Wie is er bang voor Virginia Woolf?

Wie is er bang voor Virginia Woolf?
Informatie
Alternatieve titel	Wie is bang voor Virginia Woolf? Who's Afraid of Virginia Woolf?
Schrijver	Edward Albee
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigde Staten
Genre	Psychologisch drama
Datum	13 oktober 1962
Akte(s)	3
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

Wie is (er) bang voor Virginia Woolf? is een beroemd toneelstuk van de Amerikaanse toneelschrijver Edward Albee. Het toneelstuk werd voor het eerst opgevoerd op 13 oktober 1962 in het Billy Rose Theatre op Broadway in New York City.

Het toneelstuk gaat over het huwelijk tussen Martha en George. De twee echtgenoten zijn van middelbare leeftijd en hebben erg moeilijk huwelijk. Op een avond komt een jonger koppel, Nick en Honey, bij hun eten. Het etentje loopt echter uit de hand als er alcohol gedronken wordt. George en Martha gebruiken het andere koppel om elkaar te kwetsen. Hoewel de naam van de Britse schrijfster Virginia Woolf in de titel voorkomt, heeft het toneelstuk niets met Woolf te maken. De titel komt van een liedje dat Martha zingt op de melodie van Who's is Afraid of the Big Bad Woolf? uit The Three Little Pigs van Walt Disney.

Wie is er bang voor Virginia Woolf? is een psychologisch drama over de grimmige kant van het huwelijk. In 1966 werd het toneelstuk verfilmd onder de titel Who's Afraid of Virginia Woolf? met in de hoofdrollen Elizabeth Taylor en Richard Burton.

Personages

Het toneelstuk telt slechts vier personages:

• Martha, een vrouw van middelbare leeftijd.
• George, een professor geschiedenis en haar man.
• Nick, een jonge professor biologie.
• Honey, zijn jonge vrouw.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Akte 1: Pret en spelletjes

George en Martha hebben ruzie terwijl Honey en Nick toekijken.

George en Martha zijn al jaren getrouwd. Martha vertelt dat ze een ander koppel (Nick en Honey) heeft uitgenodigd voor diezelfde avond. Nick en Honey arriveren kort daarna. De vier personages besluiten met elkaar een drankje te doen in de woonkamer. Tijdens het bezoek beledigen Martha en George elkaar steeds. George maakt nare opmerkingen over Martha's gewicht, terwijl Martha nare opmerkingen maakt over Georges carrière. Nick en Honey voelen zich oncomfortabel, maar besluiten te blijven en lachen mee. Naar mate de avond de vordert, proberen Martha en George het andere koppel te gebruiken om elkaar te kwetsen. Martha zoekt toenadering tot Nick en George zoekt toenadering tot Honey.

Op een gegeven moment brengt Honey de zoon van Martha en George ter sprake. Martha zou eerder aan Honey verteld hebben dat zij een zoon heeft. George wordt boos dat zij dat verteld heeft, omdat hun zoon geen contact meer zou hebben met hun ouders. Martha besluit vervolgens een gênant verhaal over George te vertellen. George is zo boos dat hij een pistool pakt en op Martha schiet. Het blijkt echter een neppistool te zijn, waar een paraplu uitkomt in plaats van een kogel. De geschrokken gasten lachen vervolgens om de situatie. Honey is inmiddels dronken en moet overgeven van de alcohol op toilet. Martha besluit haar te helpen.

Akte 2: Heksensabbat

De ruzie tussen Martha en George.

George en Nick zijn alleen in de woonkamer en beginnen te praten over hun vragen. Volgens Nick had Honey een schijnzwangerschap. George vertelt over zijn oude klasgenoten, waarvan eentje zijn moeder per ongeluk met een pistool vermoord had. De volgende zomer reed hij samen met zijn vader in een auto, maar moest plotseling uitwijken voor een groot dier op de weg. De auto verongelukte en de vader overleed. De jongen werd vervolgens naar een instelling gestuurd, waar hij nooit meer praatte. Nick wil het over Georges kinderen hebben, maar George verdraait het gesprek.

