Volodymyr Zelensky
| Volodymyr Zelensky | |
|---|---|
.jpg) | |
| Volodymyr Zelensky (2020) | |
| Naam voluit | Volodymyr Oleksandrovytsj Zelensky |
| Geboren | 25 januari 1978 |
| Geboren te | Kryvy Rih in Oekraïne |
| Gehuwd met | Olena Kyjasjko (sinds 2003) |
| Partij | Dienaar van het Volk |
| Religie | Seculier joods |
| Stroming | Europeanisme |
| Functie | President van Oekraïne |
| Aantreden | 20 mei 2019 |
| Voorganger | Petro Porosjenko |
| Functie(s) | |
| Presidentskandidaat voor Dienaar van het Volk (2018-2019) President van Oekraïne (sinds 2019) | |
Portaal  Politiek
| |
Volodymyr Oleksandrovytsj Zelensky (geboren te Kryvy Rih in Oekraïne op 25 januari 1978) is sinds 20 mei 2019 de president van Oekraïne. Hij is de eerste Joodse president van Oekraïne.
Zelensky is een politicus, jurist, acteur en komiek. Zijn verkiezing tot president was bijzonder, aangezien hij vóór 2019 niet in de politiek actief was. Zelensky was al wel bekend door zijn rol in de Oekraïense televisieserie Dienaar van het Volk, waarin hij de rol speelde van een geschiedenisleraar die tot president werd verkozen. In 2019 stelde hij zich verkiesbaar en richtte een nieuwe partij op met dezelfde naam. Zelensky nam het op tegen zittend president Petro Porosjenko. Porosjenko kreeg te maken met veel schandalen. Zo werd hij beschuldigd van corruptie. Zelensky won hierdoor de verkiezingen met 73% van de stemmen (wat erg veel is). Zelensky wil zich in zetten voor de middenklasse, het bestrijden van corruptie en het hervormen van Oekraïne. Zelensky wil nauwere banden met westerse landen, zoals de Verenigde Staten. Ook kreeg hij te maken met de COVID-19-pandemie en een economische crisis. In 2022 viel Rusland Oekraïne binnen.
Jeugd en opleiding
Volodymyr Zelensky werd geboren in de stad Kryvy Rih, die toen nog lag in de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek. In de stad stonden veel staalfabrieken en spraken de meeste mensen Russisch. Zelensky's vader, Oleksandr Zelensky is een doctor in de technische wetenschappen en doceert als professor aan de Staatsuniversiteit van Kryvy Rih voor Economie en Technologie. Toen hij voor zijn werk naar het Mongoolse Erdenet moest, verhuisde het gezin voor vier jaar daarnaartoe. Zelensky's moeder, Rymma Zelenska, was een ingenieur.
Nadat hij de basisschool en het gymnasium had doorlopen, besloot Zelensky om rechten te studeren aan de Staatsuniversiteit van Kryvy Rih voor Economie en Technologie. Tijdens zijn studie deed hij mee aan KVN, een club voor beginnende komieken. Als lid van het Oekraïense team Kryvyi Rih deed hij mee aan verschillende wedstrijden die de club organiseerde. In 1997 werd hij op eigen naam de winnaar binnen de eerste klasse van KVN. Zelensky was na het afronden van zijn studie een aantal maanden actief als jurist, maar besloot uiteindelijk om een carrière als komiek na te streven.
Na Zelensky's in 1997 overwinning sloten steeds meer acteurs zich aan bij het team. De naam van het team veranderde toen in het Vijfennegentigste Kwartier. Door de overwinning mocht Zelensky's team blijven spelen in de eerste klasse. Tussen 1999 en 2003 brachten hij en zijn teamleden veel door in Moskou. Vanuit daar reisden ze naar de landen van de voormalige Sovjet-Unie. Zelensky was verantwoordelijk voor het schrijven van de grappen.
Televisiecarrière
In 2003 bood het Oekraïense televisiekanaal 1+1 het Vijfennegentigste Kwartier aan om een televisieprogramma te maken, waarin de leden van het team hun grappen mochten vertellen. Later besloot 1+1 ook om een humoristisch kookprogramma te maken met de teamleden. In 2005 kreeg het team een kans om het politiek-satirische programma Avondkwartier te maken voor televisiekanaal Inter. Dit was het moment waarop Zelensky beroemd werd: het Avondkwartier groeide uit tot het best bekeken komedieprogramma van Oekraïne.
In de jaren daarna besloot Zelensky om zelf een televisiestudio op te zetten die werd genoemd naar het Vijfennegentigste Kwartier. Deze studio zond onder andere programma's zoals Vechtclub en Ontwaak Oekraïne uit en schreef de teksten voor de televisieseries Lied van het Jaar en Poloendra.
