Christus-Verlosserkathedraal (Moskou)

De Christus-Verlosserkathedraal gezien vanaf de voorzijde.

De Christus-Verlosserkathedraal (Russisch: Храм Христа́ Спаси́теля) is een kathedraal in de Russische hoofdstad Moskou. De kathedraal bevindt aan de oevers van de Moskva op enkele honderden meters van het Kremlin van Moskou. De Christus-Verlosserkathedraal is een van de bekendste gebouwen in de stad Moskou. Met een hoogte van 103 meter is de kathedraal een van de grootste orthodoxe kerken ter wereld. De kathedraal behoort tot de Russisch-Orthodoxe Kerk.

De kathedraal werd gebouwd in opdracht van tsaar Alexander I, om zijn overwinning op Napoleon Bonaparte te winnen in 1812. De bouw van de kerk duurde tot 1860. Na de Russische Revolutie van 1917 werd de kathedraal gesloten en in 1931 werd de kathedraal afgebroken. Sovjetleider Jozef Stalin wilde hier het reusachtige Paleis van de Sovjets bouwen, maar dit is nooit gebeurd. Na de val van de Sovjet-Unie besloot men de kathedraal te herbouwen en in 2000 werd de kathedraal geopend. De kathedraal is zo gebouwd als het vroeger was.

Geschiedenis

Bouw

De kathedraal van het begin van de 20e eeuw

Het idee voor de bouw van de kathedraal kan in 1812. In 1812 overnam Napoleon Bonaparte zijn invasie van Rusland en kwam helemaal tot in Moskou. Het probleem was dat de winter viel toen Napoleon de stad bereikt had en er geen voedsel was. Hierdoor moest Napoleon Rusland ontvluchten en zijn invasie hierdoor mislukt. De Russische tsaar Alexander I verklaarde dat Jesus Christus Rusland beschermd had tegen Napoleon. Hierdoor wilde hij een kathedraal in Moskou bouwen. Ook wilde hij ermee een monument maken voor het lijden van de Moskouse bevolking tijdens Napoleons invasie.

De bouw van de kathedraal begon overigens pas in 1817. Dat jaar keurde de tsaar het ontwerp van architect Aleksandr Lavrentyevich Vitberg goed. Dit ontwerp was gebouwd in het neoclassicisme en had veel verwijzingen naar de vrijmetselaars. Terwijl de bouw bezig was, werd tsaar Alexander I opgevolgd door zijn broer Nicolaas I. Hij vond het ontwerp niet mooi en vroeg architect Konstantin Thon om een nieuwe kathedraal te ontwerpen. Dit ontwerp was geïnspireerd door de Hagia Sophia in Instanboel. De bouwstijl van de kathedraal wordt de Nieuwe Russische stijl genoemd. Tsaar Nicolaas I keurde het ontwerp in 1832 goed en koos in 1837 een plek voor de kathedraal dichtbij het Kremlin. Pas in 1839 werd begonnen met de bouw van de kathedraal.

De bouw van de kathedraal duurde ook erg lang. De steigers werden pas in 1860 weggehaald. Overigens werd er daarna nog 20 jaar lang aan de binnenkant van de kathedraal gewerkt. De binnenkanten van de kathedraal zijn beschilderd door de beste Russische kunstschilders uit de tijd, zoals Evgraf Sorokin. De beroemde Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski wilde zijn Overture 1812 opvoeren in de kathedraal. Tijdens de première was de kathedraal nog steeds niet af en hierdoor werd het muziekstuk opgevoerd in een tent voor de kathedraal in 1882. Pas een jaar later op 26 mei 1883 was de kathedraal af. Dit was precies één dag voor de kroning van tsaar Alexander III.

Sloop

Het Moskvazwembad in 1969

De kathedraal zou er niet heel lang blijven staan. Na de Russische Revolutie van 1917 werd religie in de Sovjet-Unie verboden. De Sovjets lieten hierdoor alle kerken en kloosters sluiten, waaronder de Christus-Verlosserkathedraal. Veel religieuze gebouwen werden gesloopt of veranderd in musea. Na de dood van Vladimir Lenin in 1924 kwam Jozef Stalin aan de macht. Stalin wilde Christus-Verlosserkathedraal slopen en vervangen door een groot socialistisch monument; het Paleis van de Sovjets. Dit zou een gigantisch gebouw geweest zijn waar de Opperste Sovjet zou vergaderen met een enorm standbeeld van Vladimir Lenin op het dak. Om het paleis te kunnen betalen werden de gouden daken van de Christus-Verlosserkathedraal verkocht. In 1931 besloot men de gehele kathedraal af te breken.

