Gullivers Reizen

Gullivers Reizen Gulliver's Travels
Informatie
Alternatieve titel
Schrijver	Jonathan Swift
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Engeland
Genre	Satire Avonturenroman
Datum	28 oktober 1726
ISBN
Leeftijdscategorie		Uitgeverij	Benjamin Motte
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek
Volgend boek
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Gullivers Reizen (Engels: Gulliver's Travels) is een boek van de Ierse schrijver Jonathan Swift. Swift schreef het boek in 1726 voor volwassenen. In zijn tijd waren reisverhalen erg populair, aangezien er veel nieuwe delen van de wereld ontdekt werden. Swift schreef het boek als satire op deze reizenverhalen. Hij wilde dus op een grappige manier kritiek uiten. Deze kritiek ging over allerlei dingen, zoals de mens, de Britse politiek en samenleving, reisverhalen en de wetenschap. Gullivers Reizen is een klassieker in de Britse literatuur.

In het boek lees je een reisverhaal van de Brit Lemuel Gulliver. In het boek vertelt hij zijn belevenissen tijdens vier bijzondere reizen. De eerste reis is naar het eiland Lilliput dat bewoond wordt door kleine mensen. De tweede reis is naar het schiereiland Brobdingnag dat bewoond wordt door reuzen. Tijdens de derde reis bezoekt Gulliver de eilanden Laputa, Balnibarbi, Luggnagg, Glubbdubdrib en Japan. In de vierde en laatste reis komt Gulliver aan op het eiland van de Houyhnhnms dat bewoond wordt door intelligente paarden. Al deze plaatsen (met uitzondering van Japan) bestaan niet echt en zijn door Swift verzonnen. Hij wilde kritiek uiten door bepaalde dingen belachelijk te maken. Zo zijn de inwoners van Lilliput eigenlijk de Engelsen.

In de 19e eeuw ontstond ook een versie van het boek voor kinderen. Deze versie is anders dan de originele versie van Swift. Gullivers Reizen is hierdoor ook een kinderboek geworden.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Eerste reis

Gulliver wordt gevangen genomen door de Lilliputters

Gulliver geeft eerst een beschrijving van zijn leven voor zijn eerste reis. Gulliver is een arts van middelbare leeftijd die uit de middenklasse komt. Hij is arts aan boord van een schip, maar tijdens de reis vergaat het schip na een storm. Gulliver overleeft het en spoelt aan op een eiland. Dit is het eiland Lilliput. De inwoners van de Lilliput, de Lilliputters, zijn heel kleine mensen. Volgens Gulliver zijn ze zo´n 15 centimeter lang. Ook alle huizen, dieren en planten zijn dezelfde grootte. De Lilliputters zijn erg strijdlustig volk en vallen Gulliver tekst ook aan. Ze nemen hem als zijn gevangene.

Het eiland is een koninkrijk en Gulliver wordt meegenomen naar de koning. In het boek wordt vooral de dagelijkse gang van zaken in het koninkrijk beschreven. Zo houdt de politiek zich bezig met te bepalen of iedereen hoge of lage hakken moet dragen. Gulliver weet de bevolking echter te overtuigen dat hij geen slechte bedoelingen heeft. Hierdoor krijgt hij een eigen huis en voedsel. De Lilliputters willen hem namelijk gebruiken als wapen tegen de inwoners van Blesfuscu. Lilliput en Blesfuscu zijn namelijk al lange tijd met elkaar in oorlog. Zij strijden over de vraag of een ei open gemaakt moet worden aan de bolle of spitse kant.

Gulliver helpt de Lilliputters dan ook om de vloot van Blesfuscu te stelen, maar weigert het eiland aan te vallen. Hierdoor wordt hij veroordeeld voor landverraad. Hij zal worden blind gemaakt door zijn ogen eruit te steken. Gulliver vlucht echter naar Blesfuscu. Na een tijdje vindt hij een aangespoelde boot en vindt een Engels schip. Dit schip brengt hem terug naar huis.

Tweede reis

Gulliver en een van de reuzen

Na twee maanden onderneemt Gulliver een nieuwe reis. Na een zware storm wordt zijn schip van koers verdreven. Zij komen uiteindelijk aan land en zijn bemanning gaat water halen. Op het land wordt de bemanning de zee ingedreven door een reus. Gulliver blijft achter, terwijl zijn bemanning vlucht. Gulliver is op het schiereiland Brobdingnag aangekomen ten oosten van Canada. Brobdingnag wordt bewoond door reuzen. Een reus neemt Gulliver mee naar huis en laat zijn dochter voor hem zorgen. De dochter leert de taal aan Gulliver en vertelt hem over het land. Gulliver moet trucjes opvoeren voor andere reuzen en de vader verdient hier geld aan.

