Progressieve belasting
Progressieve belasting betekent dat dat een persoon een hoger percentage aan belasting betaald naar mate men meer verdiend. Als men meer verdiend, moet men dus een groter deel van zijn/haar inkomen aan belastingen afstaan.
In Nederland is de inkomstenbelasting voor een deel een progressieve belasting. De inkomstenbelasting bestaat uit drie boxen. De eerste box belast inkomen uit werk en woning. Dat deel van de inkomstenbelasting is progressief. In 2025 bestond box 1 uit drie schijven. De lage inkomens (schrijf 1) betaalde 35% aan inkomstenbelasting, de middeninkomens (schijf 2) 37% aan inkomstenbelasting en de hoge inkomens (schijf 3) 49% aan inkomstenbelasting.
Progressieve belasting een onderdeel van de herverdeling van inkomen. Progressieve belastingen zijn voornamelijk voordelig voor mensen met een laag of middeninkomen
Gebruik
Progressieve belastingen komen in veel landen voor bij belasting op vermogen en inkomen. Progressieve belastingstelsels voor inkomstenbelasting waren voornamelijk tussen de jaren 1940 en 1970 populair. Het belastingtarief voor de hoogste inkomens was toen ook een stuk hoger dan tegenwoordig. Zo was het percentage voor de hoogste inkomens in Nederland ooit 72%. In de Verenigde Staten moesten de hoogste inkomens tijdens de Tweede Wereldoorlog zelfs 91% van hun inkomen aan belasting afstaan. In die periode zag men ook de opbouw van de verzorgingsstaat. Het idee was om de kwaliteit van leven te verbeteren en inkomstenongelijkheid te verminderen.
Tijdens de jaren 1980 en 1990 werden de verschillen tussen de percentages een stuk minder. Dat viel samen met de opkomst van het neoliberalisme en het idee van een kleine overheid. Desondanks hebben veel landen nog altijd een progressieve inkomstenbelasting.
In sommige landen werken boetes volgens een vergelijkbaar stelsel. In Finland zijn boetes voor mensen met een hoog inkomen hoger dan voor mensen met een laag inkomen. Hoewel boetes geen belastingen zijn, is het idee erachter vergelijkbaar.
Argumenten
Voorstanders
Voorstanders van progressieve belastingen hebben de volgende argumenten:
- Progressieve belastingen verminderen de verschillen tussen inkomens. Grote inkomensverschillen hebben een negatieve invloed op het welzijn van een land. Zo hebben landen met grote inkomensverschillen vaak een lagere levensverwachting, meer gezondheidsproblemen en weinig sociale mobiliteit.
- Mensen met een hoog inkomen kunnen (vaak) makkelijker een groter deel van hun inkomen missen. Hierdoor worden zij minder hard getroffen dan mensen met een laag of middeninkomen.
Sociaaldemocratische, socialistische en groene partijen zijn in veel landen voorstander van progressieve belastingen.
Tegenstanders
Tegenstanders van progressieve belastingen hebben de volgende argumenten:
- Progressieve belastingen kunnen tot meer belastingontwijking leiden. Hierdoor loopt de staat juist meer inkomsten mis dan zonder een progressief belastingstelsel.
- Progressieve belastingen zorgen ervoor dat topinkomens minder geld hebben. Dat kan ook leiden tot minder investeringen en grote uitgaven. Dat heeft weer een negatieve impact op de economische groei. Tegenstanders zien vaak de topinkomens als een belangrijke motor voor economische groei. Als zij minder belasting betalen, zullen zij meer geld uitgeven. Dat zou ook voordelen hebben voor de rest van samenleving.
Liberale en rechtse partijen zijn in veel landen tegenstander van progressieve belastingen.