Gebruiker:Gerarddummer/zandbak: verschil tussen versies

Versie van 11 apr 2011 20:26

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Staat Libië دولة ليبيا
Hoofdstad	Tripoli
Aantal inwoners	6.959.000 (2021)
Oppervlakte	1.759.540 km²
Regeringsvorm	Parlementaire republiek (overgangsregering)
Staatshoofd	Mohamed al-Menfi (sinds 2021)
Godsdienst	Islam (97%) Christendom (2,7%) Overig/geen (0,3%)
Taal	Arabisch (اللغة العربية)
Munteenheid	Libische dinar
Volkslied	Libië, Libië, Libië
Landcode	LY

Libië is een land in Afrika. De hoofdstad is Tripoli.

Geschiedenis

Prehistorie

Er woonden in Libië zo'n tienduizend jaar geleden al mensen. Aan de kust woonden herders en later boeren. Dat gebeurde niet alleen in Libië maar in alle landen aan de Middellandse Zee. In het zuiden van Libië was toen een savanne. Daar leefden herders en jagers. Zo'n tweeduizend jaar geleden werd de woestijn groter. De savanne verdween. De mensen die er toen woonden vetrokken naar Soedan.

De Berbers waren de eerste inwoners van Libië.

Oudheid

De oude Grieken dachten dat Libië het hele continent Afrika was samen met Egypte. De Grieken waren de baas in een groot deel van Libië. Na de Grieken waren de Romeinen de baas in Libië. Het was toen een Romeinse provincie met de naam: Africa proconsularis. In de Romeinse tijd was Libië rijk. Een belangrijke stad in die tijd was Leptis Magna. De stad lag ook aan de Middellandse Zee. In Libië gingen toen veel ambachtslieden en handelaren uit het Romeinse Rijk wonen. Je vindt in Libië nu veel ruïnes uit de Romeinse tijd. Bijvoorbeeld Leptis Magna. In de Romeinse tijd waren er forums, markten en badhuizen gebouwd.

Vroege moslimperiode

In de zevende eeuw werd het oosten van Libië (Cyrenaica) door de Arabieren veroverd. De islam werd toen een belangrijke godsdienst in Libië. Libië maakte toen deel uit van het Arabische Rijk. Emirs waren toen de baas in Libië. In 1050 vielen groepen bedoeïen Libië aan. De bedoeïen kwamen uit Opper-Egypte. Zij maakten veel kapot.

Ottomaanse rijk

In de zestiende eeuw had Libië geen centrale regering. De havens werden gebruikt door piraten. Spanje was even de baas in Tripoli maar wilde niet het hele land besturen. In 1538 was de piratenkoning Khair ad-Din de baas in Tripoli.

In 1551 werden de Turken (toen beter bekend als de Ottomanen) de baas in Noord-Afrika. De Ottomanen profiteerden van de piraterij. De Ottomanen verdeelden Noord-Afrika (heette toen Barbarije) in drie provincies: Algiers, Tripoli en Tunis. Pasja's (Ottomaanse generaals) waren toen de baas. Die werden aangesteld door de Sultan van Constantinopel. Elke pasja had een goed getraind leger onder zijn hoede (Janitsaren genoemd). Na twee oorlogen met de Amerikanen (over de piraterij) werd Frankrijk in 1830 de baas in Algerije en Tunesië. Libië maakte toen nog onderdeel uit van het Ottomaanse rijk.

Italiaanse periode

Italië veroverde grote delen van Libië op de Ottomanen. In 1912 werd Libië door de sultan aan Italië afgestaan. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak trokken de Italianen zich terug uit Libië omdat ze alle troepen in Italië nodig hadden. Er brak toen een burgeroorlog uit in Libië. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog werd Libië een kolonie van Italië. De Libiërs kwamen daartegen in opstand. Onder leiding van Benito Mussolini werd dat verzet hardhandig neergeslagen. Italië kreeg steeds meer invloed in Libië. Italianen gingen in Libië wonen, ze legden snelwegen en treinsporen aan. Ze bouwden ook nieuwe steden. Die waren vooral voor de Libische Italianen, maar ook voor de Arabieren. Moslims mochten ook lid worden van de Nationaal Facistische Partij. In de Tweede Wereldoorlog vochten veel Libiërs mee in het Italiaanse leger.

Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog vochten de Britten tegen de Italianen en Duitsers in Libië. In 1942 veroverden de geallieerde troepen het oosten van Libië (Cyrenaica). In 1943 hadden ze heel Libië veroverd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het oosten en noordwesten van Libië (Tripolitania) bestuurd door Groot-Brittannië. Het zuidwesten (Fezzan) werd bestuurd door de Fransen. In 1947 moest Italië zich terugtrekken uit Libië.

Onafhankelijkheid

In 1949 besloot de Verenigde Naties dat Libië onafhankelijk moest worden. In 1951 werd Libië eindelijk onafhankelijk en werd het een federaal koninkrijk onder leiding van Koning Idris I. Hij regeerde tot hij in 1969 werd afgezet door Muammar Qadhafi.

Koninkrijk Libië

Libië was een arm land na de Tweede Wereldoorlog. Het had geen universiteiten en er bijna geen hoogopgeleiden. Veel mensen konden niet lezen of schrijven. Er woonden nog steeds Italianen in Libië. Die hadden de beste banen in het land.

Qadhafi-tijdperk

In 1959 werd er veel olie in Libië ontdekt. Daardoor werd Libië opeens heel rijk. De mensen vonden echter dat de koning alle rijkdom voor zichzelf hield. Op 1 september 1969 pleegde Muammar Qadhafi een staatsgreep. Hij maakte van Libië een dictatuur. De oliewinning werd genationaliseerd. Engelsen, Amerikanen en Italianen moesten het land snel verlaten.

Van 1969 tot nu laat Qadhafi zich dan weer negatief en dan weer positief van zich horen. Gebeurtenissen in chronologische volgorde:

1979: Amerikaanse ambassade in Tripoli wordt in brand gestoken
in de jaren 80 van de twintigste eeuw: ruzie met buurlanden over samenwerking
Qadhafi bemoeit zich met de burgeroorlog in Tjaad
In Londen wordt in 1984 vanuit de Libische ambassade op demonstranten geschoten; een Britse politieagent komt hierbij om het leven. In 1999 neemt Libië hier verantwoordelijkheid voor;
1986: Amerika bombadeert Tripoli omdat Libië betrokken was bij een bomaanslag in Berlijnse discotheek (3 doden en 230 gewonden)
1988: Boeing 747 ontploft boven Schotse plaatsje Lockerbie. Libië is hiervoor waarschijnlijk verantwoordelijk. In 1999 levert Libië de verdachten pas uit en worden ze berecht.

Sinds de val van het communisme in Oost-Europa is er een wat minder anti-Westerse koers waar te nemen. Qadhafi geldt echter nog steeds als een steunpilaar van het regime van Robert Mugabe in Zimbabwe. Op 12 september 2003 beëindigden de VN de sancties tegen Libië. Het beëindigen van de sancties was een gevolg van het feit dat Libië het dragen van de verantwoordelijkheid voor de ramp accepteerde en $ 2,7 miljard aan de nabestaanden van de ramp betaalde. [bewerken]

Qadhafi zag zich niet alleen als leider van Libië, maar ook als leider van de gehele Arabische wereld. Zo steunde hij met name in de jaren 70 en 80 de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie). De steun aan de PLO - in de vorm van wapens en trainingskampen - werd groter nadat de Egyptische president Sadat in 1979 een vredesverdrag met Israël had gesloten. Qadhafi werd de grote vijand van Sadat. De steun die de PLO voorheen kreeg van Egypte, kwam vanaf dat moment van Libië. Qadhafi verbrak de betrekkingen met Sadat en steunde de extreem-linkse en de fundamentalistische oppositie in Egypte. Nu de betrekkingen met Egypte waren verslechterd, zocht Libië steun bij de Sovjet-Unie, een land dat hij voorheen altijd had bekritiseerd. De Sovjet-Unie leverde vanaf 1979 de toen supermoderne MiG-25-vliegtuigen.

In 1977 onderging Libië een grote staatkundige hervorming. De Revolutionaire Commandoraad werd afgeschaft evenals het ambt van premier. Qadhafi nam het nieuwe ambt van secretaris-generaal van het Algemeen Volkscongres (parlement) op zich, en werd daarmee staatshoofd. De premier werd secretaris-generaal van het Algemeen Volkscomité (ministerraad). In 1979 liet Qadhafi zich van zijn functie ontheffen en sindsdien bekleedt hij geen staatsambt meer. Toch blijft hij als "Leider van de Revolutie" en "Gids van de Revolutie" de leider van Libië.