Op 5 december 1931 werd de kathedraal opgeblazen en het duurde meer dan een jaar om alles op te ruimen. Een deel van het marmer werd gebruikt in de metro van Moskou. De bouw van het Paleis van de Sovjets werd stopgezet, aangezien er eerst geen geld voor was. Toen er wel geld was kwamen er andere problemen. Eerst had men te maken met overstromingen en daarna met de Tweede Wereldoorlog. Tot aan 1953 was er slechts een fundering op de plek van de kathedraal, die door de overstromingen vol met water stond. Na de dood van Stalin werden de plannen voor het Paleis van de Sovjets afgeblazen. Sovjetleider Nikita Chroestsjov besloot vervolgens de overgelopen fundering te veranderen in 's werelds grootste verwarmde zwembad; het Moskvazwembad. Dit opende de deuren in 1958.

Herbouw

De herbouwde kathedraal in 2011

Kort voor de val van de Sovjet-Unie vroeg de Russisch-Orthodoxe Kerk aan de regering om de kathedraal te herbouwen. De regering ging hiermee akkoord en Aleksey Denisov begon met het maken van een ontwerp. Uiteindelijk werd hij vervangen door Zurab Tsereteli. Tsereteli wilde de kathedraal bouwen zoals hij ooit was, maar met een paar veranderingen. Zo waren de reliëfs aan de muren oorspronkelijk van marmer, maar in zijn ontwerp zijn ze gemaakt van brons. In 1992 werd een fonds geopend voor de herbouw van de kathedraal. 1 miljoen inwoners van de stad hebben geld gedoneerd voor de bouw van de Christus-Verlosserkathedraal. Op 19 augustus 2000 was de verbouwing uiteindelijk helemaal klaar.

Tussen 2003 en 2004 werd een brug gemaakt vanaf de kathedraal naar de overkant van de Moskva. Na de opening werd de laatste Russische tsaar, Nicolaas II, heilig verklaard in de kathedraal. In 2007 werden ook verdragen tussen de Russisch-Orthodoxe Kerk in en buiten Rusland getekend. Voorheen waren deze twee kerken onafhankelijk, maar sinds 2007 is het één kerk. Datzelfde jaar lag voormalig Russisch president Boris Jeltsin in de kathedraal, nadat hij overleden was.

Het gebouw

De iconostase met de twee altaren

Aan de buienkant ziet de Christus-Verlosserkathedraal er bijna precies zo uit als vroeger. De kathedraal is 103,5 meter hoog inclusief het kruis op de middelste koepel. De kathedraal is gebouwd met de hulp van moderne technieken. Zo zijn er staal en beton gebruikt, terwijl dat oorspronkelijk niet het geval was. Aan de buitenkanten is de kathedraal bedekt met bakstenen en marmer, zodat de staal en beton niet zichtbaar zijn. De marmer voor de kathedraal komt uit het Oeralgebergte. Voor de bouw van de kathedraal zijn ook 14 nieuwe klokken gegoten, waarvan de zwaarste 30 ton weegt.

De kathedraal is gebouwd in de zogeheten Nieuwe Russische stijl, zoals veel gebouwen in Moskou uit de tweede helft van de 19e eeuw. Deze stijl combineert oude Russische tradities met de architectuur van gebouwen uit het Byzantijnse Rijk. Dit kun je zien aan de boogvormige ramen en de torentjes aan de zijkanten van de gebouwen. De vele koepels zijn weer geïnspireerd door de Byzantijnse architectuur. Het dak bestaat uit vijf koepels, namelijk één grote en vier kleine. De grote koepel moet Jesus Christus voorstellen, terwijl de vier kleinere koepels de vier evangelieën voorstellen (Lucas, Mattheüs, Marcus en Johannes). De koepels zijn bedekt met een laag bladgoud. Op de daken is 12 kilo goud gebruikt. De oorspronkelijk kathedraal had wel 300 kilo bladgoud op het dak. De gevels zijn versierd met vele beelden en reliëfs. Deze stellen belangrijke gebeurtenissen uit het Oude Testament en de Russische geschiedenis voor. De originele beelden en reliëfs zijn allemaal nagemaakt. Hoewel sommige originele beelden die sloop hebben overleefd, zijn zij in andere musea in Moskou te vinden.

Binnenin is het plafond de kathedraal zo'n 79 meter hoog. De muren en plafonds zijn versierd met vele fresco's. Alle fresco's zijn geschilderd tussen 1997 en 2000 door Russische Kunstacademie. De grootste fresco bevind zich onder grote koepel en heeft een breedte van 16 meter. In het midden van de kathedraal bevindt zich een iconostase. Ook zijn er altaren voor de heiligen Alexander Nevski en Nicolaas van Myra.