Hendrik Petrus Berlage

Hendrik Petrus Berlage (1856 Amsterdam - 1934 Den Haag) is een bekende Nederlandse architect en stedenbouwkundige.

Hendrik Petrus Berlage

Beurs van Berlage in Amsterdam.

Plan Zuid. Berlage's plan voor de uitbreiding van Amsterdam.

De Burcht in Amsterdam

Gemeentemuseum in Den Haag

Leven

Berlage wordt geboren in Amsterdam en is de oudste van vier kinderen. Hij is de zoon van Anna Catharina Bosscha en Nicolaas Willem Berlage. Na de middelbare school gaat Berlage naar de Rijksacademie voor Schone Kunsten, om tekenaar en schilder te worden. Maar dit gaat niet goed en hij stopt na een jaar.

In die tijd bestaat er in Nederland nog een opleiding om architect te worden. Om architect te worden ging bij een andere architect in de leer. Dit wilde Hendrik Petrus Berlage niet. Doordat hij uit een rijke familie komt, kan hij op zijn negentiende naar Zwitserland vertrekken om daar te leren voor architect. Hier was al wel een school voor architectuur: de technische hogeschool. Na zijn studie gaat hij nog eens drie jaar op reis door Frankrijk, Duitsland en Italië, waar hij veel leert over architectuur en ideeën opdoet voor latere ontwerpen. Berlage spreekt hierdoor ook meerdere talen.

Terug in Nederland gaat Hendrik Berlage werken voor de architect Theodor Sanders. Hij heeft veel talent en wordt al na drie jaar al mede-eigenaar van het architectenbureau. Dat is wonderbaarlijk snel voor een jonge architect.

Samen met Theodor Sanders maakt Berlage een ontwerp voor de nieuwe Beurs in Amsterdam. Van de 199 ontwerpen die worden instuurt, wordt het ontwerp van Berlage en Sanders een van de vijf winnaars. De opdracht gaat alleen helaas toch niet door op dat moment, omdat het te duur is.

Elf jaar later heeft Berlage ondertussen zijn eigen architectenbureau opgericht en wordt hij gevraagd om opnieuw een ontwerp te maken voor de Beurs. Dit tweede ontwerp wordt veel soberder, met minder versieringen en wordt uiteindelijk wel gebouwd. Het gebouw komt bekend te staan onder de naam Beurs van Berlage. Veel mensen vonden het gebouw niet mooi. Het was heel anders dan men in die tijd gewend was.

Na de Beurs van Berlage krijgt Hendrik Berlage nog meer opdrachten. Hij heeft een eigen nieuwe stijl ontwikkelt. Door deze stijl is hij nog steeds erg bekend. Zijn laatste werk was het gemeentemuseum in Den Haag. Berlage overleed voordat het gebouw klaar was. Zijn schoonzoon heeft het afgemaakt.

Levensloop

• 1856 Berlage wordt geboren in Amsterdam.
• 1878 Berlage studeert af als architect.
• 1879 Berlage maakt een reis van 3 jaar.
• 1881 Hij gaat werken voor de architect Theodor Sanders.
• 1884 Berlage wordt mede-eigenaar van het bureau van Theodor Sanders.
• 1887 Hendrik Berlage trouwt met Marie Bienfait. Zij krijgen uiteindelijk 4 kinderen: 3 dochters en 1 zoon.
• 1889 Berlage richt zijn eigen architectenbureau op.
• 1895 Berlage wordt aangesteld als adviseur-architect voor de Beurs in Amsterdam. Dit gebouw wordt zijn grote doorbraak.
• 1914 Het gezin verhuist van Amsterdam naar Den Haag.
• 1934 Berlage sterft op 78-jarige leeftijd in Den Haag.

Werk

Veel van Berlage's werk is te vinden in Amsterdam. Hij heeft als architect een grote stempel gedrukt op de stad. Op het Victorieplein in Amsterdam staat daarom een standbeeld van hem.

De bekendste werken van Berlage zijn:

• De Beurs van Berlage in Amsterdam
• De Burcht in Amsterdam
• Gemeentemuseum in Den Haag
• Plan Zuid: een stedenbouwkundig uitbreidingsplan voor Amsterdam

Stijl

Berlage's gebouwen zijn sober; ze zijn onversierd en hebben simpele vormen. Dit was nieuw in zijn tijd. Er werden toen namelijk nog veel gebouwen gemaakt met veel versieringen en decoraties, zoals bijvoorbeeld zuilen in de gevel. Verder gebruikte Berlage veel baksteen als bouwmateriaal. Hij gebruikte ook nieuwe materialen zoals staal. De materialen die hij gebruikte bleven goed zichtbaar binnen het gebouw. Hij verborg deze niet achter bijvoorbeeld een laag stucwerk. Je kunt in zijn gebouwen dus vaak goed zien hoe en waarvan het gebouw is gemaakt.

Veel van Berlage's gebouwen hebben een of meer torentjes. Dit zie je ook bij de Beurs van Berlage en de Burcht van Berlage. Berlage maakte vaak asymmetrische gebouwen. De torentjes staan daarom op zijn gebouwen vaak niet in het midden op het gebouw, maar juist aan de zijkant. Ook dit was vernieuwend in die tijd. Andere architecten kozen juist vaak voor symmetrie.

Doordat zijn stijl zo anders was als die van andere architecten in zijn tijd, is hij zo bekend geworden.

Bronnen

Bosma, K., Mekking, A., Ottenheym, K., van der Woud, A. (z.j.). Bouwen in Nederland 600-2000. Zwolle: Waanders.

Heynen, H., Loeckx, A., de Cauter, L., van Herck, K. (2009). Dat is architectuur. Rotterdam: Uitgeverij 010.

NTR. (2013, 30 januari). De Burcht [videobestand]. Geraadpleegd van http://www.schooltv.nl/video/de-burcht-een-bijzonder-monument-in-amsterdam/

Open Universiteit. (2011, 28 april). De beurs van Berlage [videobestand]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=b0wkVo0QKEk

Polano, S. (1984). Hendrik Petrus Berlage - het complete werk. Alphen: Atrium.

van der Heijden, M. (2001). De Burcht. Amsterdam: Aksant.