Nikita Chroesjtsjov

Nikita Chroestsjov (foto 1961)

Nikita Sergejevitsj Chroestsjov (ook op andere manieren geschreven, 1894-1971) was een Russisch politicus in de tijd van de Sovjet-Unie. Van 1953-1964 was hij partijleider van de Communistische Partij in dat land, de hoogste functie daar. Ook was hij premier van 1958-1964.

Carrière in de Communistische Partij

Chroestsjov was van huis uit mijnwerker. Al vóór de Oktoberrevolutie in 1917 sloot hij zich aan bij de communisten (die toen meestal bolsjewieken werden genoemd). Tijdens de burgeroorlog van 1917-1922, die volgde op de revolutie, vocht hij in het Rode (communistische) Leger. Nadat de communisten de burgeroorlog in hun voordeel hadden beslecht, klom Chroestsjov binnen de Communistische Partij snel op. Hij werd belangrijk in het hoogste orgaan van de partij, het zogeheten politbureau. Ook in het leger bleef hij actief. In de Tweede Wereldoorlog was hij als generaal aanwezig tijdens de beroemde Slag om Stalingrad tegen de Duitsers. Niet zozeer om te vechten, maar als politiek commissaris. Dat is iemand die erop toeziet, dat er in eigen gelederen geen opstand tegen het gezag van de partij ontstaat.

Chroestsjov volgt Stalin op

Na de dood van de communistische dictator Stalin in maart 1953 ontstond er binnen de partij een machtsstrijd om diens opvolging. Chroestsjov kwam daar als overwinnaar uit tevoorschijn. Nu gloorde er hoop op betere tijden. Alom werd gedacht dat er een einde zou worden gemaakt aan de terreur van het Stalinbewind. Maar hoewel het daar eerst inderdaad op leek, werd die hoop al spoedig de grond ingeboord. Nadat Chroestsjov zijn concurrenten had laten liquideren (doodschieten) haalde hij de teugels weldra weer aan. Zo onderdrukte hij op bloedige wijze de Hongaarse Opstand in 1956.

Merkwaardig optreden

Toch was het onder Chroestsjov in de Sovjet-Unie niet zo erg als onder Stalin. Chroestsjov genoot zelfs een zekere populariteit in het buitenland. Anders dan Stalin, die Rusland nooit uitkwam, bezocht hij In 1959 Amerika en andere kapitalistische landen. Een bepaalde vorm van humor kon hem zelfs niet ontzegd worden. Zo had hij in New York nieuwe schoenen gekocht, maar die bleken hem te krap te zitten. Bij een vergadering van de Verenigde Naties, die hij die dag bijwoonde, had hij net een schoen uitgedaan, toen hij in woede ontstak over een redevoering die werd gehouden. Naar goed communistisch gebruik wilde hij op zijn lessenaar gaan trommelen, maar had de schoen nog in zijn hand en beukte daarmee op het tafelblad. Dat bezorgde hem behalve lachsalvo's ook het imago (beeld) van een onbehouwen boer, een hork.

Het U-2-incident

Chroestsjov werd ook vaak vereenzelvigd met boerenslimheid. Zo eiste hij in 1960 in Parijs bij een ontmoeting met de Amerikaanse president Eisenhower dat deze een einde maakte aan de Amerikaanse spionagevluchten boven de Sovjet-Unie. Toen deze beweerde, dat die nooit plaatsvonden, onthulde Chroestsjov dat een U-2-spionagevliegtuig was neergeschoten en de piloot, Gary Powers, was gevangengenomen. Eisenhower kon wel door de grond zakken.

De Cubacrisis

De Cubacrisis in 1962 leidde bijna tot een wereldoorlog. De Sovjet-Unie had kernraketten laten plaatsen op Cuba, waar de communist Fidel Castro inmiddels aan de macht was gekomen. In Amerika's voortuin dus. De Amerikaanse president Kennedy eiste dat de Russen die zouden weghalen. Toegeven zou gezichtsverlies voor de Russen betekenen, weigeren een kernoorlog. Onder zware druk ging Chroestsjov door de knieën en werden de raketten verwijderd.

De val van Chroestsjov

Chroestsjov werd in 1964 afgezet en opgevolgd door Leonid Brezjnev als partijleider; het premierschap ging naar Kosygin. Vooral zijn falen in de Cubacrisis werd hem zwaar aangerekend, maar ook op zijn optreden in het buitenland was kritiek. Hij kreeg huisarrest en stierf in Moskou op 11 september 1971. Hij werd begraven op het kerkhof van het Nieuwe Maagdenklooster in Moskou.

	Staatshoofden van de Sovjet-Unie en Rusland
Sovjet-Unie: Vladimir Lenin · Jozef Stalin · Nikita Chroesjtsjov · Leonid Brezjnev · Joeri Andropov · Konstantin Tsjernenko · Michail Gorbatsjov Russische Federatie (van na 1991): Boris Jeltsin · Vladimir Poetin · Dmitri Medvedev · Vladimir Poetin