Pax Americana

De Pax Americana (Latijn voor Amerikaanse vrede) is de naam voor de periode van relatieve vrede in de wereld sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens deze periode zijn er geen (grote) gewapende conflicten tussen westerse landen geweest. Er zijn wel enkele andere oorlogen geweest (zoals de Koreaanse Oorlog en de Vietnamoorlog), maar die oorlogen waren vooral regionaal.

De Pax Americana is vernoemd naar de Verenigde Staten. De Verenigde Staten zijn momenteel de enige supermacht in de wereld. Tussen 1945 en 1991 werd ook de Sovjet-Unie als supermacht gezien. In recente jaren kun je China als opkomende supermacht zien. De status van de Verenigde Staten als supermacht zou ervoor zorgen dat er relatieve vrede is.

Naam

De naam verwijst naar de Pax Romana (Romeinse vrede). In het Romeinse Rijk was er namelijk een periode van relatieve vrede en stabiliteit voor twee eeuwen. De Pax Romana liep van de aantrede van keizer Augustus in 27 v.Chr. tot aan de dood van keizer Marcus Aurelius in 180 n.Chr.

De naam werd al eerder in de geschiedenis gebruikt voor de vrede die een grootmacht zou bewaken. Zo staat de periode 1815 tot 1914 bekend als de Pax Britannica. Het Verenigd Koninkrijk had toentertijd de status als het machtigste land ter wereld. Hoewel er enkele oorlogen tijdens die periode plaatsvonden, was er veel vrede in vergelijking tot de Coalitieoorlogen (in de periode daarvoor) en de Eerste Wereldoorlog (in die periode daarna).

Geschiedenis

Ontstaan

Tijdens de 19e eeuw hielden de Verenigde Staten zich buiten Europese conflicten. Ze hielden zich vooral bezig met het Amerikaans continent (de Monroedoctrine). Aan het einde van de 19e eeuw veranderde dat met de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898. De Verenigde Staten versloegen toen het Spaanse Rijk, dat vervolgens zijn laatste Amerikaanse koloniën verloor. De Monroedoctrine kwam in 1917 definitief tot een einde toen de Verenigde Staten besloten mee te doen aan de Eerste Wereldoorlog. Vervolgens werd duidelijk dat de Verenigde Staten de nieuwe supermacht in de wereld waren geworden.

Tussen beide wereldoorlogen keerden de Verenigde Staten weer terug naar de Monroedoctrine. Desondanks zag het land wel het als hun taak om de wereldvrede te bewaren, maar in een mindere hoeveelheid. Zo bedachten zij het Dawesplan in 1925 om de Duitse economie te helpen herstellen. Na de beurskrach van 1929 hielden zij zich opnieuw buiten de Europese politiek. Dat veranderde pas in 1941 toen de Verenigde Staten besloten mee te vechten in de Tweede Wereldoorlog.

Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog werd Europa in tweeën gedeeld. West-Europa kwam in de Amerikaanse invloedssfeer te liggen, terwijl Oost-Europa onder de invloed van de Sovjet-Unie kwam te liggen. De Amerikanen probeerden te voorkomen dat het communisme voet aan de grond in West-Europa zou krijgen. Zo probeerden dat te voorkomen met financiële steun (zoals het Marshallplan) en militaire steun (zoals de NAVO), maar ook door middel van spionage, het steunen van anticommunistische dictaturen (zoals in Spanje) en politieke druk.

In Oost-Europa was er een tegenhanger van de Pax Americana de Pax Sovietica. De Sovjet-Unie zou voorkomen dat in Oost-Europa oorlogen tussen landen zouden uitbreken.

Na de Koude Oorlog

Tijdens de Koude Oorlog verwees Pax Americana expliciet naar de vrede in de westerse wereld. Na de val van de Sovjet-Unie in 1991 bleven de Verenigde Staten als enige supermacht over. De Pax Americana werd toegepast op de gehele wereld. Tijdens de jaren 1990 ontstond het idee dat de Verenigde Staten actief democratie en vrijheden moesten promoten in andere landen. De Pax Americana werd dan ook onder andere gebruikt als motivering voor de Irakoorlog.

De verkiezing van Donald Trump als president in 2016 en de groei van populisme zorgde voor een onzekerheid voor de Pax Americana. Trump heeft verschillende keren uitgesproken dat hij terug wil keren naar de Monroedoctrine. Zo wil hij uit de NAVO en andere internationale organisaties stappen. Ook wil hij minder financiële en militaire steun geven aan andere landen (of deze steun zelfs volledig stopzetten).