Communisme

Bestand:Mao Zedong, de Grote Roerganger van China.jpg

Mao Zedong (1893-1976), de Chinese socialistische dictator

Communisme is een politieke en economische leer die privé-eigendom en een op winst gebaseerde economie wil vervangen door gemeenschappelijk eigendom. Het is een vorm van Marxisme.

Deze ideologie streeft in theorie naar een land zonder regering, een "staatloze" maatschappij, waarin geen economische verschillen, zoals inkomensverschillen bestaan. Een regeringsvorm die streeft naar communisme is het socialisme. Deze vorm wordt vaak verward met communisme. Het komt of kwam voor in staten met een éénpartijstelsel, zoals de Sovjet-Unie. Deze staat was dus niet communistisch, maar socialistisch.

In de communistische staat zijn de "productiemiddelen" (bedrijven, fabrieken) in handen van de arbeiders en is de samenleving er een zonder rangen en standen ("klasseloze maatschappij"). De inkomstenverschillen zijn er gering. Een dokter verdient dus ongeveer evenveel als een havenarbeider. Dat klinkt in theorie allemaal erg mooi, maar sommige socialistische staten doen alsof zij naar het communisme streven, maar eigenlijk willen ze dat de regering heel machtig is in plaats van de regering af te schaffen.

In democratieën zoals Nederland ontwikkelde het socialisme zich voornamelijk als "sociaaldemocratie", alhoewel in landen als Italië en Frankrijk ook grote socialistische partijen bestonden. De uitgangspunten van al deze socialistische varianten zijn dezelfde als die hierboven werden genoemd. Maar ze worden in democratieën met hun meerpartijenstelsels en coalities (regeringen met verschillende partijen) minder strikt toegepast.

Geschiedenis

Het communisme bestaat als gedachte al heel lang. Het idee van een klasseloze maatschappij ontstond in het oude Griekenland. Plato beschrijft het in zijn 'Staat' (Politeia) als een toestand waarin mensen al hun bezittingen, vrouwen en kinderen delen. Tijdens de Franse Revolutie was het streven naar communisme ook groot. Karl Marx en Friedrich Engels waren theoretici die aan de wieg van het 20ste-eeuwse communisme hebben gestaan.

In de 20ste eeuw nam het socialisme een hoge vlucht. Het vroegere Rusland, de Sovjet-Unie, was een grote socialistische staat. Alleen in Amerika, de bakermat van het door communisten gehate kapitalisme, heeft het nooit vaste voet kunnen krijgen. Nu is China nog een socialistisch land dat zich in vele opzichten echter gedraagt als een kapitalistische staat.

Lenin heeft als eerste het socialisme (bolsjewisme heette het toen meestal) in de praktijk gebracht bij de Russische Revolutie, een gewelddadige staatsgreep. Rusland werd toen (winter 1917) een socialistisch land met de naam Sovjet-Unie. Later kwam Trotski aan de macht, daarna Stalin die van de Sovjet-Unie een echte dictatuur maakte.

In China was Mao Zedong de leider van de socialisten die na een tientallen jaren lange burgeroorlog met de zogeheten Nationalisten de macht greep. In Cuba had je Fidel Castro (nu opgevolgd door broer Raul Castro).

Toen in 1989 de Berlijnse Muur viel en Oost-Europa onafhankelijk werd, stortte ook het socialisme grotendeels in. Tegenwoordig zijn er nog maar weinig socialistische landen. Andere, eerst socialistische landen, zijn soms kapitalistisch geworden.

Problemen van het communisme

Het communisme wil eigenlijk alle inkomsten gelijk verdelen. Een probleem van het communisme is dat er heel veel mensen zijn die een bedrijf willen beginnen en dan hopen heel veel winst te maken (een bakker bijvoorbeeld, met een bakkerij als bedrijf). Het communisme wil dit niet want als iemand veel winst maakt wordt deze persoon rijker dan anderen. Er zijn bovendien ook heel veel niet-rijke mensen die aandelen van grote bedrijven hebben (met aandelen kun je winst maken).

Er zijn dus heel veel mensen die geen absolute gelijkheid willen. Volgens het communisme zal de wereld toch langzaam in een communistische wereld veranderen.

In de landen waar het socialisme werd ingevoerd bleek dat in de praktijk niet alle inkomsten echt gelijk verdeeld werden. De politieke leiders kregen vaak meer dan de gewone arbeiders.

Het socialisme heeft voor veel ellende gezorgd. De enige manier om aan de macht te blijven is het volk te onderdrukken, niet door het macht te geven. Stalinistische dictators als Stalin en Mao Zedong hebben tientallen miljoenen slachtoffers gemaakt.

Socialistische landen

Het bekendste socialistische land was natuurlijk de Sovjet-Unie, maar er zijn nog steeds socialistische landen in de wereld. Hier staan ze opgesomd:

• Cuba
• Democratische Volksrepubliek Korea (Noord Korea)
• 20px Laos
• 20px Vietnam
• 20px Volksrepubliek China

In Cyprus en Nepal staat aan het hoofd van de regering een socialist, maar de landen zijn democratisch. Laos en Noord Korea noemen zich ook democratisch, maar dat zijn ze niet. Een land waarin het socialisme voorkomt hoeft natuurlijk niet meteen een niet-democratisch land te zijn.