Hartfalen

Gezondheidsklachten? Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op.

Hartfalen is een aandoening aan het hart. Bij hartfalen heeft het hart niet meer genoeg kracht om bloed goed rond te pompen. Hartfalen kan het gevolg zijn van een ziekte of van ouderdom.Bij hartfalen is de pompwerking van het hart onvoldoende om de bloedsomloop goed te houden. De hartkamers moeten tijdens de systole het bloed met kracht de slagaders in pompen. Tijdens de diastole zuigt het hart de grote aders helemaal leeg. Een zwak hart lukt dat niet. Het lichaam neemt maatregelen om de zwakte te compenseren.Hartfalen kan acuut ontstaan of langzaam toenemen. Hartfalen is meestal chronisch.

Oorzaken

Er kunnen verschillende oorzaken van hartfalen zijn, zoals:

• de hartspier is aangetast door ziekte: hartinfarct, ontsteking van de hartspier, endocarditis(ontsteking van hartkleppen), vernauwing van kransslagaders. Ook vergiftigingen en vitamine B-tekort kunnen een rol spelen.

• chronische overbelasting van het hart: hoge bloeddruk, COPD, overgewicht, vernauwing of ziekte van hartkleppen.

• acute overbelasting van het hart bij een longontsteking, koorts of een veel te warme omgeving; een veel te snelle hartwerking, zoals bij boezemfibrilleren, kan te belastend zijn. Een belemmering van de uitstroom uit het hart bij een longembolie zorgt dat het hart faalt.
• het hart wordt belemmerd door een te hoge dosis bètablokkers of door een ontsteking van het hartzakje

• De hartspier is aangetast door ziekte, zoals een ontsteking aan hartspier of de hartkleppen, een hartinfarct of een vitamine B-tekort.
• Chronisch overbelasting van het hart door hoge bloeddruk, overgewicht, COPD of een vernauwde of lekkende hartklep.
• Acute overbelasting van het hart door een longontsteking, boezemfibrireen, longembolie of hittegolf.
• Het hart kan niet goed uitpompen door bètablokkers of een ontsteking aan het hartzakje.

Links en rechts

Bij hartfalen maken we een onderscheid tussen links en rechts.

Hartfalen aan de rechterkant

Bij hartfalen aan de rechterkant heeft je hart niet genoeg zuigende kracht. Hierdoor zou er stuwing op de aders komen. Dit geeft een hoge slagaderlijke druk. Door deze stuwing zou er vocht blijven staan. Dit geeft oedeem in lever, waardoor een patiënt minder eet. Er ontstaat een opgezette buikholte.

De rechterhartkamer faalt, waardoor er oedeem in de benen en enkels ontstaat en er een flinke gewichtstoename ontstaat. Ook ontstaat er een leververgroting. Deze oedeem verdwijnt in de nacht en soms ook 's ochtend. Mensen met hartfalen moeten vaker plassen in de nacht.

Hartfalen aan de linkerkant

Bij hartfalen aan de linkerkant kunnen de kamers van het hart niet meer goed samentrekken. Hierdoor verzwakt de linker harthelft. Dit geeft ophoping in de longanders en in de haarvaten van longblaasjes. Hierdoor zou degene snel benauwd worden en niet plat kunnen liggen. Het hart zou minder bloeddruk maken.

De linkerhelft faalt, waardoor de linkerhelft het vocht terug naar de longen stuurt. Hierdoor ontstaat er vocht achter de longen. De patiënt wordt vervolgens benauwd en heeft droge hoest. In de nacht is deze persoon ook kortademig. Hierdoor kan de patiënt niet plat liggen, waardoor deze een kussen nodig heeft om te slapen. De nieren merken dat de bloeddruk daalt en gaan meer natrium en vocht vasthouden. Door stress komt er adrenaline vrij, waardoor je een snelle pols krijgt. Hierdoor ontstaat een vernauwing in de slagadertakjes, waardoor het zuurstoftekort groter wordt.

symptomen

Veel symptomen ontstaan door stuwing van bloed in de grote aders rond het hart en in de buik. Het hart zuigt bloed uit de aders te zwak aan. Stuwing in de holle aders leidt tot oedeem in de lever. De eetlust neemt af, de leverfunctie neemt af en er ontstaat ascites. Dat is vocht dat in de buikholte zit. Oedeem hoopt zich ook op aan de enkels en onderbenen, of, bij bedlegerigheid, aan de onderrug. Deze symptomen horen bij falen van de rechter harthelft, vandaar de term rechts-decompensatie. Verzwakking van de linker harthelft leidt tot bloedophoping in de longaders en de haarvaten in de longblaasjes.Kortademigheid bij inspanning en bij plat liggen zijn het gevolg. Bij lichamelijk onderzoek vindt de arts allerlei aanwijzingen voor vochtophoping: enkeloedeem, leververgroting, opgezwollen aders in de hals, vochtige bijgeluiden bij het ademen. Het hart wordt groter. De nieren gaan meer natrium en water vasthouden, met behulp van hormonen. Dit leidt tot meer oedeem. Het lichaamsgewicht neemt dan toe.

