Oliver Twist
| Oliver Twist | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | Oliver Twist; or, The Parish Boy's Progress |
| Schrijver | Charles Dickens |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land | .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
|
| Genre | Sociale roman, bildungsroman |
| Datum | 1837-1839 (feuilleton) 1838 (boek) |
Portaal  Literatuur
| |
Oliver Twist is een boek van de Britse schrijver Charles Dickens. Het boek werd uitgegeven als feuilleton tussen 1837 en 1839. Dit betekent dat iedere maand enkele hoofdstukken verschenen in het tijdschrift Bentley's Miscellany. In 1838 werd het verhaal voor het eerst in zijn geheel uitgegeven. Oliver Twist was de tweede roman van Charles Dickens na The Pickwick Papers (1836).
Het boek volgt het weesjongetje Oliver Twist dat slecht behandeld wordt. Hij weet te ontsnappen en vlucht naar Londen. Hier ontmoet hij de crimineel Fagin en sluit zich aan bij zijn bende. Oliver leert ook meer over zijn ouders en leert de rest van zijn familie kennen. In het boek speelt armoede een grote rol. Dickens besteedt veel aandacht aan de levensomstandigheden van arbeiders en daklozen.
Tegenwoordig is Oliver Twist een van Dickens bekendste werken. Het boek is verschillende keren verfilmd. De Disneyfilm Oliver & Co. (1988) en de musicalfilm Oliver! (1968) zijn beide op het boek gebaseerd.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Oliver Twist groeit op in het plaatsje Mudfog. Hij werd als baby gevonden toen zijn moeder op sterven lag. Men heeft nooit haar identiteit kunnen achterhalen. Ook weet niemand wie Olivers vader is, waardoor hij geen familie heeft. Mevrouw Mann heeft de leiding over het weeshuis, waar de kinderen streng behandeld worden. Zo geeft Mevrouw Mann (de opzichtster) de kinderen minder voedsel dan dat zij eigenlijk heeft. Oliver is inmiddels negen jaar en wordt naar het werkhuis gestuurd. Hier zijn omstandigheden even slecht. Na zes maanden besluiten de kinderen lootjes te trekken. Oliver moet hierdoor aan meneer Bumble (de kerkbaljuw) vragen of hij meer eten mag hebben tijdens het diner. Meneer Bumble vat dit niet goed op en vindt dat Oliver maar ergens anders moet werken.
Meneer Bumble zoekt baantjes voor Oliver, maar Oliver klaagt dat hij slecht behandeld wordt. Uiteindelijk wil meneer Sowerberry (een begrafenisondernemer) hem aannemen. Dit is Olivers laatste kans, aangezien meneer Bumble hem anders naar de zee dreigt te sturen. Ondanks het zware werk gedraagt Oliver zich goed. Noah Claypole (een werknemer van meneer Sowerberry) mag Oliver echter niet. Hij beledigt Olivers moeder en Oliver valt hem aan. Noah doet alsof Oliver gevaarlijk is en mevrouw Sowerberry gelooft dit. Zij stuurt Noah naar meneer Bumble om Oliver terug te nemen. Om zijn straf te ontlopen besluit Oliver naar Londen te vluchten.
.jpg)
Onderweg komt hij Jack Dawkins tegen, die zichzelf "Artful Dodger" noemt. Dodger neemt Oliver mee naar Londen. Hier introduceert hij hem aan de crimineel Fagin. Oliver wordt onderdeel van zijn bende van zakkenrollers, waar Dodger en Charley Bates ook onderdeel van zijn. Oliver, Dodger en Charley besluiten de zakdoek van meneer Brownlow te stelen. Deze diefstal mislukt echter en Oliver wordt (als enige) opgepakt. Meneer Brownlow heeft medelijden met de jongen en wil geen klacht indienen. De politie en rechter willen echter dat de rechtszaak doorgaat. Oliver is ziek en valt tegen de rechtszaak flauw. Uiteindelijk komt een boekverkoper op het laatste moment als getuige. Hij weet ervoor te zorgen dat Oliver vrijkomt. Meneer Brownlow besluit Oliver mee naar huis te nemen en hem te verzorgen.