Honey is inmiddels opgeknapt en wil muziek hebben. George en Honey zitten, terwijl Martha en Nick met elkaar dansen. Martha besluit om George opnieuw te beledigen door te vertellen over een boek dat hij wil publiceren. Het boek gaat over precies hetzelfde verhaal dat as hij aan Nick vertelde. Hierdoor wordt in twijfel getrokken of Georges verhaal wel echt is. George besluit een nieuw spel te introduceren: hij vertelt alles dat Nick over Honeys zwangerschap en alcoholisme verteld heeft. Honey is zo ontdaan dat zij naar de badkamer gaat.

Martha besluit vervolgens Nick te versieren om George jaloers te maken. George doet alsof hij zijn vrouw negeert door een boek te lezen. Op een gegeven moment wordt George zo boos dat hij zijn boek naar de staande klok toe gooit. Hierdoor begint de klok te slaan.

Akte 3: Geestenbezweering

George komt leeuwenbekjes voor Martha brengen.

Martha en Nick komen terug in de woonkamer die nu leeg is. De deurbel gaat en George staat bij de deur met een boeket van leeuwenbekjes voor Martha. Ineens hebben George en Martha een hele goede relatie met elkaar. Toch weet George dat Martha is vreemdgegaan met Nick die avond. George besluit daarom een nieuw spel te spelen: hij vertelt Nick en Honey openlijk over Martha's zoon. Volgens George is het Martha's schuld dat zij geen contact meer met hem hebben. Martha beschuldigt George echter.

Op dat moment vertelt George dat de deurbel van eerder een boodschapper met een telegram was. Hij informeert Martha dat hun zoon overleden is in een auto-ongeluk. George vertelt dat hun zoon op precies dezelfde manier om het leven is gekomen als zijn verhaal van eerder. Martha gelooft haar man niet en wil bewijs. George wijst echter op de realiteit, waarna Martha ineenstort.

Nick begrijpt uiteindelijk wat er aan de hand is. De zoon van George en Martha bestaat niet echt; het is een van hun vele spelletjes. George vertelt dat Nick gelijk heeft. Hun zoon was niet echt en een spelletje. Het spelletje had één regel: geen van de twee mochten anderen vertellen over hun zoon. Martha had die regel verbroken door Honey te vertellen over hun zoon. Hierdoor besloot George dat hun fictieve zoon moest sterven. Nick en Honey besluiten vervolgens om het andere echtpaar te verlaten en naar huis te gaan. Martha en George zien de realiteit van hun situatie in. Martha stelt voor om een nieuw fictief kind te hebben, maar George wijst dat af.

Achtergrondinformatie

Titel

De titel Wie is er bang voor Virginia Woolf? is een verwijzing naar het liedje Who's Afraid of the Big Bad Woolf? uit The Three Little Pigs van Walt Disney. Het liedje volgt dezelfde melodie met "the Big Bad Wolf" (de grote boze wolf) vervangen door de naam van de Britse schrijfster Virginia Woolf. Martha en George zingen het liedje verschillende keren tijdens het toneelstuk.

Maar waarom zijn mensen bang voor Virginia Woolf? Woolf hield zich net als het toneelstuk bezig met de psychologie van haar personages. Tegen de tijd dat Albee het toneelstuk schreef, was zij al zo'n 20 jaar overleden. In 1962 vroeg Albee toestemming aan Woolfs echtgenoot, Leonard Woolf, om haar naam te gebruiken. Leonard Woolf gaf toestemming en zei later dat het toneelstuk erg lijkt om een verhaal van zijn vrouw, A Haunted House. Mogelijk is dat verhaal een inspiratiebron voor Albees toneelstuk geweest. Ook zou het huwelijk tussen Leonard en Virginia Woolf invloed op het toneelstuk hebben gehad.

