Weegschaal (voorwerp)

Een weegschaal voor in de keuken

Een weegschaal is een meetinstrument waarmee gewicht kan worden gewogen. Een weegschaal wordt vaak gebruikt in de keuken, bij bepaalde winkels en in de luchtvaart. Daarnaast wordt de weegschaal natuurlijk ook gebruikt voor het wegen van personen en eventueel dieren.

Hoe werk het?

Een weegschaal bestaat uit een aantal dingen. Vaak is er een bakje of een plaat, waar je dingen en personen opzet of neerlegt. De meeste weegschalen hebben onder dit bakje of deze plaat een soort van ijzeren veer zitten. Deze veer wordt in elk gedrukt doordat er gewicht op staat of ligt. Dit noem je spanning. Een soort van computertje in de weegschaal meet deze spanning en maakt er een gewicht. Dit wordt vervolgens getoond op de display van het apparaat.

Dit beeld van Vrouwe Justitia draagt een bascule

Natuurlijk bestaan computers nog niet zo heel lang, veel korter dan de weegschaal. Hoe werd gewicht toen gemeten? De weegschaal van vroeger noemen we een balans. Deze balans bestond uit een standaard met daarboven op een metalen of houten balk, die aan beide kanten even lang was. Doordat de balk precies in het midden was bevestigt met de standaard, stond deze horizontaal. Aan elk uiteinde van de balk zat een bakje, de allebei even zwaar waren. Aan de voet zat een soort van wijzertje dat het midden aangaf. In het ene bakje werd hetgene wat gewogen moest worden. In het andere bakje werden gewichtje geteld. Deze gewichtjes hadden verschillende gewichten. Welk gewicht zo'n gewichtje had stond op de bovenkant aangegeven. Als het wijzertje naar de standaard wees, wist je dat het gewicht in beide bakjes gelijk was. Je kon nu de cijfertje op de gewichten bij elkaar optellen. Zo wist je meteen het gewicht van hetgene wat in het andere bakje lag.

Balans op oud Egyptische muurschildering

Geschiedenis

De eerste weegschalen (of beter gezegd balansen) dateren uit ca.  2.400 - 1.800 v. Chr. in de vallei van de Indus. Gelijkvormige, gepolijste stenen kubussen die in vroege nederzettingen werden ontdekt, werden waarschijnlijk gebruikt als gewichten in balansweegschalen. Of ze toen al een ijksysteem (controle of de gewichten juist zijn) hadden, is niet bekend.

In China was de vroegst opgegraven weegschaal van een graf van de staat Chu van de Chinese Strijdende Staten Periode die teruggaat tot de 3e tot 4e eeuw v. Chr. in de berg Zuojiagong bij Changsha, Hunan. De balans was gemaakt van hout en gebruikte bronzen gewichten.

Soorten

Er zijn verschillende soorten weegschalen. De keukenweegschaal is vaak een klein weegschaaltje voor het meten van producten voor bij het koken. De personenweegschaal wordt ook in huis gebruikt, om te kijken hoe zwaar iemand is. Bij de huisarts vindt je er meestal ook één en bij de dierenarts staat er één speciaal voor dieren. De unster is een aparte weegschaal. Bij een unster wordt de ijzeren niet samengedrukt, maar uitelkaar getrokken. Het gewicht wordt er dan ook letterlijk aan op gehangen. De balans of schaalbalans is de voorloper van de weegschaal en de bascule is hier de hangende versie van. De weegbrug wordt gebruikt voor het wegen van vervoersmiddelen (zoals auto's). Bij betaald parkeren wordt dit bijvoorbeeld gebruikt. Als laatste is er de analytische balans, die piepkleine hoeveelheden stoffen meet. De analytische balans wordt dan ook alleen in laboratoria gebruikt.