In 2010 werd Zelensky benoemd tot hoofdproducent van televisiezender Inter. In 2012 besloot hij om meer aandacht te vestigen op zijn eigen projecten, waarna hij terugtrad als producent. In datzelfde jaar ging hij weer aan de slag voor zender 1+1.
Krimcrisis
Tijdens de Krimcrisis hield Zelensky shows in Donetsk en Loehansk. Daarnaast organiseerde Zelensky met zijn televisiestudio een inzamelingsactie om geld op te halen voor de Oekraïense soldaten en de mensen die woonden in de nog door Oekraïne gecontroleerde delen van die gebieden. Hierdoor liet Rusland in 2015 een onderzoek instellen naar Zelensky; volgens de Russische aanklager had hij zich schuldig gemaakt aan het geven van geld aan het Oekraïense leger. Sinds 2014 mocht dat niet meer in Rusland, omdat dat land de pro-Europese regering van toen nog president Petro Porosjenko niet wilde accepteren. Dit verbod werd door Rusland doorgezet toen Zelensky zelf president werd in 2019.
Politiek
Op 31 maart 2018 richtten werknemers van Zelensky's televisiestudio de politieke partij Dienaar van het Volk op. Hoewel Zelensky zelf zei dat hij niet de politiek in wilde, namen opiniepeilers hem al mee in hun peilingen. In oktober van dat jaar stond hij in die peilingen plotseling ver boven ervaren politici zoals (toen nog) president Petro Porosjenko en oud-premier Joelia Tymosjenko. Op oudjaarsavond 2018 kondigde hij zijn kandidatuur aan in een avondprogramma van televisiezender 1+1.
Verkiezingen
_14.jpg)
Net zoals zijn kandidatuur was ook Zelensky's campagne ongebruikelijk. Hij vermeed, anders dan vóór 2019, de traditionele televisiezenders en koos ervoor om zijn standpunten te verkondigen via sociale media, waaronder YouTube. Zijn campagnebijeenkomsten werden gehouden in de vorm van cabaretvoorstellingen waarbij hij zich uitsprak tegen de bestaande politieke partijen en de corruptie in Oekraïne. In het begin werd de partij gezien als libertarisch, maar Zelensky kondigde later aan dat sociaaldemocratische en liberale partijleden een compromis hadden gesloten en het sociaalliberalisme als ideologie zouden nastreven.
Hoewel de cabaretvoorstellingen en socialemediacampagne goed aansloegen bij Oekraïense jongeren, kreeg Zelensky kritiek te verduren van journalisten; drie dagen voor de verkiezingen openbaarden twintig televisiezenders een verklaring waarin zij zeiden dat Zelensky weigerde om te verschijnen op de gewone televisie. Hierdoor konden er geen kritische vragen aan hem worden gesteld. Zelensky verdedigde zich door te zeggen dat hij geen tijd had en dat hij vond dat gewone televisiekanalen te veel aandacht gaven aan 'politici van de oude stempel', zoals Porosjenko en Tymosjenko.
In het grote televisiedebat met president Porosjenko ging het er fel aan toe. Zelensky had in zijn televisietijd samengewerkt met Ihor Kolomojsky, een zakenman uit het Russisch sprekende deel van Oekraïne. Volgens Porosjenko zou dit betekenen dat Zelensky te veel aan de kant van Rusland zou staan. Zelensky wierp hem tegen dat Porosjenko juist te dicht bij Vladimir Poetin zou staan, omdat die banden zou hebben met de pro-Russische zakenman Viktor Medvedtsjoek. Nadat beide politici aan elkaar hadden verweten dat ze pro-Russisch waren, benoemde Zelensky een aantal van zijn plannen. Zo kondigde hij aan dat hij het rechtssysteem moderner wilde maken, belastingschulden wilde kwijtschelden en een vermogensbelasting van 5% voor grote bedrijven wilde invoeren. Ook zei hij dat hij een voorstander was van meer vrijhandel in een volgens hem slecht lopende economie, zodat Oekraïne meer geld en investeringen van buitenlandse zakenmensen kon aantrekken.
Zelensky won uiteindelijk beide ronden van de Oekraïense presidentsverkiezingen van 2019. In de tweede ronde van 21 april 2019 kreeg hij zelfs bijna 73% van de stemmen, terwijl zittend president Porosjenko slechts een kwart van de stemmen had gekregen.
President van Oekraïne
Volodymyr Zelensky werd op 20 mei 2019 ingezworen als de zesde president van Oekraïne sinds de onafhankelijkheid na de val van de Sovjet-Unie. Een dag later, op 21 mei 2019, kondigde hij aan dat hij de Verchovna Rada (het parlement) zou ontbinden. Normaal gesproken zouden de parlementsverkiezingen namelijk pas in oktober van 2019 worden gehouden, maar de grondwet van Oekraïne geeft de president het recht om het parlement te ontbinden en zo eerder verkiezingen uit te schrijven. Zelensky's partij, Dienaar van het Volk, kreeg 254 van de 450 zetels (een absolute meerderheid) bij de parlementsverkiezingen die op 21 juli 2019 werden gehouden.