Setting

De woonkamer van George en Martha

Het hele toneelstuk vindt plaats in één ruimte: de woonkamer van Martha en George. Het speelt zich af in het begin van de jaren 1960. De jaren 1950 zag een grote economische groei. Begin jaren 1960 zwakte die groei af, maar het leven was nog erg comfortabel voor de meeste mensen. Deze periode wordt gezien als een van de hoogtepunten van de American Dream. In de Verenigde Staten bestaat het idee dat men door hard werken zich kan opwerken. Tijdens de jaren 1950 en 1960 was de American Dream het hebben van een gezin en een huis. Van gezinnen werd verwacht dat zij kinderen hadden.

Vrouwen werkten in veel gevallen niet. Zij waren huisvrouw, verzorgden de kinderen en ruimden het huis op. Mannen waren kostwinner. Van hen werd verwacht dat zij een goede baan hadden om hun gezin te ondersteunen. George en Martha gedragen zich als een typisch gezin uit die periode. Voor de buitenwereld zijn zij een model voor hoe getrouwde mensen zich moeten gedragen. Het toneelstuk toont echter het gezinsleven zoals het echt is.

Thema's

In het toneelstuk komen verschillende thema's voor zoals:

• Het huwelijk: George en Martha symboliseren het typische Amerikaanse gezin. Zij zijn vernoemd naar het eerste presidentiële koppel; George en Martha Washington. De relatie van het koppel lijkt perfect voor de buitenwereld, maar in werkelijkheid is hun huwelijk imperfect. Tijdens het toneelstuk maken zij vaak ruzie en beledigen elkaar steeds. Hun pogingen om elkaar pijn te doen, gaan steeds verder. Uiteindelijk gaat Martha vreemd met Nick, terwijl George besluit om hun fictieve zoon te vermoorden. Geen van de twee personages halen vreugde uit die acties. Zij doen het alleen om de ander pijn te doen. Het toneelstuk schetst dus een slecht beeld van het huwelijk.
• Succes: In de Amerikaanse samenleving speelt het hebben van succes een belangrijke rol. Het toneelstuk bekritiseert die zoektocht naar succes. George heeft een succesvolle carrière aan de plaatselijke universiteit, maar Martha vindt dat haar man een mislukking is. George is namelijk "slechts" professor en niet het hoofd van de opleiding. In de Amerikaanse samenleving moet je namelijk zo hoog mogelijk opklimmen om als succesvol gezien te worden. Martha wordt juist beoordeeld op basis van haar uiterlijk. Albee beschrijft Martha als een volslanke vrouw in de veertig, maar George doet alsof zij zwaar overgewicht heeft. Van vrouwen werd namelijk verwacht dat zij er mooi uitzagen. In hun tijd was een slank figuur een teken van schoonheid.
• Waarheid en illusies: George en Martha leven in een illusie. Zij doen alsof zij een zoon hebben tegenover elkaar, omdat Martha geen kinderen kon krijgen. Van gezinnen werd in hun tijd verwacht dat zij minstens één kind hadden. Hierdoor doen ze tegenover elkaar dat zij een zoon hebben die geen contact meer met hen heeft. Zij beschuldigen elkaar van het verlies aan contact. Hun spelletje heeft één spelregel: ze mogen niemand anders vertellen over hun zoon. Martha doet dat per ongeluk en George besluit hun zoon te "vermoorden". George en Martha hebben moeite om de waarheid en hun fantasie van elkaar te scheiden. Ze leven liever in een illusie (een leugen) dan dat ze de waarheid onder ogen zien.

Verfilming

Het toneelstuk werd in 1966 verfilmd als Who's Afraid of Virginia Woolf door Mike Nichols. In de film speelt Elizabeth Taylor de rol van Martha, Richard Burton de rol van George, George Segal de rol van Nick en Sandy Dennis de rol van Honey. De film blijft grotendeels trouw aan het plot met enkele kleine wijzigingen. Bijvoorbeeld: in het toneelstuk vinden alle scènes in de woonkamer van George en Martha plaats. In de film vinden ook scènes in een plaatselijk café plaats, waar George en Martha hun ruzie hebben. Martha rijdt vervolgens met de auto terug naar huis, terwijl George achterblijft.

De verfilming werd geprezen en zelfs genomineerd voor een Oscar voor beste film.