Oliver wordt al snel weer beter en meneer Brownlow zorgt goed voor hem. Hij wil Oliver adopteren en onderwijs geven. Fagin is echter bang dat Oliver zijn bende van zakkenrollers verraadt. Hij stuurt de wrede crimineel Bill Sikes en zijn vriendin Nancy op pad om Oliver te ontvoeren en naar zijn huis te brengen. Ondertussen stuurt meneer Brownlow Oliver naar de boekverkoper om geld te brengen. Bill Sikes en Nancy komen hem onderweg tegen. Nancy doet zich voor als zijn zus en doet alsof hij was weggelopen van huis. Iedereen gelooft dit en denkt dat Oliver liegt op meneer Brownlow na. Hij maakt zich zorgen dat Oliver niet thuiskomt en leert pas later dat hij is meegenomen door Nancy en Bill Sikes. Zij brengen hem naar Fagin, waar Oliver verschillende (gefaalde) ontsnappingspogingen doet.
Uiteindelijk wordt Oliver met de anderen op pad gestuurd naar het huis van de familie Maylie. Zij moeten hier inbreken en waardevolle zaken meenemen. De diefstal gaat alleen fout; Oliver raakt gewond aan zijn arm en sterft bijna. Mevrouw Maylie, Rose en meneer Losborn verzorgen Oliver, waardoor hij weer hersteld. Meneer Losborn neemt hem weer mee naar Londen om meneer Brownlow te zoeken. Hier leert hij echter dat meneer Brownlow vertrokken is naar West-Indië. Hierdoor gaat hij terug naar het huis van de familie Maylie, waar hij onderwijs krijgt.
Ondertussen probeert een geheimzinnige man genaamd Monks om Oliver te pakken te krijgen. Hij besluit zich aan te sluiten bij de bende van Fagin. Samen besluiten ze een overval te plegen op meneer Bumble om meer informatie over Oliver te krijgen. Zij ontdekken een ring en een medaillon dat eigendom van Olivers moeder was. Nancy is intussen gehecht geraakt aan Oliver en wil hem beschermen. Ze besluiten de informatie door te spelen aan mevrouw Maylie. Mevrouw Maylie vertelt dit weer verder aan meneer Brownlow.
Nadat Dodger wordt opgepakt en naar Australië wordt verbannen, besluit Noah Claypole zich aan te sluiten bij Fagin. Noah krijgt de opdracht om Nancy te bespioneren. Hij komt erachter dat Nancy in het geheim informatie doorspeelt aan de familie Maylie en meneer Brownlow. Bill Sikes ziet dat als verraad, waardoor hij Nancy in elkaar slaat. Zij overlijdt aan haar verwondingen, wat voor grote woede onder de inwoners zorgt. Sikes moet hierdoor vluchten en onderduiken. Hij leert dat Fagin is opgepakt op zijn onderduikadres. Uiteindelijk wordt Sikes herkent door een woedende menigte en moet over de daken vluchten. In zijn paniek ziet hij het dode lichaam van Nancy voor zich, waardoor hij in een touw verstrikt raakt en zichzelf ophangt.
Meneer Brownlow zorgt ervoor dat Monks gearresteerd wordt. Monks blijkt de halfbroer van Oliver te zijn. Hij wilde Olivers helft van de erfenis stelen. Brownlow overtuigt Oliver om zijn helft aan Monks te geven, waardoor Monks belooft om Oliver met rust te laten. Monks verhuist naar de Verenigde Staten, maar gaat hier opnieuw de misdaad in. Fagin wordt ter dood veroordeeld. In de gevangenis vertelt hij Oliver waar de documenten over zijn echte identiteit liggen. Deze papieren blijken door meneer Bumble achtergehouden te zijn, waardoor hij zijn baan verliest en in het werkhuis moet werken. Oliver leert dat Rosie Maylie zijn tante is. Meneer Brownlow besluit om Oliver te adopteren. Hierdoor heeft Oliver uiteindelijk toch een familie.
