Weimarrepubliek: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(32 tussenliggende versies door 11 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{werk}}
 +
{{Weimarrepubliek}}
  +
De '''Weimarrepubliek''' was de politieke benaming voor [[Duitsland]] tussen 1918 en 1933. Dus niet de geografische benaming. Op de kaarten stond dus gewoon Duitsland. Het was de opvolger van het [[Duitse Keizerrijk]]. De term verwijst naar de Duitse stad [[Weimar]]. Daar zetelde de toenmalige regering. De Weimarrepubliek werd ook wel de '''Republiek van Weimar''' genoemd. Overigens vond de naam Weimarrepubliek pas in 1929 algemeen ingang en werd vooral gebruikt door tegenstanders van de regering.
−
{{Infobox land
  
  +
−
| naaminlandstaal = Deutsches Reich <br> (Weimarer Republik)
  
−
| vlag = [[Bestand:Flag of Germany.png|125px]]
  
−
| vlagartikel = Vlag van Duitsland
  
−
| wapen = [[Bestand:Wapen van Weimarrepubliek.png|125px]]
  
−
| wapenartikel = Wapen van Duitsland
  
−
| locatie = [[Bestand:WeimarrepubliekKaart.png|300px]]
  
−
| talen = [[Duits]]
  
−
| hoofdstad = [[Berlijn]]
  
−
| religie = [[Rooms-Katholiek]] <br> [[Protestants]]
  
−
| regeringsvorm = [[Constitutionele republiek]]
  
−
| km2 = 468 787 km²
  
−
| pctwater =
 
−
| inwoners = 62 411 000 (1925)
  
−
| dichtheid =
 
−
| munteenheid = [[Reichsmark]]
  
−
| valutacode =
 
−
| tijdzone =
 
−
| volkslied = [[Das Lied der Deutschen]]
  
−
| motto =
 
−
| feestdag =
 
−
| tld =
 
−
| landcode =
 
−
| tel =
 
−
| CIAkaart =
 
−
}}
  
−
De '''Weimarrepubliek''' is een land tussen 1918 en 1933. Het is de opvolger van het [[Duitse Keizerrijk]]. Het land was vernoemd naar de Duitse stad [[Weimar]]. De Weimarrepubliek werd ookwel de '''Republiek van Weimar''' of het '''Duitse Rijk''' genoemd. Pas in 1929 werd de naam de Weimarrepubliek de officiële naam van het land.
 
−  
 
==Geschiedenis==
  
==Geschiedenis==
   
 
===Novemberrevolutie===
  
===Novemberrevolutie===
  +
[[Bestand:Bundesarchiv_Bild_183-J0908-0600-002,_Novemberrevolution,_Matrosenaufstand.jpg|left|300px|thumb|Opstandige matrozen in [[Kiel (Duitsland)|Kiel]] tijdens de [[Novemberrevolutie]].]]
−
In 1914 was de [[Eerste Wereldoorlog]]. Dit was een oorlog met aan de ene kant het [[Duitse keizerrijk]] en [[Oostenrijk-Hongarije]] en aan de andere kant [[Rusland]], [[Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk]]. Duitsland veroverde grote delen van Rusland en Frankrijk. In 1918 hadden Duitsland en Oostenrijk-Hongarije verloren. Toen moest het Duitse leger zich uit Frankrijk trekken.
+
In 1914 brak de [[Eerste Wereldoorlog]] uit tussen het [[Duitse keizerrijk]] en [[Oostenrijk-Hongarije]] aan de ene kant en [[Rusland]], [[Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk]] aan de andere. Duitsland veroverde grote delen van Rusland en Frankrijk. Maar in 1918 eindige deze oorlog met de nederlaag van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
   
−
De Duitse legerleiding overlegde met de regering over het verlies van de Eerste Wereldoorlog. Het leger wilde dat de regering het voor de Duitsers opnam. Zij wilde namelijk vrede sluiten zonder meer gebied te winnen. Er moest dus een nieuwe regering komen in Duitsland. De Duitse keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] gaf de prins [[Max van Baden]] om een nieuwe regering te gaan samenstellen. Daarin moesten de drie grootste politieke partijen in Duitsland in zitten. In oktober werd er nog steeds vergaderd met de [[Verenigde Staten]] over een nieuwe regering. De Duitse grondwet werd aangepast, zo werd de Rijkskanselier niet meer benoemd door de keizer, maar door het parlement (De Rijksdag). Hiermee werd Duitsland steeds meer een democratie.
+
De Duitse legerleiding overlegde met de regering over een wapenstilstand toen de kansen voor Duitsland keerden. Ze wilde vrede sluiten zonder aanspraken op gebiedswinst. Er moest dus een nieuwe regering komen in Duitsland. De Duitse keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] gaf prins [[Max van Baden]] opdracht om een nieuwe regering te vormen. Daar moesten de drie grootste politieke partijen van Duitsland in zitten. In oktober 1918 werd er nog steeds overlegd met de [[Verenigde Staten]] (die speelden achter de schermen een belangrijke rol in het vredesproces) over een nieuwe regering. De Duitse grondwet werd aangepast. Zo werd de rijkskanselier (minister-president) niet meer benoemd door de keizer, maar door het parlement (de Rijksdag). Hiermee werd Duitsland iets meer een democratie.
   