Vanaf de jaren 80 verlegde Qadhafi zijn werkterrein van het Midden-Oosten naar de Sahel-staten. Hij maakte aanspraak op de Aouzoustrook in het noorden van Tsjaad en steunde pro-Libische militieleiders in Tsjaad, die echter in 1987 een forse nederlaag leden. Anno 2000 zei hij te streven naar een "Sub-Sahara Federatie" en een "Saharaanse Islamitische Republiek". [bewerken] Qadhafi en het terrorisme

Reeds in 1972 werd Qadhafi's naam in verband gebracht met de groep Zwarte September, die tijdens de Olympische Spelen van 1972 een bloedbad aanrichtte (onder de Israëlische sportploeg). Bekend is Qadhafi's steun aan terroristische groepen, zoals het IRA en het Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestina, die volgens Qadhafi geen terroristische groepen zijn maar bevrijdingsbewegingen. Qadhafi's naam wordt in verband gebracht met aanslagen op vliegtuigen en op vliegvelden in Wenen en Rome (1985). De Verenigde Staten houden Qadhafi verantwoordelijk voor de bomexplosie in een West-Berlijnse discotheek in 1986, waarbij 3 mensen het leven lieten en 200 gewonden vielen. President Ronald Reagan betitelde de Libische leider als een "dolle hond" (mad dog). Op 15 april 1986 bombardeerden Britse en Amerikaanse vliegtuigen vermeende terroristische bases in Tripoli en Benghazi. Bij de actie, genaamd Operatie El Dorado Canyon vielen 37 doden, waaronder volgens Qadhafi een vijftien maanden oud pleegdochtertje van hem, genaamd Hanna. Na de bombardementen leek Qadhafi een gematigder koers te zijn gaan varen.

Niettemin wordt hij in verband gebracht met de bomaanslag op 21 december 1988 op een vliegtuig dat neerstortte op het Schotse plaatsje Lockerbie. Dankzij de inzet van Nelson Mandela en VN-secretaris-generaal Kofi Annan leverde Qadhafi de verdachten uit die tijdens een speciaal tribunaal in Kamp Zeist (Nederland) werden berecht. [bewerken] Jaren 1990

In oktober 1993 pleegden 2000 militairen een mislukte aanslag op Qadhafi's leven.

De Libische militairen die in Tsjaad vochten aan de zijde van een pro-Libische president, werden in mei 1994 uit Tsjaad teruggetrokken. In juli 1996 liep een voetbalwedstrijd in Tripoli, georganiseerd door Qadhafi's zoon Saif, uit op een bloedbad. Pro- en anti-Qadhafi-gezinden raakten slaags. [bewerken] Jaren 2000

Vanaf eind jaren 90 lijkt Qadhafi een gematigder man te zijn geworden die lijkt te streven naar een vreedzamer wereld. Zo streeft Qadhafi naar een Verenigd Afrika en neemt Libië prominent deel aan de vergaderingen van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAU). Hij steekt ook veel geld in de ontwikkeling van de Afrikaanse staten. Na de terroristische aanslagen op 11 september 2001 in de Verenigde Staten was hij de eerste Arabische leider die de aanslagen afkeurde en tevens Al Qaida afwees. In 2002 sprak Qadhafi zijn excuses uit voor de Lockerbie-bomaanslag en bood hij geld aan de slachtoffers aan ter compensatie.

Na de val van het regime van Saddam Hoessein in maart 2003 zei Qadhafi dat Libië bezig was massavernietigingswapens te maken, maar zegde vervolgens toe het nucleaire programma stop te zetten en de nucleaire wapenonderdelen te ontmantelen. Uiteindelijk bleek dat het massavernietigingswapenprogramma van Libië nog grotendeels in de beginfase stond.

In maart 2004 bezocht de Britse premier Tony Blair als eerste westerse regeringsleider sinds jaren Libië en sprak o.a. met Qadhafi. Hij hoopte dat Libië een bondgenoot zou worden in de internationale strijd tegen het terrorisme.

Qadhafi's zoon Saif al-Islam al-Qadhafi mengt zich steeds meer in de Libische en internationale politiek.

