Hersenen

Je hersenen

De hersenen of het brein kun je vergelijken met de hoofdcomputer van mens en dier. Je hersenen regelen werkelijk alles in je lichaam en je kan eigenlijk niet zonder. Je hersenen zorgen er onder andere ervoor dat je niet vergeet adem te halen, dat je organen werken enzovoorts. Hierover hoef je niet eens na te denken. Kortom je hersenen doen alles wat jou doet leven.

Druk informatieverkeer

Je hersenen zijn met je lichaam verbonden door middel van je zenuwen. Zeg maar de 'internetkabels' van en naar de lichaamsdelen.

Een simpel voorbeeld: je denkt: "ik wil een stap zetten". Dan gaan via je zenuwen seintjes met informatie omlaag naar je spieren in je benen en voeten. De benen en voeten sturen informatie naar je hersenen terug dat de grond stevig genoeg is om te staan. Eigenlijk gebeurt er nog veel meer tegelijkertijd: Je ogen controleren waarheen je loopt en geven dat ook via de oogzenuwen door aan de hersenen. Je evenwichtsorgaan in je oor zorgt ervoor dat je in balans blijft en geeft dat door. Je voetzool voelt of er bijvoorbeeld geen scherpe voorwerpen zijn (zeker als je op blote voeten loopt) en je spieren van je benen geven een signaal terug dat de beweging is voltooid en eventueel de volgende stap gedaan kan worden. Deels doe je dit allemaal bewust (je gaat op je doel af omdat je dit wilde), maar een groot deel gaat automatisch.

Leren

Jouw hersenen slaan dus alles op en verwerken van alles. Dat wordt snel te veel, daarom hebben je hersenen een kortetermijngeheugen en een langetermijngeheugen. Alles gaat eerst via het kortetermijngeheugen (zeg maar je werkgeheugen) en daarna als iets belangrijk is naar het langetermijngeheugen (zeg maar je harde schijf) ook weer door middel van zenuwverbindingen. Iets wat in het kortetermijngeheugen is opgeslagen onthoudt je niet lang. Als je iets lang wilt onthouden dan moet het naar het langetermijngeheugen die aan de buitenkant (in de hersenschors) zit. Dit gebeurt beter als je lang dingen overschrijft of vertelt (het zelf verwerkt zoals bij leren). Als je dit doet dan worden er nieuwe verbindingen gemaakt in je hersenen. Deze sterven uiteindelijk af, maar ze kunnen ook dikker worden (we zeggen dan dat de kennis inslijpt).

Als je iets vaak herhaalt, dan worden de verbindingen steeds dikker. Als je iets heel vaak doet zoals lopen en fietsen, dan vergeet je dat nooit meer. Bewegen en zingen helpt bij het leren; bijvoobeeld woorden opnoemen tijdens het lopen of fietsen, met daarbij een deuntje zingen zorgt ervoor dat je de woorden beter onthoudt. Dat is ook de bedoeling van kinderliedjes. Daarom is ook (buiten)spelen belangrijk voor de ontwikkeling van je hersenen. Het helpt de zenuwverbindingen in de hersenen te verdikken.

Bij het leren kun je gebruik maken van hulpmiddelen. Dit zijn de zogeheten executieve functies, ook wel brein- of regelfuncties van het brein genoemd. Met bijvoorbeeld de regelfunctie inhibitie kun je je brein afremmen.

Hersendelen

Je hersenen zijn in de eerste plaats verdeelt in twee helften: de linkerhelft (zeg maar de taal kant) en de rechterhelft (zeg maar de reken-, beeld- en creatieve kant). Beide helften zijn met de hersenbalk aan elkaar verbonden. Ze zijn ieder (aan de buitenkant ofwel de schors) verdeeld in een paar delen: kwabben of lobben genaamd. Die kwabben zorgen ieder voor bepaalde dingen.

Zo zorgt je achterhoofdskwab of occidentale lob ervoor dat wat er aan beeldinformatie via je ogen (je camera's) en via de oogzenuwen binnen komt, je ook daadwerkelijke kunt zien. Stel je ziet een appel. In je hersenen wordt het binnenkomende beeld meteen vergeleken met wat je al kent (of juist nog niet kent) en herkent. Die informatie ligt weer ergens anders opgeslagen als in een groot beeldarchief met allemaal plaatjes en filmpjes. De dingen die je ziet hebben natuurlijk ook een naam (in dit geval een Appel - eventueel ken je ze in verschillende talen: Apple, Apfel, Pomme). Al die namen (of labels) worden weer ergens anders opgeslagen, namelijk in het taalgebied. Dat taalgebied kan weer een seintje geven aan het spreekgebied dat weer een seintje geeft aan je stem en mond: "Hé, dat is een appel". Dus in je hersenen zelf zijn er ook zenuwen die ervoor zorgen dat al deze informatie wordt uitgewisseld van en naar de verschillende opslaggebieden. Voor je andere zintuigen gebeurt natuurlijk hetzelfde, maar weer op een andere plek in je hersenen. Zo heb je dus een kijkgebied, een woordengebied, een hoor-gebied, een spreekgebied, een motorisch gebied, een bedenk gebied enzovoorts.

