Spaar de spotvogel

Spaar de spotvogel
Informatie
Alternatieve titel	To Kill a Mockingbird
Schrijver	Harper Lee
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigde Staten
Genre	Bildungsroman Southern Gothic
Datum	11 juli 1960
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Spaar de spotvogel (Engels: To Kill a Mockingbird) is een boek van de Amerikaanse schrijfster Harper Lee. Het boek is een van de bekendste boeken uit de Amerikaanse literatuur. Het wordt een Great American Novel genoemd. Lee publiceerde het boek in 1960. Zij won de Pulitzer Prize met het boek. In de Verenigde Staten moeten veel leerlingen het boek op school lezen.

Het boek speelt zich af in Maycomb County in de staat Alabama tussen 1933 en 1935. Scout en haar broer Jem kijken terug op hun jeugd. Het boek begint als zij in de zomer van 1933 kennis maken met hun buurjongen Dill. De drie raken bevriend en proberen om de mysterieuze Boo Radley uit hun huis te lokken. Ondertussen probeert hun vader, Atticus Finch, een zwarte man te verdedigen voor een misdaad die hij niet gedaan heeft. Het boek is losjes gebaseerd op Harper Lees eigen jeugd.

In 1962 werd het boek verfilmd. Na het schrijven naar haar boek leidde Harper Lee een teruggetrokken bestaan. Lang was "Spaar de spotvogel" haar enige boek. Pas in 2015 publiceerde zij een vervolg Ga heen, zet een wachter (Go Set a Watchmen).

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Jean Louise Finch (Scout) en haar broer Jeremy Finch (Jem) kijken terug op hun jeugd. Het verhaal begint in de zomer van 1933. Scout en Jem wonen samen met hun vader, Atticus Finch. Hun moeder is een jaar na de geboorte van Scout overleden. In hun huis woont ook de zwarte kokkin Calpurnia. Die zomer leren Scout en Jem hun buurjongen kennen, Dill. Dill woont eigenlijk in Mississippi bij zijn ouders, maar komt iedere zomer bij zijn tante (die de buurvrouw van Scout en Jem is) logeren. De drie kinderen raken al snel bevriend en spelen toneelstukjes met elkaar.

Jem en Scout vertellen Dill over de mysterieuze buurman Arthur Radley (die door de kinderen "Boo Radley" genoemd wordt). Over Boo gaan de wildste geruchten rond. Zo zou hij katten en ratten eten en zijn vader en moeder hebben vermoord. De kinderen hebben echter nog nooit Boo gezien, aangezien hij altijd in zijn huis zit. Ze willen daarom Boo Radley uit zijn huis lokken en gaan weddenschappen met elkaar aan. Na een tijdje vinden Jem en Scout cadeautjes in een holle boomstam voor het huis van Radley. Zij willen een er een briefje inleggen voor Boo, maar komen erachter dat het gat is dichtgemetseld.

Ondertussen moet hun vader (die advocaat is) de zwarte man Tom Robinson verdedigen. Robinson wordt beschuldigd van het verkrachten van de 19-jarige witte vrouw, Mayella Ewell. Atticus wordt daarom door andere dorpsbewoners bedreigd en uitgescholden. Op een avond komt hij een groep tegen die Tom Robinson willen lynchen. Dill, Scout en Jem duiken plotseling op en Scout weet de lynchers op andere gedachten te brengen. Atticus wil niet dat Jem en Scout bij de rechtszaak aanwezig zijn. Toch besluiten zij via de tribune (waar de zwarte Amerikanen zitten) de rechtszaak te bekijken.

Mayella vertelt dat Tom haar huis binnendrong en haar verkrachtte. Dit is echter onmogelijk, aangezien Mayella geslagen is op haar linkeroog. Tom heeft echter een lichamelijke beperking, waardoor zijn linkerhand niet werkt. Tom betuigt dat Mayella hem vroeg om iets te repareren. Zij probeerde hem vervolgens te verleiden, maar Tom wees haar af. Vervolgens begon Mayella te schreeuwen en ontvluchtte hij het huis. De vader van Mayella zou haar vervolgens hebben geslagen en Tom de schuld proberen te geven. De family Ewell staat in Maycomb bekend als een ordinaire familie die niet naar school gaat, veel liegt en nooit werkt.

Hoewel het bewijs laat zien dat Tom gelijk krijgt, wordt hij alsnog veroordeeld. Atticus wil in hoger beroep gaan. Tom wordt naar de gevangenis gestuurd, waar hij sterft tijdens een vluchtpoging. Ondertussen willen de Ewells wraak nemen op Atticus, aangezien hij heeft laten zien dat de Ewells leugenaars zijn. Tijdens een Halloweenfeest lopen Jem en Scout over straat. Scouts kostuum maakt het haar onmogelijk goed te zien of te bewegen. Zij worden aangevallen door Bob Ewell en Jem breekt zijn arm. Uiteindelijk worden zij gered door niemand minder dan Boo Radley. Boo draagt Jem naar huis en redt Scout door het mes van Bob Ewell in zijn buik te steken.