Personages
In Oliver Twist komen de volgende personages voor, waaronder:
- Oliver Twist, een weesjongetje.
- Meneer Bumble, de leider van het werkhuis en kerkbaljuw.
- Mevrouw Corney, de vrouw van meneer Bumble.
- Mevrouw Bedwin, de huishoudster van meneer Bumble.
- Mevrouw Mann, de leidster van het weeshuis.
- Meneer Brownlow, een rijke man uit Londen.
- Meneer Grinwig, een vriend van meneer Brownlow.
- Meneer Sowerberry, een begrafenisondernemer.
- Mevrouw Sowerberry, zijn vrouw.
- Charlotte, de dienstmeid van meneer Sowerberry.
- Noah Claypole, een werknemer van meneer Sowerberry.
- Fagin, een crimineel en bendeleider.
- Jack Dawkins (Artful Dodger), een crimineel uit Fagins bende.
- Charley Bates, een lid van Fagins bende.
- Toby Crackit, een lid van Fagins bende.
- Bill Sikes, een beruchte crimineel.
- Nancy, de vriendin van Bill Sikes.
- Bull's-eye, de hond van Bill Sikes.
- Mevrouw Maylie, een oude rijke dame.
- Rose Maylie, de dochter van mevrouw Maylie.
- Meneer Giles, de butler van mevrouw Maylie.
- Meneer Brittles, de klusjesman van mevrouw Maylie.
- Monks, een geheimzinnige crimineel.
- Meneer Fang, een magistraat.
- Meneer Losberne, de arts van de familie Maylie.
- Agnes Fleming, de overleden moeder van Oliver.
- Meneer Leeford, de overleden vader van Oliver.
De namen van veel personages zijn een woordspeling op een eigenschap van dat personage. Meneer Sowerberry is hier een goed voorbeeld van. Zijn naam is een woordspeling op sour berry (zure bes), wat betekent dat het personage een zure man is. Dickens was geïnspireerd door de Engelse schrijver Henry Fielding die dit ook deed.
Achtergrondinformatie
Titelverklaring
De titel "Oliver Twist" verwijst naar het hoofdpersonage van het verhaal. Verschillende boeken van Dickens zijn vernoemd naar hun hoofdpersonages, zoals Little Dorrit, Martin Chuzzlewit en David Copperfield. Oliver krijgt zijn naam van meneer Bumble, aangezien zijn moeder hem nooit een naam gaf. In het begin van het boek legt hij uit dat hij een lijst met achternamen heeft. Iedere wees zonder achternaam krijgt een achternaam die begint met de volgende letter uit het alfabet. Het woord "twist" betekent ook "draaien" in het Engels, wat het gebruik van de lijst uitlegt.
De ondertitel "The Parish Boy's Progress" (vrij vertaald als "De ontwikkeling van de jongen van de kerkgemeenschap") verwijst naar de inhoud van het boek. Tijdens het boek maakt Oliver een groei als persoon door. Hij leert meer over zichzelf, zijn familie en leert ook levenslessen. Deze ondertitel verwijst ook naar het boek The Pilgrim's Progress van John Bunyan. Dit is een van de belangrijkste christelijke theologische werken van de Engelse literatuur.
Ontstaan
Net als veel boeken in de 19e eeuw werd Oliver Twist gepubliceerd als feuilleton. Een feuilleton is een (lang) verhaal dat in delen in tijdschriften wordt uitgegeven. In het geval van Oliver Twist verschenen iedere maand een aantal hoofdstukken in Bentley's Miscellany. Deze hoofstukken werden tussen februari 1837 en april 1839 gepubliceerd. In 1838 werd het verhaal voor het eerst als gebonden boek uitgegeven.