−
In het einde van oktober 1918 wilde de marine van Duitsland de vloot van Engeland sturen. Hiermee wilde ze heldhaftig ondergaan. De matrozen wilde dit niet en gingen staken. Steeds meer mensen kwamen in opstand en er ontstond een revolutie, de [[Novemberrevolutie]]. Op 9 november 1918 bereikte de revolutie ook de hoofdstad, [[Berlijn]]. De Rijkskanselier Max van Baden was bang dat de Novemberrevolutie uit de hand zou lopen, net als de [[Russische Revolutie]]. Uiteindelijk werd de keizer gedongen om af te treden. De Duitse keizer vluchtte daarna naar [[Nederland]].
+
Eind oktober 1918 wilde Duitsland de vloot naar Engeland sturen in een laatste alles-of-niets-poging de Britse vloot te verslaan. Maar de matrozen wilden dit niet en gingen staken. Muiten heet dat in het leger en bij de marine. Steeds meer mensen kwamen in opstand en er ontstond een revolutie, de [[Novemberrevolutie]]. Op 9 november 1918 bereikte de revolutie ook de hoofdstad [[Berlijn]]. De rijkskanselier Max van Baden was bang dat de Novemberrevolutie uit de hand zou lopen, net als de [[Oktoberrevolutie|Russische Oktober Revolutie]]. Het werd in Berlijn ook te gevaarlijk en daarom verkaste het hele kabinet naar Weimar in het landelijke Thüringen. Daar zou het uiteindelijk blijven tot 1932. De keizer was door de revolutie gedwongen om af te treden en vluchtte naar [[Nederland]].
  +
[[Bestand:Duitsland1914-1923.png|right|300px|thumb|Tijdens het Verdrag van Versailles moest Duitsland acht gebieden inleveren aan andere landen (in het paars), het zwarte is wat er van Duitsland overbleef. Daarnaast moest Duitsland nog de koloniën inleveren, het [[Saargebied (mandaatgebied)|Saargebied]] en nog veel meer.]]
−  
−
Op de dag waarop de keizer aftreedde werd Duitsland een republiek. [[Philipp Scheidemann]] maakte dat bekend. In Duitsland werden ook andere vorsten afgezet. Hiermee werd Duitsland een republiek. In de tussen tijd was [[Friedrich Ebert]] rijkskanselier geworden. Tot 13 februari 1919 was hij rijkskanselier. In januari 1919 werd er gesloten dat er verkiezingen moesten komen. Dit was de belangrijkste belissing die de regering van Ebert heeft genomen.
 +
Op de dag waarop de keizer aftrad werd in Duitsland de republiek uitgeroepen door de politicus [[Philipp Scheidemann]], die op dat moment minister zonder portefeuille was. Daarmee wilde hij voorkomen, dat Duitsland in navolging van Rusland een communistische staat werd. In Duitsland werden ook andere vorsten afgezet. Intussen was [[Friedrich Ebert]] rijkspresident geworden. Dat bleef hij tot zijn dood in 1925.
   
 
===Vrede van Versailles===
  
===Vrede van Versailles===
−
Op 11 november 1919 werd de [[Vrede van Versailles]] getekend. Het vredesverdrag werd ondertekend door [[Matthias Erzberger]]. Hier kwam er een wapenstilstand met Frankrijk, Groot-Brittanië en de Verenigde Staten. In juni kreeg de Duitse regering de eisen te horen van de geallieerden. De eisen waren:
 +
Op 28 juni 1919 werd de [[Vrede van Versailles]] getekend, de vrede tussen Duitsland en de geallieerden. Het vredesverdrag werd namens Duitsland ondertekend door [[Matthias Erzberger]]. De overwinnaars, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten eisten o.m.:
  +
−
*Duitsland werd de als enige verantwoordelijk gehouden voor het uitbreken van de oorlog. Duitsland moest alle schade terug betalen. Hierbij ging er veel geld naar onder meer Frankrijk en Rusland.
+
*Duitsland werd als enige verantwoordelijk gehouden voor het uitbreken van de oorlog en moest een enorme oorlogsschatting (schadevergoeding) betalen;
−
*Duitsland moest 13% van zijnj grondgebied inleveren. Ook moest Duitsland alle koloniën weggeven. Ook verloor Duitsland hiermee 10% van de bevolking.
+
*Duitsland moest 13% van zijn grondgebied afstaan, en al zijn koloniën. Duitsland verloor hierdoor 10% van zijn bevolking;
−
*Het Duitse leger mocht maar uit 100.000 mensen bestaan. Dit was net genoeg om de grens te bewaken. Ook mocht Duitsland geen vliegtuigen of zware wapens bezitten.
+
*Het Duitse leger mocht maar uit 100.000 man bestaan. Dit was net genoeg om de grens te bewaken. Ook mocht Duitsland geen vliegtuigen of zware wapens bezitten;
 
*Het Rijnland moest door geallieerde troepen bezet worden.
 