Bob Ewell sterft en Boo Radley dreigt te worden opgepakt. Atticus besluit echter te liegen te politie. Hij zegt dat Bob Ewell gevallen was en het mes in zijn buik belandde. Hierdoor is zijn dood een ongeluk. Boo Radley gaat hierdoor vrijuit. Scout besluit Boo naar huis te brengen. Na het afscheid zien ze elkaar nooit meer terug.

Achtergrond

Titelverklaring

De letterlijke vertaling van "To Kill a Mockingbird" is Het vermoorden van een spotlijster. Toch wordt in het Nederlands de naam "Spaar de spotvogel" gebruikt.

De titel is afgeleid van een advies wat Atticus Finch aan de kinderen geeft. Tijdens de Kerst hebben zij luchtbuksen van zijn broer gehad, maar Atticus haat pistolen. Hij zegt in het boek: "Shoot all the blue jays you want, if you can hit 'em, but remember it's a sin to kill a mockingbird" (Schiet op zo veel blauwe gaaien als je wilt, als je ze kan raken, maar onthoud: Het is een zonde om een spotlijster te vermoorden). Spotlijsters veroorzaken namelijk geen overlast en maken geen gewassen kapot. Ze maken mensen juist blij met mooie zang. Hierdoor is een spotlijster een symbool voor onschuld.

In het boek worden zowel Boo Radley als Tom Robinson vergeleken met de spotlijster. Beide personages zijn onschuldig, maar anderen zien dit niet zo.

Setting

Het verhaal speelt zich af tussen 1933 en 1935. Op het gebied van tijd spelen twee periodes een belangrijke rol; de Rassensegregatie en de Grote Depressie. Tijdens de rassensegregatie moesten blanke en zwarte Amerikanen gedwongen gescheiden leven. Er aparte plaatsen in de bus, aparte scholen, aparte kerken, aparte toiletten, etc. Zwarte Amerikanen werden gediscrimineerd. De exacte regels verschilden per staat en er waren ook staten zonder rassensegregatie. In het zuiden van de Verenigde Staten (de voormalige slavenstaten) was de rassensegregatie echter zeer streng, waaronder dus in Alabama.

Ook speelt de Grote Depressie een rol. Na de beurskrach van 1929 belandden de Verenigde Staten (en veel andere landen) in een diepe economische crisis. Hier bleven zij de gehele jaren 1930 last van hebben. Een deel van de armoede in het boek kan hierdoor verklaard worden.

Wijze lessen

In het boek komen enkele belangrijke levenslessen ter sprake:

• Beoordeel iemand niet op zijn uiterlijk.
• Daden zijn belangrijker dan woorden.
• Strijd niet met je vuisten, maar met je hoofd.
• Beschermen degene die onschuldig zijn.
• Moed is wanneer de kans je niet laat stoppen.
• Het is belangrijk om de situatie van iemand anders perspectief te bekijken.

Thema's

In het boek komen de volgende thema's voor, zoals:

• Het samengaan van goed en slecht: Jem en Scout zijn onschuldige kinderen. Zij zien de mensen uit hun buurt als goed, aangezien zij hen nog nooit slecht hebben zien doen. Toch zijn de meeste mensen uit hun buurt racistisch. Ook zien zij Atticus als slecht, aangezien hij een zwarte man verdedigt. De kinderen ontdekken dit tijdens het boek. Atticus legt uit dat een persoon vaak niet helemaal goed of helemaal slecht is. Personen hebben zowel goede als slechte aspecten. In het begin van het boek wordt Boo Radley als slecht persoon, terwijl hij aan het einde juist goed blijkt te zijn.
• Het belang van morele lessen: In het boek lezen we de lessen die Scout leert. Veel van deze lessen worden door Atticus vertelt. Atticus heeft hierdoor de rol van raadgever. Hij vindt het belangrijk dat Scout goed leert lezen en vraagt Calpurnia om haar te leren lezen. Hierdoor loopt Scout voor op de rest van de klas, aangezien zij nog niet kunnen lezen. De juf wil juist dat Atticus zijn kinderen niet leert lezen, maar dit aan de school overlaat. Op school komt Scout vaak leraren en scholieren tijdens die onsympathiek zijn. Toch is sympathie een belangrijke vaardigheid om nieuwe lessen te leren.
• Sociale ongelijkheid: Het boek speelt zich af tijdens de Grote Depressie en de Rassensegregatie. Hierdoor komt er een hoop sociale ongelijkheid voor in het boek, zowel op het gebied van armoede als huidskleur. Veel inwoners zijn zwaar getroffen door de economische crisis, waardoor zij amper geld hebben. Sommige mensen kunnen nog geen eens eten kopen. De zwarte inwoners van het dorp hebben het zwaar, aangezien zij een gescheiden bestaan leven van de witte bevolking.
• Vooroordelen: Scout, Jem en Dill hebben een vooroordeel over Boo Radley; namelijk dat hij een slecht persoon is. Veel inwoners hebben vooroordelen over zwarte Amerikanen, waaronder Tom Robinson. Zij zijn openlijk racistisch en zien alle zwarte Amerikanen als slecht. Uiteindelijk blijken deze vooroordelen helemaal niet waar te zijn; zowel Boo Radley als Tom Robinson zijn onschuldig. Ook antisemitisme komt onder de aandacht. De juf vertelt de kinderen dat Adolf Hitler anti-Joodse wetten heeft afgekondigd. Ook antisemitisme is deels door vooroordelen over een groep ontstaan. Het boek laat dus zien waar vooroordelen toe leiden. Scout leert om situaties van het perspectief van een ander te bekijken, want zo vermijdt je vooroordelen.
• Recht en rechtvaardigheid: Het boek bespreekt de tekortkomingen van de Amerikaanse rechtspraak. Bij Amerikaanse rechtszaken is een jury (bestaande uit 12 mensen) aanwezig die een oordeel geeft aan de rechter. De witte jury interpreteert het bewijs niet volgens het recht, waardoor Tom Robinson alsnog veroordeeld wordt. De man wordt beoordeeld op basis van zijn afkomst in plaats van het bewijs voor zijn daden. De Amerikaanse rechtspraak is dus niet altijd rechtvaardig.