Dickens schreef Oliver Twist als satire over de effecten van de Industriële Revolutie in Engeland. Dit is overigens ook in veel andere boeken van Dickens een belangrijk onderwerp. Ook wilde hij met het boek de Armenwetten (Poor Laws) bekritiseren. Deze wetten werd ingevoerd door het Brits parlement in 1834. Het doel van de wetten waren om de kosten voor armenzorg te verminderen, bedelaars van de straat af te halen en armen aanmoedigen om voor zichzelf te werken. Kerkgemeenten werden in groepen verdeeld en iedere groep kreeg een werkhuis. In zo'n werkhuis waren de omstandigheden bewust slecht. Hierdoor zouden mensen enkel in het uiterste geval het werkhuis binnentreden. Ook moesten mensen in het werkhuis wonen om in aanmerking voor armenzorg te komen. Er waren alleen speciale uitzonderingen op deze regel. De wetten zorgden meteen voor scandalen in Engeland. Zo werd er aan de inwoners van Andover Workhouse rotte vis te eten gegeven. De Britse overheid reageerde met strenge controles, maar dit hielp niet. Ook werd het werkhuis over de jaren heen steeds meer opvangcentrum voor zieken, criminelen, wezen en mensen met een beperking.
Daarnaast werd het verhaal van Oliver Twist beïnvloed door Dickens eigen leven. Dickens schreef het boek toen hij in Londen woonde. Zijn huis was dichtbij een weeshuis, waar ouders hun kinderen brachten als zij geen geld hadden. Ook woonde hij in de buurt van een werkhuis. Sommige personages uit het boek zijn gebaseerd op personen die Dickens kende. Oliver Twist is waarschijnlijk gebaseerd op een vriend van Dickens uit zijn jeugd. Het personage Rosie Maylie is weer gebaseerd op de zus van Dickens vrouw (Mary Hogarth). Mary overleed kort voor de eerste publicatie van Oliver Twist. Dickens miste zelfs de deadline vanwege haar dood.
Plaats en tijd
In Oliver Twist komen twee plaatsen voor. Het boek begint in het plaatsje Mudfog. Dit plaatsje bestaat niet in het echt en is door Dickens verzonnen. Dickens gebruikte de naam ook voor zijn verhalenbundel The Mudfog Papers. Oliver Twist was oorspronkelijk bedoeld als kort verhaal voor deze verhalenbundel, maar werd uiteindelijk apart gepubliceerd. Mudfog is ook een woordspeling van mud (modder) en fog (mist). Dit geeft een viezige en klamme indruk van het plaatsje, wat aansluit bij de Industriële Revolutie. Het grootste gedeelte van het boek speelt zich af in Londen, net als vrijwel alle andere werken van Dickens.
Het verhaal vindt plaats rond de tijd van de publicatie; in de jaren 1830.
Thema's
In Oliver Twist komen verschillende thema's voor, zoals:
- Armoede: Armoede is een thema wat in veel werken van Charles Dickens voorkomt. Oliver Twist gaat diep in op de tekortkomingen van de armenzorg. Armenzorg was iets wat toentertijd door de kerk en liefdadigheid gedaan werd. Er was geen sociale zekerheid zoals tegenwoordig. Hierdoor leefden veel mensen in bittere armoede. Wanneer Oliver Twist met meneer Sowerberry een overleden vrouw komt ophalen, vertelt haar zoon in detail waarom ze overleed. De oude vrouw was ziek, maar had geen geld voor een dokter. Haar zoon probeerde te bedelen voor geld, maar werd opgepakt en moest de gevangenis in. Hierdoor overleed zijn moeder helemaal alleen.
- Sociale klasse: Tijdens 19e eeuw waren er verschillende sociale klassen in Engeland, zoals de upper class (bovenklasse) en de lower class (onderklasse). Er waren grote verschillen in rijkdom tussen de verschillende klassen. In het boek worden sociale klassen als erg oppervlakkig gezien, aangezien iedereen uiteindelijk gelijk is. Sociale ongelijkheid wordt dus voorgesteld als iets dat door het klassensysteem veroorzaakt wordt.