*Het Rijnland moest door geallieerde troepen bezet worden.
  +
−
Dit waren de eisen. De eisen werden opgesteld zonder dat er met Duitsland werd overlegd. De Duitse regering die het vredesverdrag kwam overtekenen werd vernederd. Als Duitsland het verdrag niet zou ondertekenen, werd Duitsland bezet door de geallieerden. Duitsland had daarom wel ondertekend, maar het verdrag werd negatief ontvangen door de Duitse regering. Ondanks alle eisen bleef Duitsland wel bestaan dankzij het verdrag. De Duitse regering hoopte na een tijdje weer een grootmacht te worden.
 +
De eisen werden opgesteld zonder dat er met Duitsland werd overlegd. De Duitse regering die het vredesverdrag kwam ondertekenen werd vernederd. Als Duitsland het verdrag niet zou ondertekenen, werd Duitsland bezet door de geallieerden. Duitsland had daarom wel ondertekend, maar het verdrag werd negatief ontvangen door de Duitse bevolking. De Duitse regering hoopte na een tijdje weer een grootmacht te worden.
   
 
===Crisis===
  
===Crisis===
  +
[[Bestand:Bundesarchiv_Bild_183-J0305-0600-003,_Berlin,_Kapp-Putsch,_Putschisten.jpg|left|300px|thumb|Soldaten doen in 1920 (hier in Berlijn) een poging tot een [[staatsgreep]], de zogeheten [[Kapp-putsch]].]]
−
De Weimarrepubliek had het in het begin erg moeilijk. Zo waren er veel mensen die tegen de regering waren. Ook kwam er een nieuwe partij, de [[Kommunistische Partei Deutschlands]]. Deze partij was [[Communisme|Communistisch]] en werd gesteund door de Sovjet-Unie. De partije wilde dat Duitsland ook communistisch werd. Dit was namelijk handig voor de Sovjet-Unie. Tussen 1919 en 1923 probeerde de partij de macht te grijpen. De Kommunistische Partei Deutschlands was een linkse partij. In de republiek waren er ook rechtse partijen. Zij werden de rechts-radicalen genoemd. Iedere partij had een ander idee. Ook de partij van [[Adolf Hitler]] was een rechtse partij.
+
De Weimarrepubliek had het in het begin erg moeilijk. Zo waren er veel mensen die tegen de regering waren. Ook kwam er een nieuwe partij, de [[Kommunistische Partei Deutschlands]].(KPD). Deze partij werd gesteund door de Sovjet-Unie. De partij wilde dat Duitsland ook communistisch werd. Tussen 1919 en 1923 probeerde de partij de macht te grijpen. De KPD was een linkse partij. In de republiek waren er ook rechtse partijen. Zij werden de rechts-radicalen genoemd. Iedere partij had een ander idee. Ook de partij van [[Adolf Hitler]] was een rechtse partij.
   
−
Hitler wilde in 1923 de macht in Beieren overnemen. Dit wordt de [[Bierkellerputsch]] genoemd. Geheime troepen die voor de rechtse partijen waren vermoorden toen onder meer de ministers van Buitenlandse zaken en Financiën. In 1920 wilde de rechtse partijen de macht overnemen, de [[Kapp-putsch]]. Toch was deze poging snel voorbij. Maar het bleek toch wel had de republiek veel tegenstanders had. In de lokale politiek had de republiek ook problemen. In het Rijnland wilde separatisten een zelfstandige staat stichten. Zij werden gesteund door Frankrijk. In het Oosten wilde de Poolse nationalisten [[Opper-Silezië (provincie)|Opper-Silezië]] bij Polen toevoegen.
+
Hitler wilde in 1923 de macht in Beieren overnemen. Dit wordt de [[Bierkellerputsch]] genoemd. Het was in de tijd dat de ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën door rechts-radicalen werden vermoord. In 1920 wilde de rechtse partijen al de macht overnemen, de [[Kapp-putsch]]. Maar ook deze poging werd al snel de kop ingedrukt. Het bleek toch wel dat de republiek veel tegenstanders had. In het Rijnland wilden separatisten een zelfstandige staat stichten. Zij werden gesteund door Frankrijk. In het Oosten wilden Poolse nationalisten [[Opper-Silezië (provincie)|Opper-Silezië]] aan Polen toevoegen.
   
