Aktion Reinhard

Aktion Reinhard (Nederlands: Operatie Reinhardt) was de codenaam van het geheime Nazi-Duitse plan in de Tweede Wereldoorlog.

Let op! Sommige kinderen kunnen onderstaande tekst als schokkend (of eng) ervaren. Zij kunnen dit artikel lezen of bespreken met een volwassene.

Dit plan was om Poolse Joden uit te roeien in het district van het algemeen bestuur van het door Duitsland bezette Polen. Het plan was er al vóór de Wannseeconferentie van 20 januari 1942 waarin tot de systematische vernietiging van de Europese Joden besloten werd. Deze dodelijkste fase van de Holocaust werd gekenmerkt door de komst van vernietigingskampen. Deze operatie duurde van maart 1942 tot november 1943; in die periode werden ongeveer 1,47 miljoen of meer Joden vermoord in slechts 100 dagen. In de periode juli tot oktober 1942 bedroeg het totale dodental, inclusief alle moorden op Joden en niet alleen Operatie Reinhard, alleen al in die vier maanden twee miljoen doden. Het was het hoogste aantal genocidale moorden in de geschiedenis.

Tijdens de operatie werden maar liefst twee miljoen Joden naar Bełżec, Sobibór en Treblinka gestuurd om te worden vermoord in speciaal gebouwde gaskamers. Daarnaast werden er ongeveer tegelijkertijd vernietigings-installaties gebouwd voor massamoord met behulp van het gifgas Zyklon B in het concentratiekamp Majdanek en in Auschwitz-Birkenau, vlakbij het eerder opgerichte kamp Auschwitz I.

In januari 1942 werd tijdens een geheime bijeenkomst van Duitse leiders onder voorzitterschap van Reinhard Heydrich de Operatie Reinhard opgesteld. Deze staat ook wel bekend als de Endlösung ("Eindoplossing voor het Joodse Vraagstuk").

Zeer weinig Joden ontsnapten aan de dood (met name slechts twee in Bełżec). Alle andere slachtoffers werden direct na aankomst vermoord.

De bouw van Bełżec vond plaats onder leiding van SS- en politieleider Odilo Globočnik, in opdracht van Heinrich Himmler. De bewaking was in handen van maximaal 100 voornamelijk Oekraïense Trawniki-bewakers. Irmfried Eberl was verantwoordelijk voor de bouw van Sobibór en Treblinka.

Vanaf het begin maakte de SS in deze drie kampen gebruik van grote verbrandingsmotoren die de uitlaatgassen door lange pijpen naar afgesloten kamers pompte, waarbij de mensen binnenin werden vermoord door koolmonoxide-vergiftiging. De doden werden in massagraven van wel 10 meter diep begraven en met kalk bedekt. Later kwamen er verbrandingsovens om de lichamen te cremeren.

Tijdens Operatie Reinhard hield Globočnik toezicht op de systematische moord op meer dan 2.000.000 Joden uit Polen, Tsjechoslowakije, Frankrijk, het Reich (Duitsland en Oostenrijk), Nederland, Griekenland, Hongarije, Italië en de Sovjet-Unie. In deze vernietigingskampen werd ook een onbepaald aantal Roma vermoord, onder wie veel kinderen.

Al vanaf het begin van het transport van de slachtoffers tot hun uiteindelijke vernietiging, werden zij voortdurend voorgelogen. Er werd gesproken van een "speciale behandeling". Ze moesten zich bijvoorbeeld "douchen" en hun spullen, waaronder kostbaarheden en geld, werden "in bewaring genomen". Veel van die spullen werden door hoge SS ambtenaren achterover gedrukt.

De gaskamers zelf waren zo geplaatst, dat de nieuwkomers vanaf het treinperron niet konden zien wat hun te wachten stond. De operatie zelf werd angstvallig (voor de buitenwereld) geheim gehouden. Operatie Reinhard eindigde in november 1943.