Porfiriaat: verschil tussen versies

Huidige versie van 28 apr 2025 om 12:14

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Porfirio Díaz in 1850 als generaal

Het Porfiriaat (Spaans: Porfiriato) was een periode in de geschiedenis van Mexico tussen 1876 en 1911. De periode is vernoemd naar president Porfirio Díaz. Tijdens deze periode was hij vrijwel altijd aan de macht. De periode begon na de Franse interventie in Mexico en eindigde met de Mexicaanse Revolutie.

Tijdens het Porfiriaat bestuurde Díaz Mexico in feite als dictatuur. Hij trok steeds meer macht naar zich toe. Verkiezingen werden vervalst en alleen aanhangers van Díaz konden zich verkiesbaar stellen. De president trok talloze buitenlandse investeerders aan om de Mexicaanse economie op gang te krijgen. Vooral Franse en Amerikaanse industriëlen bezaten veel grond en fabrieken in Mexico. Mexicaanse boeren en arbeiders werden daarom achtergesteld. Landbouwgrond was voor een groot deel in handen van grootgrondbezitters. Inheemse Mexicanen hadden te maken met grootschalige discriminatie.

Díaz kon aan de macht blijven door vervalste verkiezingen. In 1904 gaf Díaz zijn functie door aan Ramón Corral. Corral was zo erg impopulair dat hij zijn aanhangers verloor. Uiteindelijk werd afgezet tijdens de Mexicaanse Revolutie.

Voorgeschiedenis

Wie was Porforio Díaz?

Porforio Díaz (1830-1915) was een Mexicaanse generaal en politicus. Hij vocht als soldaat in de Amerikaans-Mexicaanse Oorlog. Díaz was oorspronkelijk een liberaal en een groot tegenstander van de dictator Antonio López de Santa Anna. Tijdens de Revolutie van Ayulta vocht hij tegen Santa Anna. Santa Anna werd toen afgezet en Mexico onderging verschillende liberale hervormingen (de Reforma). Ook vocht hij in de Hervormingsoorlog tegen de conservatieven. Díaz was ook een van de belangrijkste generaals tijdens de Franse interventie in Mexico (1861-1867).

Het Porfiriaat is vernoemd naar Porforio Díaz. Tijdens deze periode had hij een grote invloed op de Mexicaanse politiek. Hij had de absolute macht en veel historici beschouwen Díaz als een dictator. Tijdens een groot deel van het Porfiriaat had hij de functie van president van Mexico.

Franse inventie van Mexico

De Slag bij Puebla op 5 mei 1862 tijdens de Franse interventie. De Mexicaanse Republikeinen wonnen toen van de Fransen. De Mexicaanse feestdag Cinco de mayo (letterlijk 5 mei) wordt gevierd ter herinnering aan de slag.

In 1861 vielen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Spanje Mexico binnen. Kort voor de interventie hadden de liberalen de Hervormingsoorlog gewonnen. Mexico had voor de oorlog al grote schulden, maar tijdens de oorlog liepen de schulden verder op. De Fransen, Britten en Spanjaarden hadden allemaal geld geleend aan Mexico. Zij wilden graag dat Mexico hun geld terugbetaalde. De nieuwe Mexicaanse president, Benito Juárez, besloot om het betalen van de staatsschuld met twee jaar uit te stellen. Voor de Fransen, Spanjaarden en Britten was dat de druppel die de emmer deed overlopen. Zij besloten om Mexico binnen te vallen. De Britten en Spanjaarden trokken zich na één jaar uit de strijd. De Fransen bleven doorvechten tot 1867.

De Fransen probeerden Mexico in een keizerrijk te veranderen (het Tweede Mexicaanse Keizerrijk). Sommige Mexicanen steunden dat keizerrijk en stonden aan de kant van de Fransen. Andere Mexicanen wilden juist dat Mexico een republiek bleef. Zij werden de Republikeinen genoemd. Díaz stond aan de kant van de Republikeinen. Uiteindelijk wonnen zij de oorlog. De Fransen werden daarna uit Mexico verdreven. Ook kwam er een einde aan het keizerrijk en werd Mexico weer een republiek.

