Spijsverteringsstoornis

Opmaken De opmaak van dit artikel (alinea's, leestekens, eerste woord dikgedrukt, categorieën etc.) laat nog te wensen over! Wil jij de opmaak verbeteren?

Spijsverteringstoornis een probleem bij het verteren van voeding en slikken.

Mond afwijkingen

Opvallende afwijkingen aan de tong, het tandvlees of de lippen moet men rapporteren.

Een zweertje of een rare witte plek, die zelfs een beetje schilfert, kan bijvoorbeeld een

teken zijn van een voorstadium van een gezwel.

Een stomatitis is een ontstoken mondslijmvlies. Verschillende vormen zijn: aften, spruw

en rhagaden.

Aften zijn kleine zweertjes. Ze kunnen behoorlijk hinderen. De oorzaak is onbekend. Aften verdwijnen vanzelf binnen 2 weken.

Spruw is een Candida-infectie. Sondevoeding, uitgedroogd mondslijmvlies en sommige

medicijnen geven deze schimmel een kans. Op het pijnlijk ontstoken mondslijmvlies

zitten witte, draderige plekken. Spruw is te voorkomen door goede verzorging van mond

en gebitsprothese, en is te bestrijden door een gel, die iemand heel lang in de mond moet

houden.Rhagaden zijn ontstoken mondhoeken. Ze ontstaan doordat speeksel en etensresten in

de mondhoeken achterblijven. Ook hier is er vaak een Candida in het spel. Gebrekkige

motoriek van mond en tong na een beroerte of door parkinsonisme lokken het uit.

Een gebrekkige gebitsreiniging, te zacht voedsel, roken en een te droge mond door ziekte of medicijnen dragen bij aan een chronische infectie rondom de tandhalzen en de wortel. Dat heet parodontitis. Daardoor gaan gebitselementen los staan. Die raakt men kwijt. Ook is het een bron van bacteriën in het bloed. De algehele gezondheid is gebaat

bij een gezond tandvlees

Speekselstenen

In de afvoergangen van de speekselklieren kunnen gruis en steentjes ontstaan. Wanneer

de speekselklieren gestimuleerd worden zoals bij het ruiken van smakelijke zaken, ontstaat een hevige pijn. De therapie is operatief verwijderen van de steentjes.

Brandend maagzuur

Maagzuur hoort thuis in de maag en nergens anders. De maag is goed beschermd door

slijm. De slokdarm is dat niet. Maagzuur dat terugstroomt veroorzaakt zuurbranden. Bij

sommige mensen is dat alleen maar af en toe en alleen maar lastig. Bij anderen is het de

hele dag door, ook 's nachts als men slaapt.

De slokdarm krijgt een brandwond en een ontsteking. De wond geneest, maar gaat al snel weer open. Na een tijd ontstaat hard littekenweefsel en een vernauwing in de slokdarm. Dat verstoort het slikken.

Slikstoornis

De drie onderdelen van het slikken staan in hoofdstuk 19 beschreven.

Het slikken kan moeilijk worden door

● een stoornis in de mond, met name de bewegingen van de tong

● een stoornis in de reflex in de keel

● een stoornis in de slokdarm

Stoornissen in de motoriek van de tong ontstaan door een halfzijdige verlamming bij een

CVA, door bewegingsarmoede bij de ziekte van Parkinson of door een tongapraxie bij

dementie. Daarbij weet de zorgvrager niet meer hoe met slikken te beginnen. Natuurlijk

kan er ook sprake zijn van een vorm van weigering of niet durven vanwege pijn of

waangedachten.

De mond kan ook veel te droog zijn. Dan gaat slikken moeilijk. Gebrek aan speeksel

kan komen door een vorm van reuma die de speekselklieren aantast of door medicijnen

die als bijwerking de speekselproductie afremmen. Keelpijn door een ontsteking zal het

slikken hinderen. De slikreflex in de keel loopt vooral gevaar als de zorgvrager een verlaagd bewustzijn

heeft. Verslikking en verstikking dreigen. Ook hersenbeschadiging en spierziektes.

Braken

Misselijkheid is een subjectief ziekteverschijnsel dat kan uitmonden in braken. Braken is een reflex die wordt bestuurd door het braakcentrum in de hersenstam. Het braakcentrum legt tijdens het braken de ademhaling stil. Dat is maar goed ook. Bij bewustzijnsdaling werkt dat niet goed en dat is gevaarlijk.

wat gebeurt er tijdens het braken

Het strotklepje sluit normaal het strottenhoofd af, de huig sluit de neus af, waarna de maag

door middel van omgekeerde peristaltiek de inhoud met kracht verwijdert. De

antiperistaltiek treedt ook in de darm op. Bij aanhoudend braken wordt het braaksel gallig.

Middenrif en buikspieren ondersteunen het braken door middel van krachtige

samentrekkingen.

oorzaken

Factoren die het braakcentrum prikkelen kunnen

● uit de buik komen

● uit de hersenen komen

● uit de samenstelling van het bloed komen

Oorzaken in de buikholte zijn infecties, zoals een buikgriep of een voedselvergiftiging

(Salmonella). Als de darminhoud niet goed verder kan, ontstaat misselijkheid en braken.Retentiebraken ontstaat als de maag volledig stilligt, wat vaak samengaat met een

afsluiting van de maagportier. Daardoor braakt de patiënt uren na een maaltijd met

kracht onverteerde maaginhoud.

In ernstige situaties braakt iemand bloed. Helder rood bloed komt uit een bloeding in

slokdarm of maag die op dat moment gaande is.

Een hartaanval kan het braakcentrum prikkelen. Ook het evenwichtsorgaan kan de

hersenstam overmatig prikkelen, bijvoorbeeld reisziekte. Een verhoging van de druk in de schedelholte en de hersenen kan leiden tot krachtig

braken zonder waarschuwing vooraf. Dat heet projectielbraken.Verschillende medicijnen prikkelen het braakcentrum heftig. Alcohol is een ander

voorbeeld van een gifstof die braken uitlokt.

Het bloed kan verontreinigd raken door gebrekkige uitscheiding van afval. Daarom

hoort misselijkheid bij een slechte nierwerking en een slechte leverwerking, en bij

ernstig ontregelde diabetes. Zwangerschapshormonen, en met name het HCG, zijn

waarschijnlijk de grootste oorzaak van aanhoudend zwangerschapsbraken.

Schadelijke gevolgen

Veelvuldig braken beschadigt het tandglazuur en is slecht voor voedingstoestand en

vochtbalans. Tanden poetsen meteen na het overgeven tast het glazuur nog meer aan.

Men kan beter eerst de mond spoelen of kauwgum met carbamide kauwen. Door

chronisch verlies van zuur uit de maag raakt de zuurgraad van het bloed ontregeld.

Aanhoudende misselijkheid en braken kan men redelijk tot goed met medicijnen

bestrijden.