Brobdingnag is aan alle kanten omgeven door water, behalve in het oosten. Hier ligt een groot gebergte met bergen ze hoog dat niemand ze kan beklimmen. De kusten zijn gemaakt van hoge puntige rotsen. De reuzen komen hierdoor nooit buiten het schiereiland. Dit is ook niet nodig, aangezien het schiereiland erg vruchtbaar is en hen alles geeft wat ze nodig hebben. Gulliver wordt een beroemdheid op het eiland en wordt op een dag gevraagd aan het hof te komen. Gulliver wordt ook erg ziek. Uiteindelijk koopt de koningin hem en mag hij samen met de dochter aan het hof wonen.

Aan het hof wordt goed voor Gulliver gezorgd. Hij heeft verschillende gesprekken met de koning en koningin over het leven in Engeland en Europa. Op een dag vertelt Gulliver vol trots over de politiek, samenleving, religie en geschiedenis van Europa. De koning maakt veel aantekeningen en is geschokt om te horen over het leven daar. Hij zegt dat de Europeanen alleen maar bezig zijn met dingen als macht, geld en oorlog voeren. Hij beschouwt hen dan ook als een minderwaardig volk. Na twee jaar wordt Gulliver tijdens een reis door het koninkrijk vastgepakt door een vogel. Deze laat hem kilometers verder in de zee vallen en hij wordt opgepikt door een schip.

Derde reis

Gulliver en het vliegende eiland Laputa

Na een kort verblijf thuis maakt Gulliver een derde reis. Tijdens deze reis wordt zijn schip overvallen door de piraten en Gulliver wordt op een reddingsboot gezet. Hij komt na een tijdje aan op het eiland Balnibarbi. Dit eiland is een kolonie van het vliegende eiland Laputa. Gulliver wordt opgepikt en naar Laputa gebracht. In Laputa blijken de inwoners vooral bezig te zijn met muziek en wiskunde. Ze zijn enorm slim, maar ook erg arm. Hun klederen passen niet en hun huizen een wrak.

De koning van Laputa heerst ook over Balnibarbi en regeert daar met harde hand. Als er opstanden op het eiland zijn hangt de koning het eiland Laputa over de opstand heen. Hierdoor krijgt de plaats van de opstand geen licht of regen meer, waardoor iedereen sterft. Ook worden er stenen naar beneden gegooid, waardoor alles kapot wordt gemaakt. Na een tijdje besluit Gulliver ook Balnibarbi te bezoeken en ontdekt dat er alleen maar armoede op dit eiland is. Tijdens het bezoek wordt Gulliver uitgenodigd in de academie. Hier zijn wetenschappers bezig met de meest nutteloze ontdekkingen. Zo wil men zonlicht uit komkommers halen, marmer zacht maken om als kussen te dienen en kleuren voor kunstwerken laten kiezen door blinden. Volgens de wetenschappers moeten ook huizen van boven naar beneden wordt gebouwd, dus beginnend met het dak.

Vervolgens reist Gulliver verder naar eiland Glubbdubdribb. Dit eiland wordt bewoond door tovenaars. Deze tovenaars kunnen op magische wijze spreken met de grotten op het eiland. Op deze manier kunnen zij figuren uit het verleden tot leven brengen. Zo heeft Gulliver een gesprek met Alexander de Grote, Hannibal en Julius Caesar. Zij vertellen hem allemaal dingen die niet historisch correct zijn. Hierdoor zegt Gulliver dat de mens er alleen maar op achteruit is gegaan.

Daarnaast bezoekt Gulliver het eiland Luggnagg. Hier wonen enorm oude mensen die niet kunnen sterven. Gulliver denkt dat ze vast gelukkig zijn, aangezien ze niet bang hoeven te zijn voor de dood. De inwoners zijn echter enorm ongelukkig, aangezien ze steeds zwakker worden en meer problemen krijgen. Gulliver ontsnapt uit Luggnagg en gaat naar Japan. In Japan ontmoet hij de keizer en vervolgens gaat hij terug naar Engeland.

