Schutzstaffel

Het beruchte embleem van de SS.

De Schutzstaffel (Nederlands: beschermingsafdeling, afgekort als SS, ook wel de Duitse Zwarthemden genoemd) was 20 jaar lang een paramilitaire organisatie in nazi-Duitsland. De SS bestond uit politiekorpsen die Hitlers' rijk onderdrukten, doodskopeenheden die kampen bewaakten en extreem geharde gevechtseenheden. Ze zijn verantwoordelijk voor vele oorlogsmisdaden uit de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Processen van Neurenberg is de SS tot een misdadige organisatie verklaard.

Oprichting en groei

In de jaren '20, na de verloren Eerste Wereldoorlog, is het een chaos in Duitsland. Onder andere armoede en werkloosheid zorgen voor straatgevechten en fanatisme. Het volk is woedend en ontevreden. De jonge Adolf Hitler leidt een nationalistische beweging: de NSDAP. Hitler wordt hierdoor een doelwit voor tegenstanders. Daarom richt hij op 4 april 1925 zijn eigen persoonlijke lijfwacht op: de Schutzstaffel of SS.

Heinrich Himmler geeft de joden de schuld voor de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Hij verlangt er naar alle niet-Duitse groepen te elimineren. Hij sluit zich aan bij de nu zo'n 200 man sterke SS en klimt snel op. In 1929 is hij hun leider en Hitlers rechterhand. Himmler bouwt de SS om tot een enorme paramilitaire organisatie (gewapende organisatie, maar officieel niet behorend tot het leger of de politie) die loyaal is aan de Führer. Na een rekruteringscampagne groeit de SS door tot 50.000 man binnen 3 jaar.

Dachau

Dachau

In 1933 komen de nazi's aan de macht. Nu moeten zij ook de staat beschermen. De SS wordt een politiemacht die steeds meer invloed in Duitsland krijgt. Himmler wordt politiechef van München. Ook komen er nog eens duizenden nieuwe rekruten bij. Het ledenaantal stijgt tot 200.000. Himmler heeft nu veel macht. Één van hun machtsmiddelen is het elimineren (doen verdwijnen) van Hitlers tegenstanders. Himmler ontwikkelt het idee voor een concentratiekamp. Hij besluit in maart 1933 Duitslands' eerste concentratiekamp te bouwen even buiten München: Dachau. De SS zal het kamp leiden. Oorspronkelijk was er plaats voor 5000 (politieke) gevangenen. Himmler gebruikt Dachau om z'n volgende doel te bereiken: de SS uitbouwen tot een organisatie die het hele rijk bewaakt. Dachau wordt naast een kamp ook een complex om de SS te trainen. Op 26 juni 1933 wordt Theodor Eicke, een oud-soldaat en veroordeeld terrorist, de kampcommandant van Dachau. Hij moet de gevangenen angst aanjagen en terreur zaaien. Ook moet hij dodelijke bataljons van SS-bewakers afleveren. Eicke noemt zijn SS-bewakers Totenkopfverbände, oftewel Doodskopeenheden. Hun embleem is een doodskop met gekruiste beenderen. In 1934 zitten er ongeveer 2000 politieke gevangenen opgesloten. Himmler wil meer kampen bouwen en zet steeds meer mensen gevangen.

Macht

Himmler, 1942.

Himmler droomt ervan een puur Duitsland te creëren. Eerst moet hij de SS zo conditioneren dat ze in zijn zaak geloven. Hij stelt een aantal eisen waar elke SS-rekruut aan moet voldaan: een perfect gezichtsvermogen en meer dan een eeuw puur Duits voorgeslacht. En samen met het hakenkruis zijn de SS-runen het symbool van het kwaad. Het zijn één van de beruchtste emblemen ter wereld. Vervolgens moeten de rekruten bereid zijn om de nazi-ideologie geheel te onderschrijven, met haar eigen religie. De SS was bedoeld als de elite van Duitsland.

In 1934 laat Himmler het kasteel Wewelsburg in Noordrijn-Westfalen renoveren. Het moest het spirituele centrum van nazi-Duitsland worden en het hoofdkwartier van de SS. De kern van het hele complex is de Hal van de Hoogste Leiders. Hier komen de belangrijkste officieren en leiders samen. Het kasteel wordt uitgebreid door dwangarbeiders zoals Jehova's Getuigen. Het was de bedoeling dat het gebouw indrukwekkender zou worden dan het Vaticaan in Rome.