Blauw = frontale lob, geel = pariëtale lob, groen = temporale lob, roze = occidentale lob, wit = kleine hersenen (bij je achterhoofd)

Het denkend brein

• Cerebrum, grote hersenen, ofwel het denkend brein met vier lobben aan elke kant. De bovenste lagen vormen samen het denkend brein. Het bestaat uit een structuur namelijk het hersenschors die is weer verdeeld in meerdere delen elk met hun eigen functie. De kwabben zijn verantwoordelijk voor rationele functies zoals denken, keuzes maken, spreken en herinneringen maken. De hersenenschors bestaat uit vier kwabben met elk hun eigen functies: Het denkend brein is een cognitieve functies dat zijn de functies die te maken hebben met het verwerken van informatie. Onze hersenen ontvangen hele dag door informatie uit de omgeving zoals geluiden en dingen zien. Gezonde hersenen kunnen deze informatie goed verwerken zodat je er goed en snel kan op reageren. Zo kunnen we waarnemen, aandacht hebben, concentreren, onthouden, spreken, problemen oplossen, herinneren ophalen, lezen en schrijven. Daarvoor hebben we een filter in het denkend brein.
  • Blauw: Frontale lob, voorhoofdkwabben of Prefrontale Cortex (PFC, onder andere ruiken en logisch denken, lange termijngeheugen, is betrokken bij kennis- en emotionele functies als beslissingen nemen, motivatie, interesse, persoonlijkheid, abstract denken, plannen, probleemoplossing, sociaal gedrag en zelfbeheersing)
  • Geel: Pariëtale lob, wandbeenkwab (verwerkt zintuiglijke informatie zoals pijn en temperatuur en stuurt motoriek aan, onder andere proeven, voelen, voorbereiden activiteiten)
  • Groen: Temporale lob, slaapkwab (verwerkt geluid en speelt een rol in taal en geheugen, onder andere gehoor, spraak taal, korte termijngeheugen en beslissen)
  • Roze: Occidentale lob, achterhoofdskwab (verwerkt visuele prikkels, onder andere zien, kleuren, herkennen)

Emotionele brein

Binnen-brein met Thalamus, Amygdala, Hippocampus en Hypothalamus

In de onderste delen van je hersenen zit het emotionele brein. Hier worden allerlei basisfuncties zoals ademhaling geregeld en ontstaan er emoties. In het emotionele brein zitten drie belangrijker hersenstructuren:

• Cerrebellum of kleine hersenen (achterhoofd - coördineren bewegingen zoals balans (evenwicht), spierspanning en het motorisch geheugen bewegingen als lopen en fietsen worden dier opgeslagen en gaan eenmaal geleerd helemaal vanzelf. )
• Hersenstam (onderaan bij de kleine hersenen, bestuurt belangrijke levensfuncties als temperatuur, hartslag, ademhaling en bloeddruk, ook verbinding tussen grote en kleine hersenen en ruggenmerg)

Binnenin de hersenen tussen de hersenstam en de hersenschors bevindt zich het:

• limbisch systeem met:
  • Thalamus (selecteert de prikkels die van de zintuigen binnenkomen, behalve van de reuk)
  • Amygdala of Amandelkern: De amandelkern speelt een belangrijke rol in gevaar de reactie daarop. Wanneer deze geactiveerd wordt komen er stresshormonen vrij die zorgen dat de spieren zich samen spannen zodat je klaar bent om te gaan vechten of vluchten (binnenin de temporale lob - opslag en verwerking van emoties in het algemeen en angsten in het bijzonder)
  • Hippocampus (ook binnenin, simpel gezegd het werkgeheugen en besliscentrum van wat er van het korte- naar het lange termijngeheugen moet)
  • Hypothalamus (ook binnenin, regelcentrum voor hartslag, ademhaling, darmen en dergelijke)

Ontwikkeling van de hersenen

Op het moment dat je geboren wordt, zijn jou hersenen in ontwikkeling maar vooral het reptielbrein is tot je 4e verjaar dag volop in ontwikkeling.

Vanaf je 4e levensjaar gaat jou rationele brein voornamelijk in ontwikkeling het gebied voor denken dit blijft tot 25 jaar in ontwikkeling. Belangrijk om te weten is dat juist in die periode jongeren ook willen uitproberen. Dat kan dus ook met drank en drugs zijn. Deze stoffen zijn echter zeer schadelijk voor het brein en remmen de ontwikkeling af!

Links

• Animatie over het menselijk brein
• Waar zit welke hersenfunctie?