Primaten

Primaten Primates
Leefgebied	Wereldwijd
Leefomgeving	Aanvankelijk bossen, later ook elders
Behoort tot de	Zoogdieren
Portaal Biologie

Primaten of apen waren er waarschijnlijk 60 miljoen jaar geleden al.

Binnen de primaten is er in de loop van de miljoenen jaren een evolutie geweest naar mensapen en daarvan stamt de mens weer af.

Onderzoekers zoeken nog steeds naar mogelijke voorgangers/voorouders van de tegenwoordige mens. Daarvan zijn fossielen bewaard gebleven. Die kunnen worden gevonden bij archeologische opgravingen. Aan de hand van waar ze precies zijn gevonden, kan worden geschat hoe oud die fossielen zijn.

In de fossielen zelf is DNA bewaard gebleven dat ze kunnen onderzoeken. Daaruit blijkt dat menselijk DNA ongeveer voor 98,4% identiek (hetzelfde) is aan dat van chimpansees. Wat veel mensen niet weten is dat ongeveer 1 tot 4% DNA bij West-Europeanen afkomstig is van de Neanderthaler. Aboriginals hebben ook 2,5% neanderthaler-DNA, maar ook nog 5% denisova-DNA.

Hoe de opeenvolging en aftakkingen van soorten precies is (de 'stamboom'), is nog steeds een punt van discussie. En door nieuwe vondsten bij opgravingen kunnen er weer nieuwe 'puzzelstukjes' van de puzzel hoe dat precies is gegaan tevoorschijn komen.

Ook zijn er nog veel vragen hoe de soorten zich over de aarde verspreid hebben.

De stamboom is (mogelijk) als volgt:

• Primaten
  • Strepsirrhini (halfapen)
  • Haplorrhini (Apen en spookdieren)
    • Tarsiiformes (spookdiertjes en aantal alleen fossiel bekende families)
    • Anthropoidea (echte apen)
      • Platyrrhini (breedneusapen - apen van de Nieuwe Wereld)
      • Catarrhini (smalneusapen)
        • Cercopithecoidea - apen van de Oude Wereld
        • Ceboidea
        • Hominidae (mensapen)
          • Hylobatidae (gibbons)
          • Hominidae (mensachtigen): zie hieronder.

Mensachtigen

De dunne bruine lijn geeft de plaats aan waar H. denisova zich van H. erectus afsplitste.

De mensachtigen gingen meer en meer rechtop lopen. Dan krijg je mogelijk de volgende stamboom ( † = uitgestorven):

• Mensapen (Hominidae)
  • Ponginae
    • Orang-oetan (Pongo)
      • Sumatraanse orang-oetan (Pongo abelii)
      • Tapanuli-orang-oetan (Pongo tapanuliensis)
      • Borneose orang-oetan (Pongo pygmaeus), twee of drie ondersoorten
  • Homininae
    • Gorilla's (Gorilla)
      • Westelijke gorilla (Gorilla gorilla)
        • Westelijke laaglandgorilla
        • Cross Rivergorilla
      • Oostelijke gorilla (Gorilla beringei)
        • Oostelijke laaglandgorilla
        • Berggorilla
    • -
      • Chimpansees (Pan)
        • Chimpansee (Pan troglodytes)
        • Bonobo of dwergchimpansee (Pan paniscus)
      • Mensen (Homo)
        • Homo ergaster †
          • Homo georgicus †
          • Homo habilis †
          • Homo erectus †
            • Homo floresiensis (Floresmens) †
            • Homo heidelbergensis (Heidelbergmens) †
            • Homo rhodesiensis (Rhodesiëmens) †
            • Homo helmei †
            • Homo naledi †
            • Homo neanderthalensis (Neanderthaler) †
            • Homo denisova (Denisovamens) †
            • Homo rudolfensis †
            • Homo sapiens (Moderne Mens)

Zie ook Evolutie van de mens.