−
De economische crisis was in 1923 het ergste. In Duitsland waren toen niet genoeg hout en kolen. Toen stuurde België en Frankrijk troepen naar het [[Ruhrgebied]]. Het doel was om het gebied in te nemen. De Rijksdag was hier erg boos over, maar deed vrij weinig. Door de bezettingen en het verzet werd de inflatie in Duitsland steeds hoger. In november 1923 koste 1 Amerikaanse Dollar, zo'n 1 biljoen Duitse mark. Na 1923 ging het steeds een beetje beter met de economie.
 +
De economische crisis was in 1923 het ergste. In Duitsland was er toen niet genoeg hout en kolen. Toen stuurden België en Frankrijk troepen naar het [[Ruhrgebied]], omdat Duitsland niet aan zijn verplichtingen kon voldoen, die opgelegd waren door het Verdrag van Versailles. De Rijksdag was hier erg boos over, maar deed weinig. Intussen werd de inflatie in Duitsland steeds erger. In november 1923 kostte 1 Amerikaanse dollar, zo'n 1 biljoen Duitse mark. Na 1923 ging het langzamerhand een beetje beter met de economie.
   
 
===1923-1929===
  
===1923-1929===
  +
[[Bestand:Reichstagsbrand.jpg|right|300px|thumb|Na de brand in het [[Rijksdaggebouw]] (het Duitse parlementsgebouw) kreeg Hitler haast alle macht. De brand zou aangestoken zijn door de Nederlandse communist [[Marinus van der Lubbe]], maar dat wordt nog altijd betwijfeld.]]
−
Tussen 1923 en 1929 ging het beter met de Weimarrepubliek. Er kwam langzaam aan weer meer welvaart en met de economie ging het steeds beter. In 1924 kwam het [[Dawesplan]]. Hiermee kon Duitsland geld lenen van de Verenigde Staten. Zo kon Duitsland Frankrijk terug betalen en hierdoor ging het ook beter met de economie. In 1925 kwam het [[Verdrag van Locarno]]. In het verdrag stonden afspraken over de Duitse grenzen. Ook zorgde het verdrag ervoor dat Duitsland kon toetreden tot de [[Volkenbond]].
+
Tussen 1923 en 1929 ging het beter met de Weimarrepubliek. Gustav Stresemann was toen de rijkskanselier. Er kwam langzaam aan weer meer [[welvaart]]. In 1924 kwam het [[Dawesplan]]. Hiermee kon Duitsland geld lenen van de Verenigde Staten. Zo kon Duitsland zijn schulden weer aflossen en ging het ook beter met de economie. In 1925 kwam het [[Verdrag van Locarno]]. In het verdrag stonden afspraken over de Duitse grenzen. Ook zorgde het verdrag ervoor dat Duitsland kon toetreden tot de [[Volkenbond]].
   
−
Toch waren niet alle problemen opgelost. Zo had Duitsland nog niet alles terugbetaald aan Frankrijk. Ook was Duitsland te zwak om Duitsland te verdedigen. Daarom werden er geheime troepen opgericht, de ''Schwarze Reichswehr''. Veel mensen wisten niet van het bestaan van deze troepen.
+
Toch waren niet alle problemen opgelost. Zo had Duitsland nog lang niet alles vergoed waartoe het vredesverdrag het verplichtte. Ook was Duitsland militair zwak. Daarom werden er geheime troepen opgericht, de ''Schwarze Reichswehr''. Veel mensen wisten niet van het bestaan van deze troepen.
   
−
In 1925 overleed de toenmalige rijkskanselier van de Weimarrepubliek. Er kwam een nieuwe rijkskanselier [[Paul von Hindenburg]]. In 1932 werd Von Hindenburg nog een keer herkozen.
 +
In 1925 overleed de president van de Weimarrepubliek, Ebert. Er kwam een nieuwe rijkspresident, [[Paul von Hindenburg]]. In 1932 werd Von Hindenburg nog een keer herkozen.
−  
−
===Nieuwe crisis===
  
   
 
===Einde===
  
===Einde===
  +
In 1929 kwam er een grote economische crisis: veel mensen verloren hun baan en er kwam veel armoede. De [[NSDAP]], de partij van [[Adolf Hitler]], werd hierdoor erg populair. De nationaal-socialisten of nazi's (zo werden de leden van de NSDAP genoemd) beloofden namelijk dat ze een eind zouden maken aan de armoede en voor werk zouden zorgen. De nationaal-socialisten wilden graag in de regering. Hitler wilde graag rijkskanselier worden, maar de anderen wilden dit niet. In 1933 werd Hitler toch rijkskanselier. In 1934 overleed president Hindenburg. Hitler werd toen ook nog rijkspresident. Uiteindelijk kwam er een einde aan de Weimarrepubliek en Duitsland werd een dictatuur, [[nazi-Duitsland]].
   
