Spijsverteringsstoornis
Spijsverteringstoornis een probleem bij het verteren van voeding en slikken .
mond afwijkingen
Opvallende afwijkingen aan de tong, het tandvlees of de lippen moet men rapporteren.
Een zweertje of een rare witte plek, die zelfs een beetje schilfert, kan bijvoorbeeld een
teken zijn van een voorstadium van een gezwel.
Een stomatitis is een ontstoken mondslijmvlies. Verschillende vormen zijn: aften, spruw
en rhagaden.
Aften zijn kleine zweertjes. Ze kunnen behoorlijk hinderen. De oorzaak is onbekend. Aften verdwijnen vanzelf binnen 2 weken.
Spruw is een Candida-infectie. Sondevoeding, uitgedroogd mondslijmvlies en sommige
medicijnen geven deze schimmel een kans. Op het pijnlijk ontstoken mondslijmvlies
zitten witte, draderige plekken. Spruw is te voorkomen door goede verzorging van mond
en gebitsprothese, en is te bestrijden door een gel, die iemand heel lang in de mond moet
houden.Rhagaden zijn ontstoken mondhoeken. Ze ontstaan doordat speeksel en etensresten in
de mondhoeken achterblijven. Ook hier is er vaak een Candida in het spel. Gebrekkige
motoriek van mond en tong na een beroerte of door parkinsonisme lokken het uit.
Een gebrekkige gebitsreiniging, te zacht voedsel, roken en een te droge mond door ziekte of medicijnen dragen bij aan een chronische infectie rondom de tandhalzen en de wortel. Dat heet parodontitis. Daardoor gaan gebitselementen los staan. Die raakt men kwijt. Ook is het een bron van bacteriën in het bloed. De algehele gezondheid is gebaat
bij een gezond tandvlees
Speekselstenen
In de afvoergangen van de speekselklieren kunnen gruis en steentjes ontstaan. Wanneer
de speekselklieren gestimuleerd worden zoals bij het ruiken van smakelijke zaken, ontstaat een hevige pijn. De therapie is operatief verwijderen van de steentjes.
Brandend maagzuur
Maagzuur hoort thuis in de maag en nergens anders. De maag is goed beschermd door
slijm. De slokdarm is dat niet. Maagzuur dat terugstroomt veroorzaakt zuurbranden. Bij
sommige mensen is dat alleen maar af en toe en alleen maar lastig. Bij anderen is het de
hele dag door, ook 's nachts als men slaapt.
De slokdarm krijgt een brandwond en een ontsteking. De wond geneest, maar gaat al snel weer open. Na een tijd ontstaat hard littekenweefsel en een vernauwing in de slokdarm. Dat verstoort het slikken.
Slikstoornis
De drie onderdelen van het slikken staan in hoofdstuk 19 beschreven.
Het slikken kan moeilijk worden door
● een stoornis in de mond, met name de bewegingen van de tong
● een stoornis in de reflex in de keel
● een stoornis in de slokdarm
Stoornissen in de motoriek van de tong ontstaan door een halfzijdige verlamming bij een
CVA, door bewegingsarmoede bij de ziekte van Parkinson of door een tongapraxie bij
dementie. Daarbij weet de zorgvrager niet meer hoe met slikken te beginnen. Natuurlijk
kan er ook sprake zijn van een vorm van weigering of niet durven vanwege pijn of
waangedachten.
De mond kan ook veel te droog zijn. Dan gaat slikken moeilijk. Gebrek aan speeksel
kan komen door een vorm van reuma die de speekselklieren aantast of door medicijnen
die als bijwerking de speekselproductie afremmen. Keelpijn door een ontsteking zal het
slikken hinderen. De slikreflex in de keel loopt vooral gevaar als de zorgvrager een verlaagd bewustzijn
heeft. Verslikking en verstikking dreigen. Ook hersenbeschadiging en spierziektes.
Braken
Misselijkheid is een subjectief ziekteverschijnsel dat kan uitmonden in braken. Braken is een reflex die wordt bestuurd door het braakcentrum in de hersenstam. Het braakcentrum legt tijdens het braken de ademhaling stil. Dat is maar goed ook. Bij bewustzijnsdaling werkt dat niet goed en dat is gevaarlijk.
wat gebeurt er tijdens het braken
Het strotklepje sluit normaal het strottenhoofd af, de huig sluit de neus af, waarna de maag
door middel van omgekeerde peristaltiek de inhoud met kracht verwijdert. De
antiperistaltiek treedt ook in de darm op. Bij aanhoudend braken wordt het braaksel gallig.
Middenrif en buikspieren ondersteunen het braken door middel van krachtige
samentrekkingen.
oorzaken
Factoren die het braakcentrum prikkelen kunnen
● uit de buik komen
● uit de hersenen komen
● uit de samenstelling van het bloed komen
Oorzaken in de buikholte zijn infecties, zoals een buikgriep of een voedselvergiftiging
(Salmonella). Als de darminhoud niet goed verder kan, ontstaat misselijkheid en braken.Retentiebraken ontstaat als de maag volledig stilligt, wat vaak samengaat met een
afsluiting van de maagportier. Daardoor braakt de patiënt uren na een maaltijd met
kracht onverteerde maaginhoud.
In ernstige situaties braakt iemand bloed. Helder rood bloed komt uit een bloeding in
slokdarm of maag die op dat moment gaande is.
Een hartaanval kan het braakcentrum prikkelen. Ook het evenwichtsorgaan kan de
hersenstam overmatig prikkelen, bijvoorbeeld reisziekte. Een verhoging van de druk in de schedelholte en de hersenen kan leiden tot krachtig
braken zonder waarschuwing vooraf. Dat heet projectielbraken.Verschillende medicijnen prikkelen het braakcentrum heftig. Alcohol is een ander
voorbeeld van een gifstof die braken uitlokt.
Het bloed kan verontreinigd raken door gebrekkige uitscheiding van afval. Daarom
hoort misselijkheid bij een slechte nierwerking en een slechte leverwerking, en bij
ernstig ontregelde diabetes. Zwangerschapshormonen, en met name het HCG, zijn
waarschijnlijk de grootste oorzaak van aanhoudend zwangerschapsbraken.
Schadelijke gevolgen
Veelvuldig braken beschadigt het tandglazuur en is slecht voor voedingstoestand en
vochtbalans. Tanden poetsen meteen na het overgeven tast het glazuur nog meer aan.
Men kan beter eerst de mond spoelen of kauwgum met carbamide kauwen. Door
chronisch verlies van zuur uit de maag raakt de zuurgraad van het bloed ontregeld.
Aanhoudende misselijkheid en braken kan men redelijk tot goed met medicijnen
bestrijden.