Willekeurige correlatie

De willekeurige correlatie is een bekende denkfout uit de statistiek. Het betekent dat er een verband tussen twee variabelen schijnt te zijn. Hierdoor lijkt het alsof er sprake is van een oorzaak en een gevolg. De correlatie is echter compleet willekeurig. Oftewel, er is helemaal geen verband. Er is namelijk sprake van toeval of een derde variabele (een stoorzender). In de statistiek moet je je bewust zijn van de willekeurige correlatie. Een correlatie maakt immers nog geen causaliteit (oorzaak-gevolg).

Een beroemd voorbeeld van een willekeurige correlatie is het volgende:

• Naarmate het aantal piraten afneemt, neemt de klimaatverandering toe. Klimaatverandering wordt dus veroorzaakt door het gebrek aan piraten.

Deze uitspraak is onwaar. Toch is er sprake van een correlatie (in dit geval een negatief verband). Het aantal piraten in over de loop van de eeuwen afgenomen. Klimaatverandering is in dezelfde tijd toegenomen. Toch betekent dat niet dat piraten een invloed hebben op klimaatverandering. Beide trends vinden slechts toevallig op hetzelfde moment plaats.

Soms kan ook sprake zijn van een derde variabele. Dat is een verstorende factor die invloed heeft op de relatie tussen de twee factoren die je onderzoekt. Bij statistiek is het daarom belangrijk om na te gaan of je niet met een willekeurige correlatie te maken hebt. Je kunt hiervoor kijken naar de voorgaande onderzoeken of logisch nadenken.