 
==Bestuurlijke indeling==
  
==Bestuurlijke indeling==
−
Officieel had de Weimarrepubliek 18 staten. Voor 1920 waren er nog 8 andere staten, deze werden na 1920 bij andere staten toegevoegd. Ook waren er 3 staten die nooit erkend waren.
 +
Officieel had de Weimarrepubliek 18 staten. Voor 1920 waren er nog 8 andere staten, deze werden na 1920 bij andere staten toegevoegd. Ook waren er drie staten die nooit erkend waren.
   
 
===Staten===
  
===Staten===
  +
[[Bestand:Deutsches Reich 1925 b.png|left|300px|thumb|Een kaart met alle staten van de Weimarrepubliek]]
 
*[[Vrijstaat Anhalt]], met als hoofdstad [[Dessau]].
  
*[[Vrijstaat Anhalt]], met als hoofdstad [[Dessau]].
−
*[[Republiek Baden]], met als hoofdstad [[Karlsruhe]].
 +
*[[Republiek Baden]], met als hoofdstad [[Karlsruhe (stad)|Karlsruhe]].
 
*[[Beieren]], met als hoofdstad [[München]].
  
*[[Beieren]], met als hoofdstad [[München]].
−
*[[Vrije Hanzestad Bremen]], met als hoofdstad [[Bremen]].
 +
*[[Vrije Hanzestad Bremen]], met als hoofdstad [[Bremen (stad)|Bremen]].
 
*[[Vrijstaat Brunswijk]].
  
*[[Vrijstaat Brunswijk]].
 
*[[Hamburg]], met als hoofdstad [[Hamburg]].
  
*[[Hamburg]], met als hoofdstad [[Hamburg]].
Regel 80: Regel 59:
 
*[[Vrijstaat Mecklenburg-Schwerin]], met als hoofdstad [[Schwerin]].
  
*[[Vrijstaat Mecklenburg-Schwerin]], met als hoofdstad [[Schwerin]].
 
*[[Vrijstaat Mecklenburg-Strelitz]], met als hoofdstad [[Neustrelitz]].
  
*[[Vrijstaat Mecklenburg-Strelitz]], met als hoofdstad [[Neustrelitz]].
−
*[[Vrijstaat Oldenburg]], met als hoofdstad [[Oldenburg]].
 +
*[[Vrijstaat Oldenburg]], met als hoofdstad [[Oldenburg (stad)|Oldenburg]].
 
*[[Vrijstaat Pruisen]], met als hoofdstad [[Berlijn]].
  
*[[Vrijstaat Pruisen]], met als hoofdstad [[Berlijn]].
 
*[[Saksen (deelstaat)|Saksen]], met als hoofdstad [[Dresden]].
  
*[[Saksen (deelstaat)|Saksen]], met als hoofdstad [[Dresden]].
 
*[[Vrijstaat Schaumburg-Lippe]], met als hoofdstad [[Bückeburg]].
  
*[[Vrijstaat Schaumburg-Lippe]], met als hoofdstad [[Bückeburg]].
−
*[[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]], met als hoofdstad [[Erfurt]].
 +
*[[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]], met als hoofdstad [[Erfurt]].[[Bestand:Bundesarchiv_Bild_102-13724,_Berlin,_Windkraftrad.jpg|right|250px|thumb|Ondanks de armoede, had in 1928 wel de helft van alle huizen elektriciteit, in 1925 was dit nog maar een kwart. Ook werd er geëxperimenteerd met windenergie.]]
 
*[[Vrijstaat Waldeck-Pyrmont]], met als hoofdstad [[Bad Arolsen]].
  
*[[Vrijstaat Waldeck-Pyrmont]], met als hoofdstad [[Bad Arolsen]].
 
*[[Vrije Volksstaat Württemberg]], met als hoofdstad [[Stuttgart]].
  
*[[Vrije Volksstaat Württemberg]], met als hoofdstad [[Stuttgart]].
Regel 91: Regel 70:
 
*[[Vrijstaat Coburg]], met als hoofdstad [[Coburg]].
  
*[[Vrijstaat Coburg]], met als hoofdstad [[Coburg]].
 
*[[Vrijstaat Gotha]], met als hoofdstad [[Gotha]].
  
*[[Vrijstaat Gotha]], met als hoofdstad [[Gotha]].
−
*[[Volksstaat Reuss]], met als hoofdstad [[Gera]].
 +
*[[Volksstaat Reuss]], met als hoofdstad [[Gera (stad)|Gera]].
 
