Ferdinand Domela Nieuwenhuis
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Ferdinand Domela Nieuwenhuis | |
|---|---|
| |
| Geboren | 31 december 1846 |
| Geboren te | Amsterdam |
| Overleden | 18 november 1919 |
| Overleden te | Hilversum |
| Partij | Sociaal-Democratische Bond (SDB) |
| Functie(s) | |
| Lid Tweede Kamer (1888-1891) | |
Portaal  Politiek
| |
Ferdinand Domela Nieuwenhuis (Amsterdam, 31 december 1846 – Hilversum, 18 november 1919) was een Nederlandse predikant en politicus. Hij was de oprichter van de Sociaal-Democratische Bond (SDB), de eerste socialistische partij van Nederland. Hierdoor wordt hij ook gezien als een van de oprichters van de socialistische beweging in Nederland.
Domela Nieuwenhuis was oorspronkelijk een predikant voor de Lutherse Kerk in Harlingen. Later keerde hij zich tegen het christendom en werd een atheïst. Hij werd tegenstander van het oorlog voeren en kwam in aanraking met de ideeën van Karl Marx en Friedrich Engels. Hierdoor besloot hij zich in te zetten voor armen en arbeiders. Hij zette onder meer een bond voor algemeen kiesrecht en de socialistische partij van Nederland op. Ook was hij de eerste echte socialist die gekozen werd tot de Tweede Kamer.
Levensloop
Jeugd en predikant
Nieuwenhuis werd geboren op 31 december 1846 in Amsterdam. Hij was de zoon van de lutherse predikant en hoogleraar Ferdinand Jacob Domela Nieuwenhuis en zijn vrouw Henriette Frances Berry. Toen Nieuwenhuis tien jaar oud was, stierf zijn moeder.
In 1870 werd Nieuwenhuis benoemd tot predikant voor de Lutherse Kerk in het Friese Harlingen. Toentertijd was de Frans-Duitse Oorlog bezig, waarbij Duitsland Frankrijk binnenviel. Nieuwenhuis was erg tegen de oorlog en richtte een afdeling van de Vredesbond op. Volgens Nieuwenhuis had niemand baat bij oorlog en moest we in vrede met elkaar leven. Ook zag hij de moeilijke omstandigheden waarin veel armen en arbeiders verkeerden.
Nieuwenhuis werd overgeplaatst naar Beverwijk en later Den Haag. Zijn eerste twee vrouwen overleden in dezelfde periode. Hierdoor begon Nieuwenhuis te twijfelen aan het bestaan van God. Hij begon minder sterk in christendom te geloven en verhuisde in 1875 naar Duitsland. Nieuwenhuis was vooral geïnteresseerd in sociaal werk en sociale problemen. In deze periode nam Nieuwenhuis afstand van het christendom. Hij bleef aanvankelijk wel geloven in een hogere macht, maar in 1879 verklaarde hij zichzelf atheïst en stapte uit de kerk.
Socialist
Onder was Nieuwenhuis in contact gekomen met ideeën van Karl Marx, Friedrich Engels en Pierre-Joseph Proudhon. Deze drie mannen hebben allemaal een belangrijke bijdrage gedaan aan het socialisme. Nieuwenhuis werd vervolgens ook een socialist en werd lid van het Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond. Dit was een van de eerste vakbonden van Nederland. Een bekende uitspraak van hem is:
|
Ik strijd tegen de vijf K's: Kerk, Koning, Kapitaal, Kazerne en Kroeg — Ferdinand Domela Nieuwenhuis
|
|
Hiermee bedoelde hij dat hij tegen geloof (de Kerk), de monarchie (de Koning), de bourgeoisie (het Kapitaal), het leger (de Kazerne) en alcohol (de Kroeg) was. Nieuwenhuis was dan ook een geheelonthouder; hij dronk zelf geen alcohol. Daarnaast pleitte hij voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen en de invoering van het algemeen kiesrecht.
Nieuwenhuis wist mensen tijdens zijn speeches te overtuigen en richtte uiteindelijk de Sociaal-Democratische Bond (SDB) op. Dit was de eerste socialistische partij van Nederland. Ook was hij lid van Kiesbond die pleitte voor het algemeen kiesrecht. Nieuwenhuis organiseerde samen met de Kiesbond demonstraties en petities voor het kiesrecht.