- Misdaad: Misdaad was een groot probleem in Londen tijdens de jaren 1830. In Oliver Twist probeerde Dickens te laten zien hoe criminelen echt leven. Hiermee wilde hij lezers afraden om de criminaliteit in te gaan. Ook probeerde hij de oorzaken van criminaliteit te achterhalen. Volgens Dickens werd dit voor een groot deel door armoede veroorzaakt; de criminelen konden niet anders.
- Religie: Dickens was zelf lid van de Anglicaanse Kerk (de Kerk van Engeland) die verantwoordelijk was voor de armenzorg. Volgens Dickens zorgde de kerk niet goed voor de armen. Hij zag de kerk als instituut dat onmenselijk en te veel met religie bezig was. De kritiek wordt vooral getoond met het personage meneer Bumble. In plaats van het zorgen voor armen is hij vooral met zichzelf bezig.
- Identiteit: Oliver Twist is opgegroeid zonder ouders, waardoor hij niet weet waar hij vandaan komt. De identiteit van zijn overleden moeder is nooit achterhaald en zijn vader is onbekend. Oliver is vooral bezig met overleven, waardoor hij niet weet wie hij is. Ook het verwarren van personen speelt een rol. Zo doet Nancy zich voor als Olivers zus om Oliver terug te nemen naar Fagin.
Ontvangst
Oliver Twist werd goed ontvangen ten tijde van zijn publicatie. Nog altijd is Oliver Twist een van de bekendste werken van Dickens. Er bestaan ook verkochte versies van het verhaal bedoeld voor kinderen. Ook bestaan er graphic novels gebaseerd op het verhaal.
Het boek zorgde voor een shock in de Victoriaanse tijd. Oliver Twist legde namelijk veel van de misstanden en armoede bloot voor veel lezers. Hoewel dit een thema is in veel boeken van Dickens, was Oliver Twist het eerste boek waarin hij dit echt deed. Dickens vorige boek (The Pickwick Papers) bevat juist veel humor en komische personages. Lezers verwachtten dat Oliver Twist in dezelfde stijl geschreven was. In plaats daarvan is Oliver Twist juist een erg serieus en realistisch boek. Het boek werd populair vanwege zijn beschrijvingen van omstreden onderwerpen, zoals criminaliteit en armoede.
Film en televisie
Van Oliver Twist is verschillende keren een televisieserie of film gemaakt. In 1960 werd het verhaal verwerkt tot de musical Oliver!. Deze musical werd opgevoerd op West End (Londen) en Broadway (New York). Ook in Nederland draaide deze musical in 1963 en tussen 1999 en 2000. In Vlaanderen was de musical te zien tussen 2010 en 2011. In 1968 werd het musical verfilmd onder de naam Oliver!, wat de bekendste verfilming van het boek is. Deze film ontving zelfs een Oscar voor beste film.
De Disneyfilm Oliver & Co. (1988) is losjes op Oliver Twist gebaseerd. In deze film is Oliver een kat die lid wordt van een bende van straathonden geleid door de zwerver Fagin. Dodger is een van de honden van deze bende. In plaats van Londen speelt de film zich in New York af. Disney ging vrijer om het originele materiaal. Zo zorgen de honden er juist voor dat Oliver beschermd wordt.
Bronnen
- (en) Dickens, Charles (1838). Oliver Twist, or, the Parish Boy's Progress. Project Gutenberg. Gepubliceerd in november 1996.
- (en) Het artikel op de Engelstalige Wikipedia
- (en) Het artikel op Encyclopedia Britannica
- (en) Ballan, Danny (25 mei 2023). "Charles Dickens and His Impact on Victorian Society: Understanding the Power of Literature". English Plus Podcast. Gelezen op 15 maart 2024.
- (en) Onbekend (onbekend). "1834 Poor Law: What did people think of the new Poor Law?" National Archives. Gelezen op 6 maart 2024.
- (en) Onbekend (onbekend). "The House Which Inspired Oliver Twist". Charles Dickens Museum. Gelezen op 14 maart 2024.
- (en) Onbekend (onbekend). "A Look At All 14 Charles Dickens Novels". The Books List. Gelezen op 15 maart 2024.