Vierde reis

Gulliver spreekt met de Houyhnhnms

Gulliver was vastbesloten om thuis te blijven na zijn laatste reis. Toch is hij kapitein geworden en besluit een nieuwe reis te maken. Ditmaal heeft hij te maken met muiterij op zijn schip en wordt hij gevangengezet. Vervolgens wordt hij overboord gegooid en na een tijdje komt hij op een moerassig eiland aan. Het eiland wordt bewoond door twee groepen; de Houyhnhnms en de Yahoos. De Yahoos zijn mensachtige wezens, maar hebben geen intellect en gedragen zich als een stel apen. De Houyhnhnms zijn paardachtige wezens die zo slim zijn als paarden. De Houyhnhnms denken eerst dat Gulliver een Yahoo is en zijn verbaasd als ze ontdekken dat Gulliver net zo slim als hen is.

Gulliver mag wonen in de stal van een Houyhnhnm-familie, krijgt daar te eten en maakt zijn eigen kleren. De Houyhnhnms zijn verbaasd over het feit dat Gulliver kleren draagt. Zij zien naakt zijn als iets natuurlijks. Hierdoor beschouwen ze Gulliver ook als minderwaardig. Gulliver vertelt over het leven in Engeland. De Houyhnhnms zijn verbaasd over het leven hier. Zij zien de mensen als kwaadaardige wezens die veel doen aan liegen en bedriegen. Ook zijn ze geschokt als ze horen dat paarden in Engeland als lastdieren gebruikt worden. Ook legt hij hen uit waarom er zoveel oorlogen in Europa worden gevoerd. Gulliver is gelukkig op het eiland en wil er blijven. Op het eiland is namelijk alles vreedzaam en iedereen is gelukkig.

De Houyhnhnms verklaren dat Gulliver echter een Yahoo is en deze intelligente Yahoo een bedreiging kan vormen voor hun bestaan. Hierdoor moet Gulliver vertrekken. Hij bouwt een kano en wordt uiteindelijk opgepikt door een Portugees schip. De kapitein probeert hem te overtuigen dat de mensheid niet zo slecht is. Eenmaal thuis, kan Gulliver niet meer met mensen omgaan. Hij verhuist naar het platteland en verkeert alleen in het gezelschap van paarden. De rest van zijn leven verlangt hij terug naar het eiland van de Houyhnhnms.

Satire

"Gullivers Reizen" is een satire. Hierdoor moet je niet alles letterlijk opvatten wat in het boek staat. Swift wilde met het boek allerlei problemen benoemen en er grappen overmaken. Swift maakt hierdoor vaak gebruik van ironie en sarcasme. Ook zijn er veel parodieën van en verwijzingen naar volkeren, landen, bekende mensen en instituten. Gullivers Reizen lijkt namelijk eerst een reisverhaal. Reisverhalen waren toentertijd erg populair, aangezien veel nieuwe werelddelen ontdekt waren. Aan het einde van het boek schrijft Gulliver dat zijn verhaal de waarheid is en niets ervan gelogen is. Hij zegt dat veel reisverhalen leugens en onwaarheden bevatten en noemt dit slecht. Natuurlijk is Gullivers Reizen verzonnen, maar in veel echte reisverhalen zaten ook veel onwaarheden: schrijvers verzonnen vaak dingen om hun verhalen interessanter te maken.

Engelse politiek en samenleving

In het boek wordt er veel kritiek geleverd op de Engelse politiek. In de eerste reis staat het eland Lilliput symbool voor de Engelsen. De Engelsen dachten erg veel van zichzelf, maar ze worden in het boek als gewelddadig en klein afgebeeld. Gulliver vindt hun regels (de wetten) maar vreemd. Ook vindt hij de politiek bizar, aangezien er een discussie is over het dragen van lage of hoge hakken. Dit is een verwijzing naar de Whigs (liberalen) en Tories (conservatieven); de twee politieke partijen op dat moment. Lilliput is constant in oorlog met eiland Blesfuscu. Blesfuscu staat dan ook symbool voor Frankrijk. Frankrijk en Engeland waren namelijk aartsvijanden van elkaar en vaak brak er oorlog tussen de twee landen uit. In het eerste verhaal beschouwt Gulliver Engeland als superieur tegenover Lilliput. Dit is vrij ironisch, aangezien Lilliput Engeland symboliseert.

