Antigone (Sophocles)

Antigone
Informatie
Alternatieve titel	Ἀντιγόνη
Schrijver	Sophocles
Taal (origineel)	Oudgrieks
Land
Genre	Tragedie
Datum	Omstreeks 441 v.Chr.
Akte(s)
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

Antigone is een tragedie van de Oudgriekse toneelschrijver Sophocles. Het toneelstuk is het laatste deel in de Thebaanse cyclus, waartoe ook Koning Oedipus en Oedipus te Colonus behoort. Het stuk is vernoemd naar het personage Antigone. Zij is de dochter (en zus) van Oedipus.

Na de dood van Oedipus breekt in Thebe een oorlog uit tussen de broers Polynices en Eteocles. Zij sterven beiden en Creon komt aan de macht. Creon wil dat Eteocles als held wordt gezien en Polynices als schurk en verrader. Antigone gaat tegen dit bevel in. Zij geeft haar broer, Polynices, een eerlijke begrafenis. Hierdoor gaat zij tegen de wet in, hoewel zij het meest menselijke doet.

Antigone speelt zich af na de gebeurtenissen in Zeven tegen Thebe van Aeschylus

Personages

• Antigone, prinses van Thebe
• Ismene, zus van Antigone
• Creon, koning van Thebe
• Eurydice, vrouw van Creon
• Haemon, zoon van Creon
• Tiresias, blinder ziener
• Thebaanse oudere mannen (koor)
• Schildwacht
• Eerste boodschapper
• Tweede boodschapper

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Een actrice in de rol van Antigone

De broers Eteocles en Polynices vochten in een oorlog om de troon van Thebe. Volgens de voorspelling van hun vader, Oedipus, zouden zij sterven in de strijd. Deze voorspelling komt uit. Na de oorlog komt Creon, de broer van Iocaste, aan de macht. Hij besluit dat Eteocles als held wordt gezien, terwijl Polynices als verrader gehaat moet worden. Hierdoor wordt alleen het lichaam van Eteocles begraven. Het lichaam van Polynices blijft liggen op het slagveld. Antigone besluit dat zij het lichaam van Polynices toch gaat begraven. Dit gaat in tegen het bevel van Creon. Toch ziet zij het begraven van het lichaam van haar broer als het meest humane. Haar zus, Ismene, wil haar niet helpen. Toch kan zij Antigone niet tegenhouden.

Creon vraagt het advies van oudere mannen. Op dat moment komt een schildwacht binnen. Hij vertelt dat het lichaam van Polynices begraven is. Toch weet hij niet wie het gedaan heeft. Creon is boos en beveelt de schilwacht uit te vinden wie het gedaan heeft. Hij komt erachter dat het Antigone was. Hij pakt haar op en brengt haar naar Creon. Antigone en Creon hebben ruzie over zijn bevel. Antigone stelt namelijk dat het niet moreel is. Ismene probeert haar zus vrij te krijgen door te liegen dat zij het lichaam begraven heeft. Antigone wil hier niets van hebben. Uiteindelijk worden beide vrouwen opgesloten in de gevangenis.

Antigone is verloofd met de zoon van Creon, Haemon. Hij vraagt zijn vader om haar te sparen. Creon wil Antigone echter de doodstraf geven. Vervolgens verlaat Haemon zijn vader en weigert met hem te praten. Uiteindelijk besluit Creon om Ismene te sparen, maar Antigone wordt levend opgesloten in een grot. Creon is namelijk bang dat hij het respect van de goden verloren heeft. De blinde ziener Tiresias bevestigt dit, maar Creon weigert hem te geloven. Tiserias doet hierna twee nieuwe orakels: Heel Griekenland zal Creon haten en alle offers uit Thebe zullen door de goden geweigerd worden. De enige oplossing is een begrafenis voor Polynices en de vrijlating van Antigone.

Een boodschapper arriveert met het nieuws dat Haemon zelfmoord gepleegd had. Na de ruzie met zijn vader is hij naar de grot van Antigone gegaan. Hier kon hij zijn verdriet niet meer aan en besloot een einde aan zijn leven te maken. Creon had Polynices net een goede begrafenis gegeven en was op weg naar de grot om Antigone te bevrijden. Toch kwam hij te laat aan om zijn zoon te redden. Ook Antigone heeft zelfmoord gepleegd. De bode vertelt dit aan Eurydice, de vrouw van Creon. Op dat moment komt Creon aan met het lichaam van zijn zoon in zijn armen.

Eurydice kon het verlies van haar zoon niet aan. Ook zij pleegt zelfmoord en vervloekt Creon voor de dood van haar zoon. Creon begrijpt dat alles zijn schuld is. Creon probeerde zijn bestuur te beschermen, wat hem ook lukte. Toch verloor hij het respect van de goden en stierven zijn vrouw en kinderen door zijn acties. De goden zullen degenen die trots zijn straffen, maar straf brengt ook wijsheid met zich mee.

Thema's

Vrije wil en noodlot

Een moderne voorstelling van Antigone

Dit thema speelde al een rol in Koning Oedipus en Oedipus te Colonus. Deze toneelstukken komen tot de conclusie dat het noodlot meer invloed over ons leven heeft dan de vrije wil. Oftewel, we beslissen niet over onze eigen toekomst (dus we hebben geen vrije wil). Onze beslissingen worden voor ons gedaan door iets genaamd het noodlot.

In Antigone maakt Creon echter gebruik van zijn vrije wil. Tiresias komt niet om een voorspelling te doen, maar om een waarschuwing te geven. Hij neemt zelf een beslissing, maar dit is de verkeerde beslissing. Hoewel hij zijn beslissing probeert recht te zetten, lukt dit niet. Je hebt niet altijd invloed op de uitkomst van je eigen beslissingen.

Natuurlijke en morele wetten

In het toneelstuk komen twee soorten wetten voor. Ten eerste zijn er de natuurlijke wetten. Hiermee wordt de wetten van het landsbestuur bedoeld. Ten tweede zijn er de morele of goddelijke wetten. De moraal zijn regels over hoe je je dient te gedragen (over wat goed is). In de Griekse oudheid werd de moraal als de wetten van de goden gezien.

In Antigone ontstaat een conflict tussen natuurlijke en morele wetten. Creon verbiedt het om het lichaam van Polynices te begraven. Toch is dit volgens Antigone niet moreel, aangezien iedereen recht heeft op een fatsoenlijke begrafenis. De natuurlijke wet zegt dus iets anders als de morele wet. Wetten zijn dus niet altijd moreel goed. Antigone besluit daarom in opstand tegen de wet te komen en haar broer te begraven (burgelijke ongehoorzaamheid).

Link

• Een Nederlandse vertaling van Antigone uit 2024