Multiculturalisme

Er zijn veel verschillende culturen in Nederland en in de wereld

Multiculturalisme is het idee dat verschillende culturen (uit verschillende landen) vreedzaam naast elkaar bestaan en leven. We hebben het dan over mensen met verschillende culturele achtergronden. Een land als Nederland is een multicultureel land: er leven veel verschillende mensen met verschillende culturen bijeen. Het samenleven van veel verschillende culturen in een land, kan soms tot conflicten leiden. Die culturen botsen dan vanwege verschillen onderling.

Hoe werd Nederland een multiculturele samenleving?

Heel lang geleden

Monument ter nagedachtenis aan de onafhankelijkheid van Suriname in 1975

Hoe werd Nederland een multicultureel land? Eigenlijk moeten we dan terug naar het begin van de zelfstandige staat Nederland aan het einde van de 16e eeuw (1588). Toen heette Nederland nog de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Toen al was "Nederland" een staat met veel verschillende culturen en geloven. Nederland was een land waar veel vluchtelingen uit heel Europa naartoe kwamen, omdat er in hun eigen land oorlog heerste of geen vrijheid van godsdienst was. Ook was er in Nederland veel handel en werk.

Een precies jaartal waarin de multiculturele samenleving is begonnen is er niet. Er zijn altijd al vluchtelingen naar Nederland gekomen. Zelfs vanuit de zuidelijke Nederlanden (1588) trokken mensen naar het noorden omdat hier meer kans was op werk. Ook waren er weinig geloofsvervolgingen.

Tegenwoordig

Als we het tegenwoordig hebben over Multicultureel Nederland bedoelen we vaak alle nieuwe culturen die vooral in de laatste 50 jaar naar Nederland zijn gekomen. Er zijn 4 hoofdoorzaken te noemen voor het immigreren van deze mensen naar Nederland:

Hieronder wordt kort uitgelegd hoe deze 4 punten in de laatste 50 jaar hebben bijgedragen aan een multiculturele land:

Kolonialisme

Honderden jaren lang, van de Gouden Eeuw tot enkele jaren geleden heeft Nederland koloniën gehad. Dit zijn landen ergens anders op de wereld, waar Nederland de baas over is. Sinds 1945 zijn deze landen langzamerhand onafhankelijk geworden. Nederland was er toen niet meer de baas. Veel mensen uit die koloniën wilden eigenlijk liever in Nederland wonen, omdat daar meer werk was of meer veiligheid. Zo zijn er heel veel mensen uit Suriname, Indonesië en de Nederlandse Antillen naar Nederland gekomen.

Nederland als multiculturele samenleving

Er zijn verschillende redenen waarom mensen naar Nederland verhuizen. Dit noemt men push- of pullfactoren. Het kunnen economische, politieke of fysieke redenen zijn. Veel mensen komen naar Nederland om economische redenen. Dit betekent vaak dat mensen komen werken in Nederland, omdat ze in het land waar zij vandaan komen waarschijnlijk niet kunnen werken. In de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw was er een tekort aan arbeidskrachten. De eerste arbeiders kwamen uit Spanje, Italië, Griekenland en Joegoslavië. Zij werden gastarbeiders genoemd, omdat zij terugkeerden naar het land van herkomst toen het daar beter met de economie ging. De Turken en Marokkanen waren de tweede groep gastarbeiders die in Nederland kwam werken. De meeste Turken en Marokkanen zijn in Nederland gebleven. Vaak haalden zij ook hun families naar Nederland. Dit noemen we primaire gezinshereniging. Daarnaast had Nederland ook hoogopgeleide specialisten nodig. Dat zorgde ervoor dat er ook kennismigranten naar Nederland kwamen. Ook zijn er migranten die ook wel vluchtelingen worden genoemd, omdat zij meestal wegens politieke redenen hun land moeten verlaten. Zij zijn vaak op de vlucht voor oorlogen. Nederland kent om deze redenen dus ook subculturen. De Nederlandse regering wil natuurlijk dat alle mensen actief meedoen aan de samenleving. Dit wordt integratie genoemd. Het komt desondanks toch vaak voor dat veel bevolkingsgroepen gescheiden leven. Dit verschijnsel wordt segregatie genoemd. Dit heeft als gevolg dat er zowel witte als zwarte scholen ontstaan. De regering wil dit tegen gaan.

Gastarbeiders

Vanaf 1950 ging het heel goed met de Nederlandse economie en was er veel werk. Er woonden toen te weinig mensen in Nederland om al dat werk te doen. Nederlandse bedrijven vroegen toen mensen uit andere landen om een tijdje in Nederland als gastarbeider te komen werken. Veel gastarbeiders uit Spanje en Italië kwamen in Nederland werken en keerden na enkele jaren weer terug. Later kwamen veel mensen uit Marokko en Turkije. De meeste van hen keerden na enkele jaren ook weer terug, maar er waren er ook veel die langer in Nederland konden werken. Uiteindelijk wilden zij liever in Nederland blijven wonen.

Een rij Syrische vluchtelingen op weg naar Duitsland

Vluchtelingen

Sinds het bestaan van Nederland komen er al mensen die niet meer in hun eigen land kunnen wonen, omdat het daar onveilig is. Ook in de laatste 50 jaar zijn er vele vluchtelingen uit heel veel verschillende landen naar Nederland gekomen. Het meest recente voorbeeld zijn vluchtelingen uit Syrië. Zij zijn gevlucht uit Syrië, omdat door oorlog heerst. Ook als gevolg van de oorlog in Oekraïne (Russische invasie) zijn er veel Oekraïners naar Nederland gevlucht.

