Chili

Bestand:Voorbeeld.png Algemeen

Chili, officieel de Republiek Chili, is een land in Zuid-Amerika. Het grenst aan Peru, Bolivia en Argentinië. Het ligt ingeklemd tussen de Grote Oceaan en de Andes. De hoofdstad is Santiago. Het land maakt ook aanspraak op een stuk van Antarctica, ditzelfde stuk wordtook grotendeels door Argentinië opgeëist. Om deze reden staat de obelisk die het officiële geografische middelpunt van Chili aangeeft ook in het zuiden, bij de stad Punta Arenas, vlakbij Vuurland.

De Juan Fernández-archipel, Desventuradaseilanden en Paaseiland, dat zeer ver ten westen van het vasteland ligt, horen ook bij Chili.

---

Geschiedenis

De vroegst bewoonde plek in Chili, Monte Verde, is gedateerd op 12.500 jaar geleden. De vroegste menselijke resten die op het Chileense grondgebied zijn gevonden dateren van ongeveer 10.500 jaren geleden.

De Mapuche waren de originele inwoners van centraal en zuidelijk Chili. Het grondgebied van het huidige Chili werd bewoond door verschillende Indianenstammen zoals de Aymara in het noorden, Mapuche in het midden en de Yagán en Kawésqar (ook Alacaluf genoemd) in het zuiden. De Inkakeizer Wayna Qhapaq veroverde tussen 1493 en 1527 een groot deel van het noorden van Chili, tot aan de Maule rivier. Daar stuitten de Inca's op hevig verzet van de Mapuche stammen.

De eerste Spaanse ontdekkingsreiziger in Chili was Diego de Almagro, in het jaar 1535. Vanaf 1540 waren er Spaanse nederzettingen. In 1810 verklaarde Chili zich onafhankelijk.

---

Oorlogen

In 1814 is er de onafhankelijkheidsoorlog.

Van 1879 tot 1884 is Chili in oorlog met zowel Peru als Bolivia, over de salpeter-velden in het noorden, een grensstreek van de drie landen.Chili wint deze oorlog.

Chileense Burgeroorlog in 1891

---

Dictatuur

17 jaar lang ging Chili gebukt onder de dictatuur van Pinochet, van 1973 tot 1990. Vanaf 1990 keerde de democratie terug.

---

Bevolking

Volgens een schatting woonden er in juni 2006 16.432.674 mensen in Chili, waarmee het het zestigste land ter wereld is qua aantal inwoners. Chilenen zijn voor het grootste deel nazaten van immigranten uit diverse Europese landen, waarbij de nakomelingen van Spaanse (voornamelijk uit Baskenland en Andalusië) immigranten overheersen, en in mindere mate Duitsers, Zwitsers, Fransen, Engelsen en Kroaten. Ongeveer 5% van de bevolking is Indiaan, waarvan het grote merendeel Mapuche, en 65% mesties.

---

Talen

De officiële taal in Chili is het Spaans. Andere talen zijn het Mapudungun, Huilliche, Aymara, Quechua, Rapa Nui, Yámana en het Kawésqar

---

Indeling van het land

Chili bestaat uit vijftien regio's. Deze bestaan elk uit meerdere provincies, 51 in totaal. De provincies zijn op hun beurt ingedeeld in gemeenten, 346 voor heel Chili.

---

Hoe ziet het land eruit?

In het westen en zuiden grenst het land aan de Grote Oceaan. Aan de noordgrens ligt de Atacama, de droogste woestijn ter wereld en in het oosten rijst het reusachtige gebergte van de Andes op. In deze Andes bevind zich de Aconcagua, met 6.962 meter de hoogste berg van Amerika. Tussen de bergen en de kust liggen de centrale valleien van Chili, hier wonen de meeste mensen. In het zuiden lopen de gebergtes over in fjorden en eilanden en zijn er grote ijsvlaktes. Hier zijn ook een van de grootste zoetwaterreserves ter wereld. Chili heeft een van de meest gevarieerde landschapsvormen Chili bestuurt verder drie eilanden(groepen) in de Grote Oceaan, de Desventuradaseilanden, de Juan Fernández-archipel en Paaseiland.

---

Klimaat

De enorme lengte van Chili kent het land een groot aantal klimaat zones. Van noord naar zuid zijn de volgende klimaatzones te onderscheiden:

Het woestijnklimaat overheerst het noorden van Chili. Het hooggebergte-woestijnklimaat overheerst de Altiplano. Het halfwoestijnklimaat overheerst het Kleine Noorden. Het mediterraan klimaat overheerst Midden-Chili tot aan de Bío Bío rivier. Het gematigd regenklimaat overheerst in de Araucanía en het merengebied. Het maritiem klimaat overheerst op de eilanden langs de kust en een zone vlak langs de kust. Het hooggebergteklimaat overheerst de Patagonische Andes. Het continentaal steppeklimaat overheerst op de Patagonische vlaktes. Op Paaseiland heerst een subtropisch klimaat met het hele jaar door regen (ca. 1150 mm), en een gemiddelde jaartemperatuur van iets meer dan 20°C. De Juan Fernandez-eilanden hebben een mediterraan klimaat met vooral in de winter regen (ca. 900 mm op jaarbasis), en een gemiddelde jaartemperatuur van 14°C.

---

Steden

De hoofdstad is Santiago. Enkele andere plaatsen zijn:

Antofagasta

Arica

Chuquicamata

Coquimbo

La Serena

Osorno

San Pedro de Atacama

Temuco

Valparaíso

Punta Arenas

---

Bezienswaardigheden

Nationaal park Rapa Nui

Kerken van Chiloé

Historische wijk van de havenstad Valparaíso

Salpetergroeves Humberstone en Santa Laura

mijnstad Sewell

Parque Nacional Torres del Paine