Tegelijkertijd is ook adrenaline heel actief. Dat leidt tot een snelle hartwerking en het dichtknijpen van de slagadertakjes in veel van de weefsels, zoals in de huid.De vochtretentie geschiedt met name overdag. Oedeem dat overdag is verzameld, keert 's nachts terug in de bloedsomloop, als de patiënt ligt. Daardoor neemt de urineproductie toe. Dat heet nycturie. Het toegenomen bloedvolume 's nachts leidt tot acute overvulling van de longbloedsomloop. De patiënt wordt ineens ernstig benauwd.Rechtop zitten geeft verlichting. Dat heet astma cardiale.Toenemend longoedeem maakt de patiënt steedskortademiger. Het zuurstofgebrek neemt snel toe, en datis aan de kleur van de patiënt te zien (cyanotisch). Hijgaat een mengsel van lucht, water en bloed ophoesten.Roze schuimend sputum is het gevolg.Iemand met hartfalen is voortdurend moe; periodes van

verwardheid ontstaan gemakkelijk. Chronisch hartfalenput iemand uit, er ontstaat cachexie. Het decubitusrisico is sterk verhoogd.

Lichamelijke reactie

Het hartspier wordt dikker en het hart rekt uit. Hierdoor ontstaat het volgende:

• Niet overal komt zuurstofrijk bloed aan
• Ritmestoornissen
• Linker boezemkamerklep gaat lekken.
• Toename van oedeem door vocht en natrium vasthouden.
• Adrenaline verhoogt zuurstofbehoefte van het hart.

Gevaren/complicaties

Bij hartfalen probeert het lichaam met allerlei

kunstgrepen de bloedsomloop te redden. Op den duur maakt dat de situatie nog erger.

• het hart laat zich in de diastole (ontspanningsfase) verder vollopen, de hartspiercellen worden langer en kunnen daardoor verder samentrekken. Dat kost veel meer kracht.

• de hartspier wordt dikker en het hart rekt uit. De spanning in de hartwand wordt hoger.

Daardoor kunnen de kransslagaders het zuurstofrijk bloed niet meer overal in de hartspier afleveren. Dat lokt ritmestoornissen uit en remt de kracht van het hart. Bij een uitgerekt hart gaat de linker boezemkamerklep lekken. De onderdelen van de klep komen te ver van elkaar te

liggen.

• de toename van oedeem werd al genoemd.

• adrenaline verhoogt de zuurstofbehoefte van het hart en maakt het hart gevoeliger voor ritmestoornissen. Adrenaline en een ander hormoon (angiotensine) verhogen de weerstand in de bloedsomloop door het knijpen van de kleine slagadertakjes. Dat maakt de inspanning voor het hart nog groter.

De volgende gevaren liggen op de loer:

• hartritmestoornissen

• Hartritmestoornissen
• Bloedstollingen in de boezems met een hartinfarct tot gevolg.
• Toename van hartfalen met longoedeem tot gevolg.

Behandeling

Behandelbare oorzaken moeten worden aangepakt, mogelijk met een operatie. In de tussentijd is

het zaak om de hartwerking en de bloedsomloop te stabiliseren. De volgende middelen worden regelmatig toegepast:

• diuretica om de natriumretentie en het oedeem te bestrijden;

• ACE-remmers met hetzelfde doel en om de perifere vaatweerstand omlaag te brengen

• bètablokkers, in een lage dosering, verbeteren de overleving; ze beschermen, zo lijkt het, tegen de schadelijke werking van teveel adrenaline

• perifere vaatverwijders kunnen de belasting voor het hart verminderen

• acenocoumarol (Sintrom) vermindert het emboliegevaar

• digitalis (digoxine) kan bij acuut hartfalen de reservekrachten mobiliseren bij een hart dat nog over reserves beschikt. Daarnaast vertraagt het de prikkelgeleiding in de AV-knoop. Dat is gunstig bij boezemfibrillere