In 1936 krijgt Himmler de macht over de gehele politiemacht. De SS bestaat nu uit 2 grote afdelingen:

• De Algemeine SS, deze verzorgt de binnenlandse veiligheid.
• De Totenkopfverbände, deze besturen de concentratiekampen.

De SS laat veel mensen oppakken die protesteren. De grote aantallen arrestaties zorgen voor een nieuw probleem. In 1937 telt Duitsland 3 grote concentratiekampen: Sachsenhausen, Buchenwald en Dachau. Ze zijn alleen niet groot genoeg. Himmler laat bijvoorbeeld Dachau uitbreiden. Eerst was hier plek voor 5000 gevangenen, maar Himmler wil er nu tien keer zo veel op laten sluiten. Hij gebruikt daar dwangarbeiders voor, die in verschrikkelijke omstandigheden moeten werken. Ze moeten een poort door waarop staat: Arbeit macht frei, een grote leugen.

Uitbreiding

In 1938 heeft de SS alle oppositie tegen Hitler in Duitsland vernietigd. Honderdduizenden hebben zich aangesloten bij de SS. Hitler annexeert eerst Oostenrijk en dan ook delen van Tsjechoslowakije. De SS maakt zich op voor de overheersing van Europa. Himmler wil dat de SS voorop gaat bij het veroveren van andere landen. Hij plant een militaire tak: de Waffen-SS. Himmler laat een militair trainingscomplex bouwen in Bad Tölz (Beieren). De school daar leidt SS-officieren op om SS-divisies te kunnen aanvoeren. Vanaf begin 1939 levert de school elk jaar honderden SS-officieren af. De SS kent nu dus nog een afdeling: de Waffen-SS.

Oorlog

Himmler bij een SS-divisie, 1943.

In september 1939 is Hitler klaar voor de oorlog. Himmler zet een plan op voor een geheime SS-operatie in Polen. Hij laat SS'ers verkleden als Poolse soldaten en zij vallen zogenaamd een Duits radiostation aan in Gleiwitz (Polen). Na de aanval kunnen de Duitsers dan bewijzen dat de Polen de oorlog zijn begonnen. De volgende dag zegt Hitler via de radio: "Wat die Polen gedaan hebben, is schandalig. Ik moet mijn volk verdedigen". Hij heeft een prima excuus om Polen binnen te vallen. De Tweede Wereldoorlog is begonnen. De Wehrmacht loopt het Poolse leger onder de voet. Een nieuw gevormde Waffen-SS-eenheid zal de aanval op Frankrijk en Engeland leiden. Ze zijn erg goed bewapend en staan op scherp. Ze zijn extreem gehard en uit op geweld en terreur.

Begin zomer 1940 begaat de SS haar eerste oorlogsmisdaad. Bij het Franse dorpje Le Paradis vallen SS-soldaten een boerderij aan waar 100 Britse soldaten zitten. Ze houden de hele middag stand, maar hun munitie raakt op. Hun commandant geeft zich over. Als je krijgsgevangenen maakt, hoor je de Conventie van Genève te volgen. De SS'ers laten de Britten wegmarcheren, maar in plaats van hen naar een kamp te brengen, slachten ze hen af. Twee overlevenden maken de moorden later wereldwijd bekend.

In 1941 richt Hitler zich op de Sovjet-Unie. Hij wil enorme stukken grond veroveren voor het Duitse volk. Himmler moet de miljoenen Slaven, Roma en Joden uit de weg ruimen. In Wewelsburg vertelt hij over de aanstaande uitroeiing van het Oosterse ras. Operatie Barbarossa wordt een vernietigingsoorlog. Ze zullen de ongewenste elementen bijeen drijven en executeren (o.a. Einsatzgruppen). De SS besluit miljoenen mensen naar concentratiekampen te sturen. Ze maken gebruik van het al bestaande spoorwegnet om ze te vervoeren. Het hele Europese spoorwegnet werd onderdeel van de SS-machine die miljoenen mensen over het continent verplaatste.

Op 22 juni 1941 valt Duitsland Rusland binnen. Himmler wil binnen een jaar miljoenen mensen vermoorden. Ze gebruiken vooral gaskamers om massa-executies uit te voeren. Maar in Dachau gebruikt men het vuurpeleton. Diep in de bossen bouwt de SS een schietbaan. In 1941 en 1942 voert de SS hier vele massa-executies uit.