*[[Hertogdom Saksen-Altenburg (1826-1918)|Vrijstaat Saksen-Altenburg]], met als hoofdstad [[Altenburg]].
  
*[[Hertogdom Saksen-Altenburg (1826-1918)|Vrijstaat Saksen-Altenburg]], met als hoofdstad [[Altenburg]].
 
*[[Vrijstaat Saksen-Meiningen]], met als hoofdstad [[Meiningen]].
  
*[[Vrijstaat Saksen-Meiningen]], met als hoofdstad [[Meiningen]].
Regel 104: Regel 83:
   
 
==Politiek==
  
==Politiek==
−  
−
===Politieke partijen===
  
−
Hieronder vindt je overzicht van alle politieke partijen in de Weimarrepubliek:
  
−
*[[Kommunistische Partei Deutschlands]], een commustische partij.
  
−
*[[Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands]].
  
−
*[[Sozialdemokratische Partei Deutschlands]], grootste partij van Weimarrepubliek.
  
−
*[[Deutsche Demokratische Partei]].
  
−
*[[Deutsche Zentrumspartei]], een katholieke partij.
  
−
*[[Bayerische Volkspartei]], een partij die Beieren zelfstandig probeerde te krijgen.
  
−
*[[Deutsche Volkspartei]].
  
−
*[[Deutschnationale Volkspartei]].
  
−
*[[Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei]], de partij van Adolf Hitler.
  
−  
 
===Bestuurders===
  
===Bestuurders===
  +
[[Bestand:Von Hindenburg.jpg|left|300px|thumb|[[Paul von Hindenburg]]]]
 
====Rijkspresidenten====
  
====Rijkspresidenten====
  +
{{Zijbalk geschiedenis Duitsland}}
 
*[[Friedrich Ebert]] (1919-1925)
  
*[[Friedrich Ebert]] (1919-1925)
 
*[[Walter Simons]] (1925-1925)
  
*[[Walter Simons]] (1925-1925)
Regel 141: Regel 109:
 
Adolf Hitler was de laatste Rijkskanselier van de Weimarrepubliek. Duitsland wordt in 1933 een dictatuur met Hitler als dictator.
  
Adolf Hitler was de laatste Rijkskanselier van de Weimarrepubliek. Duitsland wordt in 1933 een dictatuur met Hitler als dictator.
   
−
==Zie Ook==
 +
==Link==
  +
* [https://historiek.net/weimarrepubliek-samenvatting/71653/ Korte geschiedenis van de Republiek van Weimar]
−
*[[Geschiedenis van Duitsland]]
  
   
 
{{Navigatie deelstaten Weimarrepubliek}}
  
{{Navigatie deelstaten Weimarrepubliek}}
   
−
[[Categorie:Weimarrepubliek]]
 +
[[Categorie:Weimarrepubliek| ]]
 
[[Categorie:Geschiedenis van Duitsland]]
  
[[Categorie:Geschiedenis van Duitsland]]
  +
  +
[[fr:République de Weimar]]

Huidige versie van 31 jan 2023 om 13:48

Weimarrepubliek
Weimarer Republik of Deutsches Reich

Flag of Germany (3-2).svgWappen Deutsches Reich (Weimarer Republik).svg

Karte des Deutschen Reiches, Weimarer Republik-Drittes Reich 1919–1937.svg

De Republiek van Weimar of de Weimarrepubliek

Hoofdstad Berlijn
Oppervlakte 468.787 km²
Aantal inwoners 62.411.000 (in 1925)
Talen Duits
Religie Rooms-katholicisme, protestantisme
Volkslied Das Lied der Deutschen
Bestuursvorm Constitutionele republiek
Munteenheid Mark (1918-1923)
Reichsmark (1923-1933)
Portaal Portal.svg Duitsland en Geschiedenis

De Weimarrepubliek was de politieke benaming voor Duitsland tussen 1918 en 1933. Dus niet de geografische benaming. Op de kaarten stond dus gewoon Duitsland. Het was de opvolger van het Duitse Keizerrijk. De term verwijst naar de Duitse stad Weimar. Daar zetelde de toenmalige regering. De Weimarrepubliek werd ook wel de Republiek van Weimar genoemd. Overigens vond de naam Weimarrepubliek pas in 1929 algemeen ingang en werd vooral gebruikt door tegenstanders van de regering.

Geschiedenis

Novemberrevolutie

Opstandige matrozen in Kiel tijdens de Novemberrevolutie.

In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit tussen het Duitse keizerrijk en Oostenrijk-Hongarije aan de ene kant en Rusland, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk aan de andere. Duitsland veroverde grote delen van Rusland en Frankrijk. Maar in 1918 eindige deze oorlog met de nederlaag van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.

