Fionn mac Cumhall
Fionn mac Cumhall (Oud-Iers Finn mac Cumail of Umaill) is een ierse held uit de Ierse mythologie. Hij was deels van Danaanse afkomst. Hij was een zoon van Murna met de Witte Hals. Zij was de kleindochter van Nuada met de zilveren hand. Zijn vader, Cumhal van Trenmoir, was de hoofdman van de Bascna-clan. Deze clan streed tegen de Morna-clan om het leiderschap van de Fianna. Dit was een grotere groep jagers/krijgers. Zijn vader overleed bij de slag van Knock. Na zijn val verschool de Basca-clan zich in de bossen van Slieve Bloom. Daar beviel Murna van haar zoon die ze aanvankelijk Demna noemde. Uit angst dat Demna gedood zou worden door de Morna-clan, werd deze door twee oude vrouwen verzorgd. Murna zelf trouwde met de koning van Kerry (nu County Kerry, in het Zuid-westen van Ierland). Demna kreeg al snel de bijnaam Finn (de blanke), vanwege zijn witte huid en blonde haren.
Finn's eerste grote daad was het doden van Lia. Zij had de zak de schatten van de Fianna. Deze pakte Finn van haar af. Hij zocht zijn oom Grimnal op die in armoede leefde in de bossen van Connacht. Hij gaf hem de zak met schatten.
Finn ging vervolgens naar de druïde Finegas. Daar leerde hij de dichtkunst en wetenschap. De druïde woonde vlak bij de rivier de Boyne, waar de Zalm der wijsheid zwom. Wat Finegas nog nooit gelukt was, lukte Finn wel; het vangen van de zalm. Hij moest hem bereiden, maar mocht er niet van eten. Bij het draaien van de vis had Finn zich gebrand aan zijn duim en deze in zijn mond gestoken om het te koelen. Hiermee was de voorspelling uitgekomen en kreeg Finn de opdracht de Zalm der wijsheid op te eten en kreeg hij daarmee de wijsheid. Als hij daarna wilde weten wat de toekomst zou brengen, hoefde hij maar op zijn duim te bijten of hij het wist het. Dit doet denken aan Wickie de Viking (tekenfilmserie). Door met een vinger langs zijn neus te wrijven gaf Wickie aan dat hij een idee had.
Kobold of vuurreus
_(14750481494).jpg)
Elk jaar behalve november en drieëntwintig jaar lang, kwam de man van vuur, Ailen Tamray. Dit was een kobold (kwaadaardige kabouter) of een demon (vuurreus). Deze bestookte Tara met vuurbollen en zette zo de huizen in brand. Niemand kon hem tegenhouden, want elke keer als Ailen kwam klonk er harpmuziek die iedereen in dromen liet verzinken. Finn ging naar de koning Goll en zei hoe hij dit aan moest pakken. Hij kreeg een wonderspeer van Fiacha die zei: "Houd jezelf wakker door de punt van de rode speer tegen zijn gezicht te drukken". Hij achtervolgde Ailen en doodde hem met die speer. Daarna werd zijn erfgoed erkend en werd hij aangesteld als leider van de Fianna. Goll deed gewillig een stap terug in het voordeel van Finn en werd een trouwe aanhanger van Finn, hoewel ze volgens sommige verhalen een lastige relatie hadden.
Finn kreeg een aantal belangrijke volgelingen. Velen van hen moesten eerst een proeve van bekwaamheid afleggen en zich houden aan de adellijke regels. Ook moesten ze de Twaalf boeken de Poëzie kennen.
Relaties
Fionn ontmoette zijn beroemdste vrouw, Sadhbh of Saba, terwijl hij aan het jagen was. Op dat moment had ze het uiterlijk van een reekalf. De honden van Finn, Bran en Sceólang, zelf van menselijke afkomst, herkenden dat ze een mens was. De tovenaar Fear Doirich had haar in een reekalf veranderd, omdat ze geweigerd had met hem te trouwen. Finn nam haar mee naar huis. Ze veranderde terug in haar menselijke vorm zodra ze voet zette in het kasteel van Finn. Zij en Fionn trouwden en al snel werd ze zwanger.
Terwijl Finn weg was om het land te beschermen tegen de Noormannen die in de baai van Dublin lagen, kwam Fear Doirich terug. Hij lokte Sadhbh het fort uit, ze werd weer een hert en ze ging met hem mee. Finn heeft er jarenlang naar gezocht, maar het mocht niet baten. De honden Bran en Sceólang vonden hun zoon, Oisín (= reekalfje), maar deze was in slechte toestand. Nadat de jongen had leren praten vertelde hij dat hij nooit een echte vader moeder had gehad, maar werd verzorg door een tamme hinde. Hij werd een jong kind en na verloop van tijd werd het een van de grootste van de Fiannas. Oisin wordt gezien als de hertengod Cernunnos die ook afgebeeld staat op de Gundestrup-ketel (Nationaal Museum, Kopenhagen).
Grania was de dochter van de opperkoning Cormac mac Arthur. Zij was verloofd met Finn die inmiddels oud was geworden, maar nog wel een groot krijger was. Op hun bruiloft ontmoette ze Dermot O'Dyna (ook wel Diarmuid Ua Duibhne), die de beste minnaar van de wereld zou zijn. Ze smeekte hem om met haar weg te rennen. Ook had Grania een slaapdrankje gemaakt en aan de meeste gasten gegeven. Toen Finn later begreep dat Grania met Dermot gevlucht was, ging Finn achter hen aan. De geliefden werden geholpen door hun vrienden in het Hert. Na 16 jaar sloot Dermot vrede met Finn. Grania schonk Dermot 4 zonen en een dochter. Jaren later gingen Finn en Dermot echter op jacht naar zwijnen, en Dermot werd door een zwijn gestoken. Finn had een genezende gave. Als Dermot water uit zijn handen dronk zou hij genezen, maar twee keer liet hij het water door zijn vingers stromen. Zijn kleinzoon Oscar maakte Finn toen te schande, maar toen hij voor de derde keer terugkwam, was het te laat; Dermot was overleden.
Fianna
Over wat de Fianna nu precies waren bestaan meerdere verhalen. De Fianna (= herten) worden historisch vermeld in de Phenichas. Als leden van een stam waren er jonge mannen en vrouwen zonder land, vaak aristocraten die hun erfenis nog niet hadden ontvangen. In de zomermaanden waren het jagers/krijgers. Anderzijds waren de Fiannas een staand leger in dienst van de Hoge Koningen van Ierland, zoals Cormac mac Arthur.
|
Ierse mythologie | 
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||