Ontstaan

"Spaar de spotvogel" heeft enkele autobiografische kenmerken. Lee groeide op in Monroeville, Alabama. Veel personages zijn gebaseerd op mensen die zij kende. Zo is het personage Dill gebaseerd op schrijver Truman Capote met wie zij bevriend was.

Oorspronkelijk wilde Lee het boek "Watchman" noemen. Later werd dit gewijzigd in "Atticus" en tenslotte "To Kill a Mockingbird".

Vervolg

Na "Spaar de spotvogel" stopte Harper Lee met schrijven. Pas 55 jaar later (in 2015) verscheen haar tweede boek; Ga heen, zet een wachter (Go Set a Watchman). Dit is de eerste kladversie van "Spaar de spotvogel" en speelt zich op een later tijdstip af. De uitgever en veel media noemden het echter een vervolg op "Spaar de spotvogel". Later werd bekend dat "Ga heen, zet een wachter" waarschijnlijk eerder was geschreven in 1957.

In het boek is Scout 26 jaar oud en komt terug van New York City naar Maycomb. Hier komt zij bij haar vader wonen. Het boek speelt zich af rond 1954 tijdens de rechtszaak Brown v. Broad of Education. In deze rechtszaak oordeelde het Hooggerechtshof dat openbare scholen niet gescheiden mochten zijn. Waar Atticus Finch in het eerste boek nog erg tegen racisme was, is racistisch in het tweede boek. Zo vindt hij dat zwarte Amerikanen niet dezelfde rechten verdienen en noemt de rechtszaak ongrondwettelijk.

Het tweede deel veroorzaakte veel controverse en werd gemixt ontvangen. Veel lezers en critici vonden Atticus' verandering in gedachte vreemd. Sommige critici vonden de timing ook vreemd. Lee was inmiddels 89 jaar oud en zou één jaar later overlijden. Hierdoor dachten veel mensen dat de uitgeverijen van Harper Lee wilden profiteren. Tot dusver is het onduidelijk of Lee zelf gewild heeft dat het werk gepubliceerd werd.

Verfilming en andere media

Een scène uit To Kill a Mockingbird met links Atticus Finch (gespeeld door Gregory Peck) en rechts Tom Robinson (gespeeld door Brock Peters).

Het boek werd in 1962 verfilmd onder de naam To Kill a Mockingbird door Robert Mulligham. In de film wordt Atticus Finch gespeeld door Gregory Peck en Scout door Mary Badham. De film won de Oscar voor beste mannelijke hoofdrol, beste script en beste productieontwerp. Voor de rechtszaal werd het oude rechtsgebouw van Monroeville, Alabama gebruikt. Tegenwoordig is de verfilming een klassieker.

In 1990 werd het boek voor het eerst opgevoerd als toneelstuk. Sindsdien is dit toneelstuk verschillende keren opgevoerd. Het oude rechtsgebouw van Monroeville is tegenwoordig een theater, waar het toneelstuk te zien is. In 2018 werd er een nieuwe versie van het toneelstuk geschreven.

In oktober 2018 kwam een graphic novel gebaseerd op het boek uit.

Bronnen

• Lee, Harper (1960). Spaar de spotvogel. Nederlandse vertaling van "To Kill a Mockingbird" uit 2010 door Ko Kooman, 10e druk, 2018. Uitgeverij De Bezig Bij, Amsterdam.
• (en) Dean, Michelle (19 februari 2016). "Did Go Set a Watchman spoil Harper Lee's literary legacy?" The Guardian. Gelezen op 30 juni 2024.
• (en) Lind, Dara (16 juli 2015). "Go Set a Watchman: Why Harper Lee's new book is so controversial." Vox Gelezen op 30 juni 2024.
• (en) Onbekend (24 oktober 2018). "6 life lessons from Harper Lee’s To Kill a Mockingbird". Penguin.uk. Gelezen op 30 juni 2024.