De Duitse legerleiding overlegde met de regering over een wapenstilstand toen de kansen voor Duitsland keerden. Ze wilde vrede sluiten zonder aanspraken op gebiedswinst. Er moest dus een nieuwe regering komen in Duitsland. De Duitse keizer Wilhelm II gaf prins Max van Baden opdracht om een nieuwe regering te vormen. Daar moesten de drie grootste politieke partijen van Duitsland in zitten. In oktober 1918 werd er nog steeds overlegd met de Verenigde Staten (die speelden achter de schermen een belangrijke rol in het vredesproces) over een nieuwe regering. De Duitse grondwet werd aangepast. Zo werd de rijkskanselier (minister-president) niet meer benoemd door de keizer, maar door het parlement (de Rijksdag). Hiermee werd Duitsland iets meer een democratie.

Eind oktober 1918 wilde Duitsland de vloot naar Engeland sturen in een laatste alles-of-niets-poging de Britse vloot te verslaan. Maar de matrozen wilden dit niet en gingen staken. Muiten heet dat in het leger en bij de marine. Steeds meer mensen kwamen in opstand en er ontstond een revolutie, de Novemberrevolutie. Op 9 november 1918 bereikte de revolutie ook de hoofdstad Berlijn. De rijkskanselier Max van Baden was bang dat de Novemberrevolutie uit de hand zou lopen, net als de Russische Oktober Revolutie. Het werd in Berlijn ook te gevaarlijk en daarom verkaste het hele kabinet naar Weimar in het landelijke Thüringen. Daar zou het uiteindelijk blijven tot 1932. De keizer was door de revolutie gedwongen om af te treden en vluchtte naar Nederland.

Tijdens het Verdrag van Versailles moest Duitsland acht gebieden inleveren aan andere landen (in het paars), het zwarte is wat er van Duitsland overbleef. Daarnaast moest Duitsland nog de koloniën inleveren, het Saargebied en nog veel meer.

Op de dag waarop de keizer aftrad werd in Duitsland de republiek uitgeroepen door de politicus Philipp Scheidemann, die op dat moment minister zonder portefeuille was. Daarmee wilde hij voorkomen, dat Duitsland in navolging van Rusland een communistische staat werd. In Duitsland werden ook andere vorsten afgezet. Intussen was Friedrich Ebert rijkspresident geworden. Dat bleef hij tot zijn dood in 1925.

Vrede van Versailles

Op 28 juni 1919 werd de Vrede van Versailles getekend, de vrede tussen Duitsland en de geallieerden. Het vredesverdrag werd namens Duitsland ondertekend door Matthias Erzberger. De overwinnaars, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten eisten o.m.:

  • Duitsland werd als enige verantwoordelijk gehouden voor het uitbreken van de oorlog en moest een enorme oorlogsschatting (schadevergoeding) betalen;
  • Duitsland moest 13% van zijn grondgebied afstaan, en al zijn koloniën. Duitsland verloor hierdoor 10% van zijn bevolking;
  • Het Duitse leger mocht maar uit 100.000 man bestaan. Dit was net genoeg om de grens te bewaken. Ook mocht Duitsland geen vliegtuigen of zware wapens bezitten;
  • Het Rijnland moest door geallieerde troepen bezet worden.

De eisen werden opgesteld zonder dat er met Duitsland werd overlegd. De Duitse regering die het vredesverdrag kwam ondertekenen werd vernederd. Als Duitsland het verdrag niet zou ondertekenen, werd Duitsland bezet door de geallieerden. Duitsland had daarom wel ondertekend, maar het verdrag werd negatief ontvangen door de Duitse bevolking. De Duitse regering hoopte na een tijdje weer een grootmacht te worden.

Crisis

Soldaten doen in 1920 (hier in Berlijn) een poging tot een staatsgreep, de zogeheten Kapp-putsch.

De Weimarrepubliek had het in het begin erg moeilijk. Zo waren er veel mensen die tegen de regering waren. Ook kwam er een nieuwe partij, de Kommunistische Partei Deutschlands.(KPD). Deze partij werd gesteund door de Sovjet-Unie. De partij wilde dat Duitsland ook communistisch werd. Tussen 1919 en 1923 probeerde de partij de macht te grijpen. De KPD was een linkse partij. In de republiek waren er ook rechtse partijen. Zij werden de rechts-radicalen genoemd. Iedere partij had een ander idee. Ook de partij van Adolf Hitler was een rechtse partij.

Hitler wilde in 1923 de macht in Beieren overnemen. Dit wordt de Bierkellerputsch genoemd. Het was in de tijd dat de ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën door rechts-radicalen werden vermoord. In 1920 wilde de rechtse partijen al de macht overnemen, de Kapp-putsch. Maar ook deze poging werd al snel de kop ingedrukt. Het bleek toch wel dat de republiek veel tegenstanders had. In het Rijnland wilden separatisten een zelfstandige staat stichten. Zij werden gesteund door Frankrijk. In het Oosten wilden Poolse nationalisten Opper-Silezië aan Polen toevoegen.