Taal

In Libië spreken ze veel Arabisch. Dat is dan ook de oficiele taal. Maar er wordt natuurlijk ook wel Engels gesproken.

Toerisme

In Libië is amper toerisme. Laat staan dat je er een grote badplaats vind als bijvoorbeeld Torremolinos !

Klimaat

Libië ligt tussen de Middellandse Zee en de Sahara. Dat betekent dat een groot deel van Libië een woestijn is. In een woestijn is het overdag heel heet en 's nachts weer heel koud. Overdag kan het wel dertig tot vijftig graden Celsius worden. De kust van Libië ligt aan de Middellandse Zee. Het klimaat heet daar een mediterraan klimaat.

Voedsel

Typisch voedsel uit Libië is:

asida,
bazeen
usban

Asida eten ze in Arabische landen. Het is gemaakt van tarwemeel, deeg met boter of honing. Het lijkt een beetje op brei of pap. Je eet het met de hand zonder bestek. Het wordt gegeten op feestdagen die te maken hebben met de islam. Bijvoorbeeld tijdens mawlid-an-Nabien het Suikerfeest. Asida wordt ook gegeten tijdens ceremonies (belangrijke gebeurtenissen) die te maken hebben met de geboorte van een baby.

Bazeen wordt gemaakt van gerst. Je eet het tijdens de lunch op vrijdag. Je kunt het eten met verschillende soorten vlees. De gerst meng je met tarwebloem. Het meel kook je in zout water. Je maakt van de deeg een ronde, gladde koepel. Daarover doe je tomatensaus. Om de koepel leg je aardappelen en gekookte eieren.

Usban is worst gemaakt van schapenvlees, rundervlees of kamelenvlees.

Fotogallerij

De vlag van Libië is simpel. Alleen maar groen!
Libië lokatie.png

Lokatie van Libië
Tripoli sateliet.jpg

Een satelietfoto van de hoofdstad Tripoli

Landen in Afrika

Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan

Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha

Overige gebieden: Westelijke Sahara

  1. klimaat: wat voor klimaat heeft het land? Is het een zeeklimaat of een landklimaat. Wat betekent dat precies voor het land?

  2. Voedsel: wat eten en drinken mensen in het land? Lijkt het eten heel erg op het eten in Nederland? Of is het heel anders? Eten ze net zo laat als in Nederland? En ook drie keer per dag?

  3. Geschiedenis: de geschiedenis van een land, provincie of plaats is heel interessant. Je kunt hier zo veel over vertellen. Wanneer is een plaats ontstaan, wie woonden er als eerste, hoe komt de plaats aan zijn naam, waarom heten straatnamen zoals ze heten, zijn er belangrijke families geweest, waren er oorlogen, was de stad altijd al zo groot, …teveel om op te noemen.

  4. Economie: waarmee verdienen de mensen hun geld? Is het een klein dorp met veel boerderijen (wat voor boerderijen dan precies)? Of is het een grote stad (met universiteiten en grote winkelcentrums)? Zijn de mensen rijk of arm? Is het geld ook eerlijk verdeeld? Of hebben sommige mensen alles en anderen helemaal niets? Of leven heel veel mensen van het toerisme?

  5. Politiek: is één iemand de baas in het land of hebben de mensen het voor het zeggen? Zijn er politieke partijen? Is er een president of een koningshuis? En hoe worden de verkiezingen georganiseerd?

  6. Bevolking:Wat voor soort mensen wonen er? Wonen er heel veel verschillende soorten mensen? Leven de mensen vredig naast elkaar? Of kunnen ze niet goed met elkaar opschieten?

  7. Geloof: wat geloven de mensen? Zijn het christenen, moslims of hebben ze nog een ander geloof? Zie je ook wat het geloof voor de mensen betekent in het dagelijks leven?

  8. Afbeeldingen: gebruik foto’s, of zelfgemaakte tekeningen om te laten zien hoe het land, de provincie of de plaats eruit ziet. Gebruik alleen foto’s die vrij zijn om te gebruiken.

