Rudolf Kastner

Rudolf Kastner aan het begin van de jaren 1950.

Rudolf Kastner (Hongaars: Rezső Kasztner) of Jisraël Kastner (geboren te Kolozsvár in Oostenrijk-Hongarije in 1906, overleden te Tel Aviv in Israël) was een Hongaars-Joodse advocaat en journalist. Kastner is bekend geworden doordat hij Joden had geholpen om te vluchten uit Hongarije tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit deed hij door een overeenkomst te sluiten met nazikopstuk Adolf Eichmann, waarvoor hij later in Israël is veroordeeld. Na de moordaanslag op Kastner heeft het Israëlische Hooggerechtshof dat vonnis vernietigd.

Leven

Kastner werd in 1906 geboren in Kolozsvár in Oostenrijk-Hongarije (tegenwoordig Cluj-Napoca in Roemenië). Hij ging naar een algemene middelbare school (in plaats van naar een Joodse), omdat die meer vakken aanbood. In 1920 werd een wet aangenomen waardoor er een grens werd gesteld aan het aantal Joden dat naar een universiteit mocht. Onder meer dit leidde ertoe dat Kastner een zionist werd en zich aansloot bij een zionistische vereniging.

Afspraken met Eichmann

Na de nazi-Duitse bezetting van Hongarije werd het moeilijker voor Joden in Hongarije. Aan het hoofd van de inval stond Adolf Eichmann, hoofd van het SS-Sonderkommando dat verantwoordelijk was voor het uitvoeren van deportaties massamoorden. In de zomer van 1944 had Kastner meerdere ontmoetingen met Eichmann, die de opdracht had gekregen om de 800.000 inwoners te deporteren naar Auschwitz in het door de nazi's bezette Polen. Op een gegeven moment sloten Kastner en Eichmann een overeenkomst: Kastner moest per Jood veel geld betalen en in ruil daarvoor zou hij met 1.685 Joden op een trein kunnen ontsnappen. De totale prijs wordt geschat tussen de 3 en 8,6 miljoen Zwitserse frank. Uiteindelijk bleek echter dat Eichmann zich niet aan de afpraken hield en in plaats daarvan de passagiers stuurde naar concentratiekamp Bergen-Belsen. De passagiers konden uiteindelijk gerecht worden door rabbijn Joël Teitelbaum en een aantal andere schrijvers, afgestudeerden, intellectuelen en activisten. Dit kwam doordat Yitzchak Sternbuch, een orthodoxe Jood uit Zwitserland, een grote som geld had overgemaakt.

De overeenkomst van Eichmann en Kastner was ook in die tijd niet onomstreden. Alfréd Wetzler en Rudolf Vrba, twee gevangenen uit Auschwitz, waren namelijk ontsnapt en deelden aan Joodse organisaties in Hongarije mede dat de gevangenisbewakers grapten dat er gauw 'Hongaarse salami' aan zou gaan komen. De organisaties maakten deze informatie niet bekend. Volgens Vrba heeft Kastner het rapport bewust zoekgemaakt en critici van Kastner beweren dat hij dit heeft gedaan om zijn eigen groep te redden, met als gevolg dat andere Hongaarse Joden zouden zijn overgeleverd aan de nazi's. Volgens professor Eli Reichenthal werd Kastner gechanteerd door de nazi's, omdat er in de trein ook familieleden en vrienden van Kastner zouden hebben gezeten. Toen Eichmann in 1961 door een Israëlische rechtbank werd veroordeeld, gaf hij toe dat hij richting Kastner de waarheid mooier had doen lijken dan ze daadwerkelijk was.

Dood

Rudolf Kastner werd in 1957 veroordeeld voor zijn overeenkomst met Eichmann en werd naar aanleiding daarvan vermoord door de oud-Lechileden Yosef Menkes en Yaakov Heruti. Na zijn dood maakte het Israëlische Hooggerechtshof de veroordeling ongedaan en schreef het in zijn arrest dat het vonnis van de lagere rechtbank een rechterlijke dwaling was, dus dat de rechtbank verkeerd had geoordeeld.

Bronvermelding

• ISRAEL: Exoneration of Dr. Kastner (1955). TIME Magazine. [1]
• Kádár, G. & Vági, Z. (2004). Self-financing Genocide: The Gold Train, the Becher Case, and the Wealth of Hungarian Jews. Central European University Press. (ISBN: 963-9241-53-9).
• On Trial (1955). TIME Magazine. [2]
• Porter, A.M. (2008). Kasztner's Train. Verenigd Koninkrijk, Londen: Constable & Robinson (ISBN: 9-781-7803-3738-8).