Hilversumcultuur

Zie ook Tijdlijn van cultuurvolkeren in de Lage Landen

Urn uit de Hilversumcultuur met de typische kartel-golf rand

De Hilversumcultuur is een prehistorische cultuur die in het middenbronstijd in de regio van Zuid-Nederland en Noord-België werd gevonden. Het is in verband gebracht met de Wessex-cultuur uit dezelfde periode in Zuid-Engeland, en is een van de materiële culturen van dit deel van het noordwesten van continentaal Europa waarvan is voorgesteld dat het een "Nordwestblock"-taal (Oud-Belgisch) had die Indo-Europees was, maar niet Germaans of Keltisch.

De cultuur werd in het noordoosten begrensd door de Elp-cultuur, waaraan deze mogelijk verwant was, en in het noorden door de Hoogkarspel-cultuur. Het is de opvolger van de klokbekercultuur.

Het concept van een aparte Hilversumse cultuur begon zich in 1950 te ontwikkelen met het uitgraven van (16) grafheuvels bij het gehucht Toterfout bij Veldhoven en het nabijgelegen bos van Halve Mijnl. Een daar gevonden urn, eerst nog geclassificeerd als een van het Deverel-Rimbury- type, bleek ouder te zijn dan verwacht. De radiokoolstofdatering wees op ca. 1770 v. Chr. Dit bracht de Nederlandse archeoloog Willem Glasbergen ertoe een nieuwe classificatie voor te stellen, het Hilversumse type, en de conclusie dat later continentaal Deverel-aardewerk van dit type zou zijn "overgegaan". het kreeg de naam Hilversum-cultuur omdat er vlak bij Hilversum ook dergelijke urnen en grafheuvels zijn gevonden. Deze grafheuvels zijn op de heide nog steeds duidelijk zichtbaar. Verder zijn er op de Hoorneboegse Heide zogeheten raatvelden gevonden. Akkertjes waarop granen en dergelijke werden verbouwd.

Ook bij het nabij gelegen Huizen is een pot uit deze periode gevonden in de buurt van de museumlaan.

Er zijn onder andere bronzen zwaarden en randbijlen gevonden die als grafgift waren meegegeven.

In de buurt van Laren bij de Zeven Bergjes op de zuiderheide zijn de iets oudere klokbekers gevonden (2850-2000 v. chr.).

Vindplaatsen

Tot de opgegraven vindplaatsen en resten die behoren tot de cultuur van Hilversum behoren met name de grafheuvels van het gehucht Toterfout, gelegen in de gemeente Veldhoven; de grafheuvels van het buurtschap Grenzweg, in de gemeente Swalmen, in de Nederlandse provincie Limburg; de plaats Ommerschans, gelegen in de gemeente Jutphaas (nu Nieuwegein, provincie Utrecht ); de Zwarte Berg, in Hoogeloon, in Noord-Brabant; de grafheuvels van de site Monarkengraf en Ringwalheuvel, gelegen in de gemeente Leuven, in Vlaams-Brabant; en de grafheuvel Gendersteyn, waarvan de locatie zich in de gemeente Eersel (Noord-Brabant) bevindt.

Doorsnede van een grafheuvel. 1) stenen, 2) aarde, 3) grafruimte

Overige graven hebben overblijfselen opgeleverd die kenmerkend is voor de cultuur van Hilversum, zoals in Braine-le-Comte, in de Belgische provincie van Henegouwen; in Meerlo, Limburg; in Alphen-aan-de-Rijn, in Zuid-Holland; in Knegsel, in Noord-Brabant; in Haps; in Bergem, een plaats gelegen in de Luxemburgse gemeente van Mondercange, in het kanton van Esch-sur-Alzette; in Hamont, in de Belgische provincie Limburg; in Bergeijk; in Schaijk, een plaats in de Nederlandse gemeente van Landerd; of in Baexem, een dorp dat deel uitmaakt van de gemeente Leudal.

De grafheuvels op de Toterfout- vindplaats werden ontdekt en vervolgens opgegraven in 1954-1955 door Willem Glasbergen.

Links

• Urn van Huizen in Huis van Hilde
• Klokbeker bij Laren, Huis van Hilde
• Randbijl Hoorneboegse Heide, Hilversum, Huis van Hilde