De economische crisis was in 1923 het ergste. In Duitsland was er toen niet genoeg hout en kolen. Toen stuurden België en Frankrijk troepen naar het Ruhrgebied, omdat Duitsland niet aan zijn verplichtingen kon voldoen, die opgelegd waren door het Verdrag van Versailles. De Rijksdag was hier erg boos over, maar deed weinig. Intussen werd de inflatie in Duitsland steeds erger. In november 1923 kostte 1 Amerikaanse dollar, zo'n 1 biljoen Duitse mark. Na 1923 ging het langzamerhand een beetje beter met de economie.

1923-1929

Na de brand in het Rijksdaggebouw (het Duitse parlementsgebouw) kreeg Hitler haast alle macht. De brand zou aangestoken zijn door de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe, maar dat wordt nog altijd betwijfeld.

Tussen 1923 en 1929 ging het beter met de Weimarrepubliek. Gustav Stresemann was toen de rijkskanselier. Er kwam langzaam aan weer meer welvaart. In 1924 kwam het Dawesplan. Hiermee kon Duitsland geld lenen van de Verenigde Staten. Zo kon Duitsland zijn schulden weer aflossen en ging het ook beter met de economie. In 1925 kwam het Verdrag van Locarno. In het verdrag stonden afspraken over de Duitse grenzen. Ook zorgde het verdrag ervoor dat Duitsland kon toetreden tot de Volkenbond.

Toch waren niet alle problemen opgelost. Zo had Duitsland nog lang niet alles vergoed waartoe het vredesverdrag het verplichtte. Ook was Duitsland militair zwak. Daarom werden er geheime troepen opgericht, de Schwarze Reichswehr. Veel mensen wisten niet van het bestaan van deze troepen.

In 1925 overleed de president van de Weimarrepubliek, Ebert. Er kwam een nieuwe rijkspresident, Paul von Hindenburg. In 1932 werd Von Hindenburg nog een keer herkozen.

Einde

In 1929 kwam er een grote economische crisis: veel mensen verloren hun baan en er kwam veel armoede. De NSDAP, de partij van Adolf Hitler, werd hierdoor erg populair. De nationaal-socialisten of nazi's (zo werden de leden van de NSDAP genoemd) beloofden namelijk dat ze een eind zouden maken aan de armoede en voor werk zouden zorgen. De nationaal-socialisten wilden graag in de regering. Hitler wilde graag rijkskanselier worden, maar de anderen wilden dit niet. In 1933 werd Hitler toch rijkskanselier. In 1934 overleed president Hindenburg. Hitler werd toen ook nog rijkspresident. Uiteindelijk kwam er een einde aan de Weimarrepubliek en Duitsland werd een dictatuur, nazi-Duitsland.

Bestuurlijke indeling

Officieel had de Weimarrepubliek 18 staten. Voor 1920 waren er nog 8 andere staten, deze werden na 1920 bij andere staten toegevoegd. Ook waren er drie staten die nooit erkend waren.

Staten

Een kaart met alle staten van de Weimarrepubliek

De Staten tot 1920

Niet-erkende staten

Politiek

Bestuurders

Paul von Hindenburg

Rijkspresidenten

Geschiedenis van Duitsland
Frankische Rijk
Oost-Frankische Rijk
Heilige Roomse Rijk
Rijnbond
Duitse Bond
Noord-Duitse Bond
Duitse Keizerrijk
Novemberrevolutie
Weimarrepubliek
Nazi-Duitsland
West-Duitsland
Oost-Duitsland
Duitse hereniging
Bondsrepubliek Duitsland
Portaal : Duitsland

Rijkskanselieren

Adolf Hitler was de laatste Rijkskanselier van de Weimarrepubliek. Duitsland wordt in 1933 een dictatuur met Hitler als dictator.

Link


Deelstaten van de Weimarrepubliek (1919 - 1933) Vlag van Duitsland
Staten:Anhalt · Baden · Beieren · Bremen · Brunswijk · Hamburg · Hessen · Lippe · Lübeck · Mecklenburg-Schwerin · Mecklenburg-Strelitz · Oldenburg · Pruisen · Saksen · Schaumburg-Lippe · Thüringen · Waldeck-Pyrmont · Württemberg
Staten voor 1920:Coburg · Gotha · Reuss · Saksen-Altenburg · Saksen-Meiningen · Saksen-Weimar-Eisenach · Schwarzburg-Rudolstadt · Schwarzburg-Sondershausen
Niet-erkende staten:Münchense Radenrepubliek · Flessenhals · Rijnrepubliek
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Weimarrepubliek&oldid=764146"