Televisieprogramma

Pauw & Witteman was tussen 2006 en 2014 een Nederlands praatprogramma van de VARA.
Het werd gepresenteerd door Jeroen Pauw (links) en Paul Witteman (midden).

Een televisieprogramma is een programma op televisie.

Er zijn verschillende soorten programma's. De meest voorkomende soorten programma's zijn nieuwsuitzendingen of journaals, actualiteitenrubrieken, praatprogramma's, debat- en discussieprogramma's, interviewprogramma's, documentaires, amusementprogramma's, religieuze of spitituele programma's, satirische programma's, cultuurprogramma's en sportprogramma's.

Nieuwsprogramma

Eugènie Herlaar presenteert het NOS Journaal (1975).

In een nieuwsprogramma of journaal wordt het belangrijkste nieuws van de dag besproken. Bekende nieuwsprogramma's zijn het NOS Journaal (op NPO 1), het NOS Jeugdjournaal (op NPO Zapp of NPO 3) en het RTL Nieuws.

Actualiteitenrubriek

In een actualiteitenrubriek wordt een aantal onderwerpen besproken die in het nieuws zijn. Het verschil tussen deze rubrieken en journaals is dat er ook duiding bij het nieuws wordt gegeven. Vaak schuiven er experts aan om meer uitleg over een onderwerp te geven. Ook worden er vaak politici, schrijvers, kunstenaars, journalisten en bestuurders uitgenodigd.

In een rubriek worden vaak minder onderwerpen behandeld en wordt er meer tijd besteed aan de onderwerpen. Dat betekent dat de redactie daarin keuzes moet maken. De maatschappelijke achtergrond van een zender of omroep speelt dan een rol. In een rechtse actualiteitenrubriek zoals Goedemorgen Nederland van omroep WNL zal er meer aandacht zijn voor de economie en defensie, terwijl een christelijke actualiteitenrubriek zoals Kruispunt van omroep KRO-NCRV meer aandacht besteedt aan religie, spiritualiteit en de kerk.

Sommige actualiteitenrubrieken geven wel duiding, maar hebben geen duidelijke politieke of levensbeschouwelijke kleur. Voorbeelden hiervan zijn EenVandaag van AVROTROS en Hart van Nederland van SBS6.

Praatprogramma

In praatprogramma's wordt het nieuws van de dag besproken, waarbij gasten worden uitgenodigd om hun mening te geven over de onderwerpen. Net zoals bij actualiteitenrubrieken worden er zowel experts als politici of andere belangrijke personen uitgenodigd.

Het verschil is dat in een actualiteitenrubriek vaak maar een klein aantal gasten wordt uitgenodigd. Deze gast spreekt dan vaak alleen. In een praatprogramma zitten vaak vier tot zes mensen tegelijkertijd aan tafel die samen met de presentator het gesprek voeren.

Ook bij praatprogramma's speelt de achtergrond van een zender of omroep een grote rol. Het praatprogramma Beau wordt bijvoorbeeld op RTL 4 uitgezonden. Die zender richt zich vooral op amusement en probeert een zo groot mogelijk publiek aan te spreken. De onderwerpen zijn daarom vaak makkelijker. Ook heeft het programma meer aandacht voor populaire muziek en sport. Sophie & Jeroen is een ander praatprogramma. Dat programma wordt gemaakt door omroep BNNVARA, een linkse omroep. Daarom gaat het in dat programma vaker over onderwerpen zoals armoede, klimaatverandering en discriminatie. Daarnaast is het programma minder gericht op grootschalig amusement, waardoor er meer aandacht is voor literatuur en de kleinkunst.

Debat- en discussieprogramma

Clairy Polak (links) presenteerde tot haar dood in 2023 Het Filosofisch Kwintet.

Een debat- en discussieprogramma lijkt erg op een praatprogramma, maar nodigt alleen mensen uit om met elkaar in debat te gaan. Het zal in deze programma's vooral gaan over de politiek en maatschalpelijke problemen. In deze programma's worden mensen alleen maar uitgenodigd om hun mening te geven. Waar actualiteitenrubrieken en praatprogramma's vaak ook nog aandacht hebben voor het nieuws, is het doel van debat- en discussieprogramma's om verschillende standpunten te laten zien.

Bekende debat- en discussieprogramma's zijn Het Filosofisch Kwintet van omroep HUMAN en Buitenhof op NPO 1, en het RTL Verkiezingsdebat op RTL 4. Dat laatste debat wordt vaak in aanloop naar een verkiezing uitgezonden. Politici van verschillende politieke partijen gaan dan met elkaar in debat. De NOS en AVROTROS (EenVandaag) zenden vaak ook zulke debatten uit.

Interviewprogramma

In interviewprogramma's wordt vaak één gast geinterviewd over bepaalde onderwerpen. Dit zijn vaak bekende mensen of mensen die een belangrijke baan hebben. In een interview gaat de volle aandacht uit naar de gast, zodat de interviewer goed kan doorvragen, en het leven en werk van de gast uitgebreid in beeld kan brengen.

Zomergasten is het bekendste interviewprogramma op de Nederlandse televisie. In dit programma worden de gasten drie uur lang geïnterviewd. Het wordt elke zomer door de VPRO op NPO 2 uitgezonden.

Documentaire

In documentaires worden echte gebeurtenissen in beeld gebracht. Vaak zijn dit films, maar soms worden er ook series met meerdere onderwerpen gemaakt.