In het tweede verhaal wordt dit omgedraaid. Gulliver krijgt als het ware de rol van Lilliputters en de reuzen van Brobdingnag worden als superieur gezien. De reuzen leven erg vreedzaam en geïsoleerd. Hiermee zijn het tegenovergestelde van Engeland, dat een koloniaal rijk aan het bouwen was. Tijdens een gesprek tussen de koning en Gulliver probeert Gulliver vol liefde over zijn land te spreken, maar de koning uit stevige kritiek op Engeland. Hij vindt dat Engeland alleen maar bezig is met oorlog voeren en belust is op macht. De Britse geschiedenis bestaat volgens hem alleen maar uit oorlog, revoluties, geweld en verraad. De koning wijst Gulliver als het ware recht.

In het derde verhaal bezoekt Gulliver meerdere eilanden. Het vliegende eiland Laputa staat symbool voor Engeland, terwijl Balnibarbi symbool staat voor Ierland. Ierland werd toentertijd door de Engelsen bestuurd, maar was veel minder ontwikkeld dan Engeland. In het boek wordt ook beschreven dat er veel meer armoede is in Balnibarbi dan in Laputa. Ook wordt beschreven dat Balnibarbi onafhankelijkheid wil (wat Ierland ook wilde), maar dat Laputa (oftewel Engeland) dit elke keer op een gewelddadige manier tegenhoudt. Laputa staat daarom ook symbool voor een tirannie.

Wetenschap en filosofie

De absurde uitvindingen van de inwoners van Laputa zijn grappen over de Royal Society. Hoewel de inwoners van Laputa bakken geld uitgeven aan wetenschap, zien de inwoners hier weinig van terug.

Op Glubbdubdrib leert Gulliver dat geschiedkundigen veel fouten hebben gemaakt over historische personen en gebeurtenissen. Hierdoor leert Gulliver dat de geschiedenis vaak liegt. Ook uit Swift kritiek aan de filosofie, aangezien geen filosofische stroming volledig gelijk heeft. Volgens Swift zijn filosofische stromingen zoals mode: in iedere generatie zijn er nieuwe ideeën over hoe de wereld werkt. Ook verdienen historici hun geld met liegen, aangezien zij historisch gebeurtenissen aanpassen. Hierdoor veranderen zij als het ware de geschiedenis. De kennis van Gulliver komt hierdoor niet overeen met wat verscheidene historische personen hem vertellen.

Op Luggnagg ontmoet Gulliver mensen die voor eeuwig leven. Volgens Gulliver is dit geweldig, aangezien hij dan zoveel kan leren als hij wil en enorm veel geld kan verdienen. Het probleem is dat de inwoners wel voor eeuwig leven, maar niet jong blijven. Ook zij worden ouder en krijgen last van ouderdomskwalen, zoals vergeetachtigheid, slecht zicht en een zwak lichaam. Swift maakt een satire op het idee van het eeuwige leven. Volgens hem wil iedereen oud worden, maar niemand oud zijn. Ook zou een eeuwig leven uitzichtloos zijn, aangezien je voor altijd zou blijven leven.

Religie

Swift uit daarnaast nog een hoop kritiek uit op religie. Swift was zelf een protestantse priester. In de derde reis wordt Gulliver door Nederlandse en Japanse piraten van boord gegooid. Hoewel Gulliver zelf in Leiden gestudeerd heeft en ook Nederlands spreekt, weet hij de Nederlandse piraat niet te overtuigen hem van boord te gooien. Gulliver vertelt dat Nederland en Engeland allebei protestantse landen zijn, maar de Nederlander wil dit niet geloven. Swift uit kritiek op de godsdienstvrijheid in Nederland. In Engeland was de vrijheid van godsdienst erg beperkt, terwijl deze in Nederland juist erg ruim was.

Gulliver bezoekt Japan, het enige eiland in het boek dat echt bestaat. Toen Swift het boek schreef was Japan gesloten voor de buitenwereld. Enkel de Chinezen en Nederlanders mochten met Japan handelen. Gulliver doet zich ook voor als Nederlander om Japan binnen te komen. In Japan wilde men alle culturele en religieuze invloeden van buitenaf niet binnen laten. Hierdoor was het christendom ook verboden in Japan. Japanse christenen werden toentertijd vervolgd . Gulliver vraagt de keizer van Japan toestemming om niet op een kruis te hoeven stappen. Dit is in het boek een ritueel bij aankomst in Japan die alle Nederlandse handelaars moeten doen. Het kruis symboliseert het christendom. Door op het kruis te stappen tonen de Nederlanders volgens Swift geen respect voor de christelijke religie. Hierdoor noemt Swift Nederland onchristelijk.