Welvaart

Als een land welvarend is, betekent dat dat een land veel geld heeft. Er zijn dan weinig arme mensen en (bijna) iedereen heeft werk. Nederland is zo een welvarend land, hoewel er veranderingen kunnen plaatsvinden als gevolg grote towstromen of economische veranderingen. De energiecrisis in 2022 en daarna als gevolg van de Russische inval in Oekraïne en het dichtdraaien van de gaskraan naar Europa door Rusland is daar een voorbeeld van. Net als vluchtelingen voor oorlog zijn er ook vluchtelingen voor armoede. Deze mensen willen niet meer in hun eigen land wonen, omdat ze daar zo arm zijn dat ze niet goed voor zichzelf en hun familie kunnen zorgen. Sinds Nederland bestaat komen er al mensen uit minder welvarende landen naar Nederland toe. De laatste 50 jaar zijn veel van deze economische vluchtelingen uit heel veel verschillende landen naar Nederland gekomen.

Wat is belangrijk bij een multiculturele samenleving, en vindt iedereen dat?

S. Huntington, een Amerikaanse politicoloog

Er is aan een aantal belangrijke mensen gevraagd wat zij vinden van een multiculturele samenleving. Er zijn namelijk veel mensen die hier heel verschillend over denken. S. Huntington is een Amerikaanse politicoloog. Dit is iemand die zich bezig houdt met het bestuderen van de politiek Hij denkt dat alle verschillende culturen bij elkaar voor conflicten kan zorgen. De politiek zoals we deze in Nederland hebben, is anders dan in de rest van de wereld. Wanneer er mensen naar Nederland komen, moeten zij zich ook aanpassen aan de politieke situatie. Dit kan soms lastig zijn, en zorgen voor problemen (spanningen). Hij vindt dan ook dat je niet zomaar van iedereen kan verwachten om zich meteen aan te passen. Als mensen wel snel worden aangespoord om onze waarden en normen over te nemen, kan dit volgens Huntington juist heel erg mislukken.

Paul Cliteur vindt juist dat de waarden en normen in Nederland heel algemeen zijn, dus dat dit een goed begin zou zijn voor het succesvol opnemen van mensen in onze samenleving.

Weer iemand anders, namelijk Paul Scheffer, zegt dat iedereen moet kunnen zijn wie hij wil zijn, en dat dit belangrijk is in de multiculturele samenleving. Hier moet ruimte zijn voor eigenheid en zelfkritiek. Het is belangrijk dat iedereen rekening houdt met de verschillen tussen mensen, en dat we samenwerken aan een 'gemeenschappelijk wij'.

Scheffer waarschuwt er ook voor dat de Islam een probleem zou kunnen veroorzaken voor de multiculturele samenleving. Voor moslims is de scheiding tussen staat en kerk in Nederland vaak anders dan wat ze gewend zijn. De Islamitische wet verschilt erg van de Nederlandse wet. Vaak zie je dat in Islamitische gezinnen de islamitische normen en waarden meer naar voren komen dan de Nederlandse normen en waarden. Deze normen en waarden verschillen erg van elkaar. Dit kan natuurlijk ook gevolgen voor hoe zij zich in de Nederlandse samenleving voelen en gedragen.

Het is dus niet in een aantal punten te noemen wat belangrijk is bij de multiculturele samenleving. Iedereen denkt er anders over, en daarom verschillen de belangrijkste punten ook per persoon. Wel is het vaak zo dat bij elke visie positieve punten naar boven komen, maar er vaak ook een negatieve kant is.

Hoe zie je dat Nederland multicultureel is?

Een Turkse dans in traditionele kleding op een boerderij in Nederland

Al die mensen uit verschillende delen van de wereld hebben heel veel verschillende culturen meegebracht naar Nederland. Dit kan je merken aan heel veel verschillende dingen. Bijvoorbeeld:

De verschillende talen die gesproken worden
Allerlei soorten eten dat je kan kopen in de winkels
De kleren die mensen dragen
De godsdiensten die mensen hebben en de gebedshuizen die zij gebruiken (een gebedshuis is bijvoorbeeld een kerk of een moskee)
De muziek die we luisteren

En zo zijn er nog vele andere dingen te noemen die de verschillende culturen in Nederland met zich mee hebben gebracht.

Filmpjes over multicultureel Nederland

Ga naar de volgende webpagina's om meer te leren over dit onderwerp:

Bronnen

Bruin, R., & Bosua, M. (2017). Geschiedenis geven (4de editie). Koninklijke Van Gorcum

HVV vrij denken en doen. (2009). Dossier Diversiteit - de multiculturele samenleving. Dossier Diversiteit - de multiculturele samenleving, 2–7. https://humanistischverbond.be/media/dossiers/files/73.pdf

Sleegers, F. (2007). In debat over Nederland. Amsterdam University Press.

Van Dale. (z.d.). multicultureel. Geraadpleegd 12 oktober 2020, van https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/multicultureel#.X4RJPuZxc2w

van Boxtel, C. (2009). Geschiedenis, erfgoed en didactiek. Erfgoed nederland, 15. https://repub.eur.nl/pub/14854/