Op 10 en 12 oktober 2019 hield president Zelensky de langste persconferentie in de wereldgeschiedenis: van 10 uur 's ochtends (10 oktober) tot 12 uur 's middags de volgende dag (11 oktober) mochten zowel Oekraïense als buitenlandse journalisten hun vragen aan hem stellen. Zelensky beantwoordde in totaal meer dan vijfhonderd vragen van tweehonderd verschillende journalisten.
Werk als president
Een van Zelensky's eerste handelingen was het opheffen van de onschendbaarheid van parlementsleden. Op 11 september 2019 ondertekende hij de Wet ter wijziging van artikel 80 van de Grondwet van Oekraïne inzake de onschendbaarheid van afgevaardigden van de Verchovna Rada (Opperraad). Met deze wet maakte hij een einde aan de onschendbaarheid van parlementsleden. Vanaf dat moment konden de leden van de Verchovna Rada vervolgd worden voor strafbare feiten, wat eerder niet mogelijk was. De wet trad in werking op 1 januari 2020. Voorstanders van de wet gaven aan dat de wet goed zou werken bij het bestrijden van corruptie, omdat nu parlementsleden net zoals iedereen konden worden vervolgd voor misdrijven. Tegenstanders wezen erop dat de procureur-generaal 
viel onder het Oekraïense ministerie van Justitie. Hierdoor zou beïnvloeding misschien juist makkelijker worden. Twaalf dagen later volgende Zelensky deze wet op met de ondertekening van de Wet inzake de bijzondere procedure voor de inbeschuldigingstellingswet voor de president van Oekraïne. Hierdoor werd het voor het parlement mogelijk om een president af te zetten als minstens driekwart van de leden hiervoor stemde. Voorafgaand aan de stemming moet het parlement dan een tijdelijke commissie aanstellen met parlementsleden, een bijzondere aanklager en bijzondere onderzoekers. Veel mensen waren blij met de wet, maar vonden haar eigenlijk niet ver genoeg gaan. Daarnaast was er veel discussie ontstaan over het wetgevingsproces: volgens sommige parlementsleden was dat proces niet goed doorlopen.
Staatsrechtelijke crisis
Op 27 oktober 2020 werd Oekraïne gestort in een crisis, nadat de Grote Kamer van het Grondwettelijk Hof van Oekraïne (de hoogste rechter) verklaarde dat het eerste lid van artikel 366 van het Oekraïense Wetboek van Strafrecht in strijd was met de grondwet. Het artikel zorgde ervoor dat ambtenaren en hoogwaardigheidsbekleders verantwoordelijk konden worden gehouden als ze zich schuldig zouden maken aan meineed (het afleggen van een valse verklaring of het geven van valse informatie) bij de opgave van hun bijbanen en andere bezittingen. Volgens het Grondwettelijk Hof was het artikel ongrondwettelijk, omdat de bijbehorende straf veel te hoog zou zijn uitvallen. Naast het Hof waren ook parlementsleden van de pro-Russische oppositie tegen de wet.
Het gevolg van deze beslissing was dat het Oekraïense anticorruptiebureau NABU geen toegang meer had tot het elektronsiche register waarin alle verklaringen stonden opgenomen. Hierdoor werd het onmogelijk om ambtenaren en hoogwaardigheidsbekleders te benoemen, aangezien in de wet stond dat NABU een opgegeven verklaring eerst moest beoordelen voordat iemand kon worden benoemd. Op 28 oktober 2020 gaf NABU aan dat alle onderzoeken naar meineed werden gesloten en dat er geen straffen meer zouden worden uitgedeeld.
Een dag later maakte regering-Hontsjaroek (onder leiding van premier Oleksiy Hontsjaroek) bekend dat ze van plan was om via de regeringspartij een stemming aan te vragen in de Verchovna Rada. Het parlement gaat in Oekraïne namelijk over de benoeming en het ontslag van rechters. Op 2 november 2020 nam het parlement een wet aan om artikel 366 van het Oekraïense Wetboek van Strafrecht te herstellen. De partij Dienaar van het Volk (regeringspartij) en de pro-Europese oppositiepartijen Europese Solidariteit en Stem stemden voor het voorstel, waarmee er een ruime meerderheid was bereikt in het parlement.