  9. Nog meer informatie: Ken je een boek of website dat ook over het onderwerp gaat? Neem die hier dan op.

@@ Regel 40: / Regel 40: @@
 Van 1969 tot nu laat Qadhafi zich dan weer negatief en dan weer positief van zich horen. Gebeurtenissen in chronologische volgorde:
+* 1979: Amerikaanse ambassade in Tripoli wordt in brand gestoken
 * in de jaren 80 van de twintigste eeuw: ruzie met buurlanden over samenwerking
 * Qadhafi bemoeit zich met de burgeroorlog in Tjaad
+* In Londen wordt in 1984 vanuit de Libische ambassade op demonstranten geschoten; een Britse politieagent komt hierbij om het leven. In 1999 neemt Libië hier verantwoordelijkheid voor;
-*
+* 1986: Amerika bombadeert Tripoli omdat Libië betrokken was bij een bomaanslag in Berlijnse discotheek (3 doden en 230 gewonden)
+* 1988: Boeing 747 ontploft boven Schotse plaatsje Lockerbie. Libië is hiervoor waarschijnlijk verantwoordelijk. In 1999 levert Libië de verdachten pas uit en worden ze berecht.
-Gedurende de jaren '80 raakte het land in verschillende conflicten met buurlanden, die vaak het gevolg waren van pogingen tot samenwerking, die had moeten leiden tot Arabische eenheid. Qadhafi was ook in andere Afrikaanse landen actief door steun te verlenen waar hij dat nuttig achtte, zoals inmenging in de burgeroorlog in het buurland Tsjaad, aan de Oegandese dictator Idi Amin bij diens inval in Tanzania en aan de verzetsbeweging Polisario in de Spaanse Sahara.
-Libië maakte in de jaren tachtig ruzie met de buurlanden. Libië wilde dat de Arabische landen gingen samenwerken. Qadhafi bemoeide zich ook met burgeroorlogen in andere Afrikaanse landen als hij dat nodig vond. Ook de relatie met de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk verliep moeizaam.
-Ook met verschillende westerse landen, met name de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, liepen de spanningen hoog op. In 1979 trok Amerika diplomatiek personeel terug uit de ambassade in Tripoli toen die door een woedende menigte in brand werd gestoken. In 1984 bereikten de betrekkingen met het Verenigd Koninkrijk een dieptepunt toen vanuit de Libische ambassade in Londen geschoten werd op demonstranten tegen het Libische regime, waarbij een Britse politieagente gedood werd. Dit leidde tot verbreking van de diplomatieke betrekkingen. De uitgewezen diplomaat die de moord op zijn geweten had, zou in Libië opgehangen zijn, maar pas in 1999 zou het regime komen met een erkenning van 'algemene' verantwoordelijkheid. In combinatie met erkenning van de verantwoordelijkheid voor 'Lockerbie' (zie verder) leidde dit tot een herstel van de betrekkingen.
-Het conflict met Amerika kwam tot een hoogtepunt in april 1986 toen de Amerikaanse marine in opdracht van president Reagan de hoofdstad Tripoli bombardeerde, als vergelding voor de "vermeende rol in het terrorisme", met name bij een bomaanslag in een Berlijnse discotheek waarbij 3 doden en 230 gewonden vielen, waaronder veel Amerikaanse militairen.
-In 1988 ontplofte een Boeing 747 boven het Schotse dorpje Lockerbie. Men vermoedde dat de bom afkomstig was uit Libië, bij wijze van vergelding voor het Amerikaanse bombardement. In 1992 kondigden de Verenigde Naties (VN) economische sancties af, omdat Libië weigerde verdachten uit te leveren. In 1999 vond op de Nederlandse Vliegbasis Soesterberg onder Schots recht alsnog een rechtszaak plaats, waarbij de verdachten berecht werden.
-Met de Sovjet-Unie waren de betrekkingen ook niet eenvoudig; een mislukte invasie in de Aouzoustrook van Tsjaad, vermoedelijk gemotiveerd door mogelijk aanwezig uranium-erts, die werd uitgevoerd met Sovjet-wapentuig, was in strijd met afspraken met de Sovjet-Unie.
 Sinds de val van het communisme in Oost-Europa is er een wat minder anti-Westerse koers waar te nemen. Qadhafi geldt echter nog steeds als een steunpilaar van het regime van Robert Mugabe in Zimbabwe. Op 12 september 2003 beëindigden de VN de sancties tegen Libië. Het beëindigen van de sancties was een gevolg van het feit dat Libië het dragen van de verantwoordelijkheid voor de ramp accepteerde en $ 2,7 miljard aan de nabestaanden van de ramp betaalde.