In het boek is ook duidelijk dat Swift Nederland enorm haatte wegens de godsdienstvrijheid. Volgens Swift moest een christelijk land het christendom beschermen. In plaats daarvan waren Europeanen te veel bezig met verschillen tussen christelijke stromingen. Dit is een verwijzing naar de reformatie en vele andere conflicten en oorlogen tussen katholieken en protestanten.

De mens

In het laatste verhaal ontmoet Gulliver de Houyhnhnms. Net als Brobdingnag is deze plaats volledig van de buitenwereld afgesloten. Volgens Swift is het land van Houyhnhnms een paradijs (een utopie). De Houyhnhnms zijn paarden, maar gedragen zich als mensen. De Yahoos zijn mensen, maar gedragen zich als dieren. Hierdoor wordt de verhouding tussen mens en dier omgedraaid. In deze samenleving heersen de Houyhnhnms over de Yahoos. De Yahoos zijn lastdieren geworden.

In het boek leven de Houyhnhnms veel eenvoudiger dan mensen. Er zijn enkel stallen waarin de paarden leven. Er is geen overheid, geen rechtspraak of andere instituten. Ook schrijven de Houyhnhnms niet, waardoor er geen boeken zijn. De Houyhnhnms leven in kleine gemeenschappen en komen één keer per jaar samen. Op het eiland bestaat geen oorlog, diefstal, armoede of honger. Ondanks het feit dat de paarden in kleine gemeenschappen leven, helpen ze elkaar. Wanneer een gemeenschap te weinig voedsel heeft, geven de andere gemeenschappen hen meer voedsel. Ook wordt het krijgen van kinderen geregeld door de gemeenschap via adoptie. Hierdoor heeft ieder koppel maar twee kinderen. De Houyhnhnms spreken altijd de waarheid en zijn altijd vriendelijk. Hierdoor zijn ze volgens veel beter dan de mensen.

De Yahoos staan in contrast met de Houyhnhnms. Zij worden als gewelddadig, onderontwikkeld en smerig gezien. De Yahoos zijn symboliseren dan ook de echte menselijke aard, terwijl de Houyhnhnms de ideale mens symboliseren.

Culturele invloed

Gullivers Reizen was een groot succes. Na de uitgave werd het veel besproken en geprezen vanwege de satire. Het boek heeft een grote invloed gehad op de Engelse (en Nederlandse) taal. Het woord Lilliputter komt uit boek. Dit is een woord van mensen die erg klein zijn en wordt als scheldwoord gezien. In het Engels bestaat ook het woord Brobdingnagian voor mensen die erg lang zijn. De zoekmachine Yahoo is ook vernoemd naar de Yahoos in het boek. Van de verhalen van Gulliver zijn ook verschillende kinderboeken gemaakt. Hiervoor wordt het verhaal iets ingekort. Het verhaal blijft vrijwel hetzelfde, maar de lange gesprekken over politiek en religie worden uit het boek verwijderd. Ook zijn er stripboeken van Gullivers Reizen gemaakt.

In 1960 werd er een film gemaakt van het boek, genaamd The Three Worlds of Gulliver. Deze film vertelt alleen de bezoeken van Gulliver aan Lilliput en Brobdingnag en blijft niet trouw aan het verhaal. Zo zijn in de film veel personages te zien die niet voorkomen in het boek of dingen die in het boek niet gebeuren. In 1977 kwam er een nieuwe film uit met de naam Gulliver's Travels, die gedeelte een tekenfilm is. De film gaat enkel over het eiland Lilliput en eindigt wanneer Gulliver een reus uit Brobdingnag tegenkomt. Over de andere eilanden wordt niets verteld.

In 2010 kwam er een nieuwe versie uit met de naam Gulliver's Travels, waarin Gulliver wordt gespeeld door Jack Black. Ook deze film laat alleen de eerste twee eilanden zien en er worden veel dingen bij verzonnen. De film wordt door de negatieve reacties als een flop gezien.

Bronnen

• (en) Gulliver's Travels van Jonathan Swift uit Northon Anthology Pat 1 (2019) van uitgeverij W.W. Northon. (tekst en uitleg)
• (en) Satire in Gulliver
• (en) Glubbdubdrib, Japan en The Struldbrugs op www.shmoop.com