President Zelensky verklaarde op 27 maart 2021 de benoeming van rechters Oleksandr Tupytsky en Oleksandr Kasminin ontwettig. Deze rechters waren in 2013 benoemd door de pro-Russische oud-president Viktor Janoekovytsj. Zelensky gaf aan dat deze rechters zelf corrupt zouden zijn en daarom tegen zijn nieuwe anticorruptiewetgeving waren. Het Grondwettelijk Hof verklaarde in de maanden daarna herhaaldelijk dat de president niet ging over de benoeming van rechters en legde de verklaringen van Zelensky naast zich neer. Zelensky benoemde daarna Oksana Hrysjtsjoek en Oleksandr Petrysjyn als nieuwe opperrechters. Het Hof weigerde hen echter te benoemen, omdat Tupytsky en Kasminin volgens het Hof nog steeds wettige rechters waren. Zelensky besloot uiteindelijk om het hierbij te laten zitten, omdat het Hof de herinvoering van artikel 366 ditmaal niet ongrondwettig verklaarde. De regering-Hontsjaroek trad af vanwege de staatsrechtelijke crisis. Zij werd op 4 maart 2020 opgevolgd door de regering-Sjmyhal onder leiding van premier Denis Sjmyhal.
Russische invasie van Oekraïne in 2022
Bekijk de pagina Russische invasie van Oekraïne in 2022 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.jpg)
Nadat al een aantal maanden er zich honderdduizend Russische soldaten bevonden langs de grenzen van Oekraïne, besloot Zelensky op 1 februari het Oekraïense leger uit te breiden met honderdduizend soldaten. De Oekraïense defensiebegroting steeg hiermee tot een ongekende 133,5 miljard grivna (iets meer dan vier miljard euro).
Op 23 februari 2022 besloot de Verchovna Rada de noodtoestand af te kondigen, nadat Poetin de onafhankelijkheid van de volksrepublieken Donetsk en Loegansk had erkend. In de ochtend van 24 februari besloot Poetin Oekraïne binnen te vallen, waarna het parlement een staat van beleg afkondigde. Zelensky weigerde om Kiev te verlaten en riep hij landen op om niet te wachten met het opleggen van sancties tegen Rusland. Zelensky bedankte de Verenigde Staten en verschillende Europese landen voor het geven van wapens aan Oekraïne. Op 27 februari 2022 benadrukte Zelensky dat Rusland zich schuldig maakte aan misdaden tegen de menselijkheid en dat Poetin zo veel mogelijk moest worden gestraft.
Op 27 februari 2022 werd bekend dat er vredesbesprekingen zouden gaan plaatsvinden tussen Oekraïne en Rusland. Poetin wilde deze besprekingen houden in Minsk, de hoofdstad van Wit-Rusland. Zelensky was het hier niet mee eens, omdat de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko zich al vóór Poetin had uitgesproken. Uiteindelijk sloten de Russen en Oekraïners een compromis: de eerste vredesbesprekingen werden gehouden bij de Pripjatrivier aan de grens tussen Oekraïne en Wit-Rusland. In latere vredesbesprekingen aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen kwamen de leiders een staakt-het-vuren overeen, zodat burgers veilig Oekraïne zouden kunnen ontvluchten. Volgens Oekraïne hield Rusland zich echter al twee keer niet aan het staakt-het-vuren, waardoor er geen evacuaties konden plaatsvonden.
Op 4 maart 2022 bekritiseerde president Zelensky de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), omdat ze geen vliegverbod wilde instellen boven Oekraïne. De NAVO gaf aan dat ze dat niet wilde doen, omdat Rusland het verbod zou gaan schenden. Op het moment dat de NAVO dan een vliegtuig neerschiet, kan Rusland dat zien als een aanval en zou volgens NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg er een oorlog tussen de NAVO en Rusland kunnen ontstaan. Zelensky bedankte de NAVO-landen wel voor de hulp en bijstand die ze tot nu toe aan Oekraïne hadden gegeven. Een dag later, op 5 maart 2022, hield Zelensky een toespraak waarin hij de Oekraïense soldaten in Donetsk en Loehansk moed insprak en opriep om te blijven vechten voor hun land. Ook sprak hij zijn bewondering uit voor de weerstand van Oekraïners tegen de Russische soldaten en gaf hij aan dat de strijdlust die hij had gezien hem het vertrouwen gaf dat Donetsk, Loehansk en de Krim zullen worden bevrijd.
Privé
President Zelensky is sinds 2003 getrouwd met Olena Zelenska (geboren als Olena Kyjasjko). Zij studeerde architectuur aan de Technische Universiteit van Kryvyi Rih en werkte als tekstschrijver voor het Vijfennegentigste Kwartier. Volgens Zelensky was en is Kyjasjko zijn jeugdliefde.
|
Presidenten van Oekraïne | 
| |
|---|---|---|---|
| Leonid Kravtsjoek · Leonid Koetsjma · Viktor Joesjtsjenko · Viktor Janoekovytsj · Oleksandr Toertsjynov (tijdelijk) · Petro Porosjenko · Volodymyr Zelensky | |||