Het einde

In augustus 1943 lijkt Himmlers droom van SS-overheersing uit te komen. De SS heeft z'n eigen militaire eenheden, kampen en politiekorpsen die overal in Europa actief zijn. Op het hoogtepunt, in 1942-1943, heeft de Waffen-SS meer dan 900.000 manschappen. Hun ambitie, invloed en misdadigheid zijn ongekend, maar nazi-Duitsland begint de oorlog te verliezen. De Russen vechten terug. Hitler laat ondergrondse bases bouwen. Bij de Poolse stad Osówka bouwen dwangarbeiders voor de nazi's een heel groot complex. Hier zouden de nazi's, waaronder de SS, een veilig heenkomen zoeken. In de zomer van 1944 schat men dat het complex over een jaar klaar is. Maar de Russen rukken heel snel op en komen steeds dichterbij. De nazi's en de SS'ers zijn niet veilig in Osówka. In 1945 wordt het gebied rond project Riese haastig ontruimd. Himmlers gehele SS-operatie staat na 20 jaar op instorten. Tijdens hun terugtocht proberen ze hun misdaden uit te wissen. Dachau wordt vlak voor de capitulatie van nazi-Duitsland bevrijd. De SS heeft meer dan 11 miljoen mensen omgebracht. Op 30 april 1945 pleegt Hitler zelfmoord.

Himmler denkt echter te kunnen ontsnappen. Hij vlucht en is de meest gezochte man ter wereld. De geallieerden zijn er op gebrand hem op te pakken. Himmler probeert de bewijzen van de wreedheden te vernietigen, maar zijn misdaden zijn te omvangrijk. Op 23 mei 1945 wordt hij door de Britten gevangen genomen. Tijdens een medisch onderzoek bijt hij op een cyanide-capsule en sterft. Van de ene op de andere dag bestaat de enorme organisatie met 900.000 leden niet meer. Overal in Europa staan duizenden SS'ers terecht. In Dachau veroordeelt een Amerikaans tribunaal 420 SS'ers ter dood. De SS wordt aangemerkt als een criminele organisatie. De gruwelijkheden van Himmlers' SS zijn en blijven herinneringen aan nazi-Duitsland.

Nederland

Anton Mussert richtte op 11 september 1940, na aandringen van de Duitsers, de Nederlandsche SS op. Eigenlijk behoorde de Nederlandsche SS tot de NSB, maar in de praktijk luisterden ze naar Hitler en Himmler. De oprichting was ook bedoeld voor de werving van Waffen-SS-leden (SS-soldaten). Niet iedereen kon lid worden, je moest net zoals in Duitsland aan bepaalde eisen voldoen. Op 1 november 1942 werd de naam veranderd in Germaansche SS in Nederland. Het ledenaantal kwam nooit verder dan 7000 en in 1944 werd het ontbonden.

SS'ers

Hieronder staat een lijst van beruchte SS'ers met geboorte- en sterfjaar en functie:

• Heinrich Himmler (1900 – pleegt zelfmoord in 1945) - Reichsführer-SS
• Erhard Heiden (1901 – vermoord 1933) - Reichsführer-SS
• Karl Hanke (1903 – doodgeschoten 1945) - Reichsführer-SS
• Ernst Kaltenbrunner (1903 – geëxecuteerd 1946) - SS-generaal
• Reinhard Heydrich (1904 – vermoord 1942) - SS-Obergruppenführer
• Adolf Eichmann (1906 – geëxecuteerd 1962) - SS-ambtenaar
• Rudolf Höss (1900 – geëxecuteerd 1947 - Kampcommandant van Auschwitz
• Karl Gebhardt (1897 – geëxecuteerd 1948) - Persoonlijk arts van Himmler, Hoofd van de SS-artsen
• Karl Brandt (1904 – geëxecuteerd 1948) - Rijkscommissaris voor de gezondheid en gezondheidszorg, Generaalcommissaris voor chemische wapens
• Rudolf Brandt (1909 – geëxecuteerd 1948) - Persoonlijk assistent van Himmler
• Paul Blobel (1894 – geëxecuteerd 1951) - SS'er die opdracht gaf tot 60.000 executies
• Heinrich Müller (1900 – waarschijnlijk zelfmoord in 1945) - Hoofd van de Gestapo
• Arthur Nebe (1894 – geëxecuteerd 1945) - Politiecommissaris en Holocaustpleger
• Karl Eberhard Schöngarth (1903 – geëxecuteerd 1946) - SS-generaal
• Franz Walter Stahlecker (1900 – vermoord 1942) - Aanvoerder Einsatzgruppe A
• Erich Naumann (1905 – geëxecuteerd 1951) - Aanvoerder Einsatzgruppe B

Videoclip

• Religie en spiritualiteit in Nazi-Duitsland

Links

• Artikel over de Waffen SS