Het doel van documentaires is om informatie te geven over belangrijke gebeurtenissen of personen. Soms worden documentaires ook gebruikt om onbekende onderwerpen of personen aan de orde te brengen.

Op NPO 2 en NPO 3 bestaan in volgorde van noemen de rubrieken 2Doc en 3Doc. Verschillende publieke omroepen zenden daarin een documentaire uit. Ook worden er soms losse documentaires uitgezonden. In deze rubrieken worden documentaires als films uitgezonden. Soms worden er ook meerdere afleveringen over een onderwerp uitgezonden. Voorbeelden van zulke series zijn Hij, zij, hen van KRO-NCRV of Viva l'Umanità! van de Evangelische Omroep.

Amusementprogramma

Het doel van amusementprogramma's is om het publiek te vermaken.

Amusementprogramma's zijn er in allerlei vormen. Zo zijn er quizzes, talentenjachten en optredens van artiesten. Bekende amusementsprogramma's zijn De Slimste Mens van omroep KRO-NCRV (NPO 1), en Lachen om Home Video's en Ik hou van holland op SBS6. Op RTL 4 werd ook lang The voice of Holland uitgezonden, maar dat programma is gestopt.

Religieus of spiritueel programma

In religieuze of spirituele programma's is er veel aandacht voor religie, spiritualiteit en andere onderwerpen die met God te maken hebben. Soms worden er ook rechtstreeks kerkdiensten uitgezonden. Zo zendt KRO-NCRV elke zondagochtend op NPO 1 de Eucharistieviering uit.

Andere voorbeelden van deze programma's zijn Petrus in het land van omroep KRO-NCRV en De Verandering van de Evangelische Omroep (beide op NPO 2).

Satirisch programma

Niels van der Laan (links) en Jeroen Woe (rechts) maken het programma Even tot hier.

Satirische programma's bestaan in allerlei vormen. Vaak nemen komieken grappen over het nieuws en andere gebeurtenissen. Soms gebeurt dit ook door de hoofdrolspelers uit die gebeurtenissen met stemmetjes en kostuums na te doen.

Voorbeelden van satirische programma's zijn Even tot hier (BNNVARA) op NPO 1, en Draadstaal (AVROTROS) en Plakshot (VPRO) op NPO 3.

Cultuurprogramma

In cultuurprogramma's wordt er aandacht besteed aan kunst, cultuur, literatuur, de kleinkunst en muziek. In deze programma's worden schrijvers, kunstenaars en muzikanten uitgenodigd om over hun werk te praten en een stuk eruit op te voeren.

Voorbeelden van cultuurprogramma's zijn VPRO Boeken en Podium Klassiek op NPO 2, en Podium ZWART (ommroep ZWART) en On Stage (VPRO) op NPO 3.

Sportprogramma

In sportprogramma's is er – de naam zegt het al – veel aandacht voor sport. In deze programma's worden vaak wedstrijden of delen van wedstrijden uitgezonden. Vaak worden er ook gasten, meestal oud-sporters, uitgenodigd om commentaar te geven op de sport.

Voorbeelden van sportprogramma's zijn NOS Studio Sport en NOS Studio Voetbal op NPO 1. Op Veronica wordt het voetbalprogramma Veronica Offside uitgezonden.

Overig

Het beeldmerk van The Passion.

Niet alle programma's laten zich netjes in een hokje plaatsen. Zo worden er vaak programma's gemaakt die de actualiteit en amusement, of religie en amusement combineren.

In sommige praatprogramma's zijn bijvoorbeeld de meningen van een groep aan vaste gasten belangrijker dan het geven van informatie of het uitnodigen van deskundigen. Vandaag Inside op SBS6 is daar een goed voorbeeld van. Het programma is een combinatie van een amusement- en praatprogramma, en richt zich op rechtse kijkers. Het draait vooral om de meningen van vaste gasten Johan Derksen en René van der Gijp. Aan de bar worden soms wel deskundigen of journalisten uitgenodigd, maar die gaan in dit programma vooral in discussie met de vaste gasten.

De Avondshow met Arjen Lubach (VPRO) is een combinatie van een praatprogramma en een satirisch programma. In het programma maakt presentator Arjen Lubach veel grappen over het nieuws, maar gaan vaste gasten Diederik Smit, Tex de Wit, Jonathan van het Reve en Soumaya Ahouaoui soms met elkaar in discussie. Hierbij geven ze vaak niet hun eigen mening, maar voeren ze op een grappige manier een nepdebat of -discussie. Ook spelen ze soms de rol van verslaggever of worden ze door Lubach geïnterviewd. Naast de vaste gasten nodigt het programma soms ook daadwerkelijk gasten uit voor een interview.

The Passion is een groot evenement van omroep KRO-NCRV. In dat programma worden het verhaal van de kruisiging van Jezus en de gebeurtenissen die daaraan voorafgingen vertolkt in een musicalformaat. Het programma is daarmee een combinatie tussen een religie- en amusementsprogramma.

Opsporing Verzocht van AVROTROS is een combinatie van een nieuwsprogramma en actualiteitenrubriek. In het programma worden kijkers opgeroepen om de politie te helpen met het oplossen van misdaden. In het programma wordt nieuws gegeven over inbraken, diefstallen en moorden, maar wordt ook de politie uitgenodigd om deze gebeurtenissen te duiden. Sommige misdaden worden nagespeeld door acteurs, zodat de kijker beter begrijpt wat er is gebeurd. Dat heet een reconstructie.