Voor Mexico was het verdrijven van de Fransen een belangrijk moment in de geschiedenis. Mexico liet zien dat er niet te sollen viel met hen. Ook lieten ze zien dat Mexico een zelfstandig land was en geen buitenlandse invloeden (meer) gedulde. Mexico kreeg hierdoor meer nationaal zelfbewustzijn. Nog steeds zijn honderden pleinen, straten en monumenten vernoemd naar de Republikeinse leiders tijdens de interventie.

Verloop

Opkomst van Díaz

Veranderingen

Meer macht voor Díaz

Corral als president

Mexicaanse Revolutie

Gevolgen

Nagedachtenis

Een buste van Porfirio Díaz in Tlaxiaco in de deelstaat Oaxaca.

Tijdens het Porfiriaat ging Mexico enkele veranderingen door. Het land kreeg het eerste nationale onderwijssysteem, veel nationale instellingen en instanties werden opgericht, cultuur en wetenschap bloeide op en veel infrastructuur (zoals spoorwegen, snelwegen, kanalen en telefoonlijnen) werden aangelegd. Ook staat het Porfiriaat bekend om zijn politieke en economische stabiliteit. Toch zien veel Mexicanen Porfirio Díaz als een schurk. Hij was een dictator die gebruikmaakte van onderdrukking en discriminatie. Ook was er grote ongelijkheid in Mexico. Het Porfiriaat heeft dan ook geen positieve naam voor de meeste Mexicanen.

In Mexico zijn er nog steeds aanhangers van het porfirismo. De ideologie wordt vooral aangehangen door extreemrechtse Mexicanen. Het porfirismo is een conservatieve, militaristische en nationalistische ideologie. Volgens de aanhangers van die ideologie was Mexico een welvarend en vreedzaam land. Zij willen terug naar die periode. Mexicaanse linkse partijen gebruiken ook vaak de term neoporfirismo. Voormalig president Andrés Manuel Lopéz Obrador schreef een boek hierover. Volgens hem is het porfirismo nooit verdwenen naar de Mexicaanse Revolutie. De Institutioneel Revolutionaire Partij voerde in de jaren 1980 een aantal grote neoliberale hervormingen uit. Volgens Lopéz Obrador was dat een heropleving van de ideologie van Porfirio Díaz. Ook beschuldigde hij de Nationale Actiepartij van hetzelfde.

Samenleving

Politiek

Mexico was aan het begin van Porfiriaat nog een democratie. Dat veranderde tijdens het tweede termijn van president Díaz (de periode 1884-1888). Vanaf toen werden de presidentsverkiezingen vervalst, zodat Díaz aan de macht bleef. De tegenstanders van Díaz verloren hun plekje in het parlement. Hierdoor verdween de oppositie en kon Díaz steeds makkelijker wetten doorvoeren. Dat gebeurde niet enkel op federaal niveau. Ook in de staten verdween de oppositie, gouverneurs waren trouw aan Díaz en zelfs in gemeenteraden was er steeds minder tegenstand.

Díaz maakte gebruik van jefes politicos (politieke bazen) die communiceerden tussen Díaz en de lokale overheden. Díaz beloofde dat lokale politici konden doen voor de bevolking wat zij wilden. De lokale politici mochten echter niet tegen het beleid van Díaz ingaan. Daarnaast had de president een soort van privétroepen; de Rurales. Zij waren verantwoordelijk om de orde op het platteland te behouden.

Economie

Kunst en cultuur

De brug van Panzacola van José María Velasco Gómez

Porfirio Díaz was een groot fan van Europese kunst. Tijdens het Porfiriaat werden daarom veel gebouwen gebouwd in een Franse, Italiaanse of Spaanse stijl. De Franse academische kunst werd een standaard voor publieke gebouwen in Mexico. Die academische kunst probeerde de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer te geven (realisme). Ook legde academische kunst een grote nadruk op techniek. Kunstschilders als José María Velasco Gómez en Ignacio Manuel Altamirano waren beïnvloed door de academische kunst. Zij schilderden de Mexicaanse landschappen en het leven van Mexicanen tot in detail. Later kreeg ook het impressionisme aanhang in Mexico. Die Europese stijl werd in Mexico gemengd met inheemse stijlen. Aan het einde van het porfiriaat ontstond het muralisme, maar die stroming werd pas na de Mexicaanse Revolutie echt populair. De muralisten probeerden sociale en politieke thema's te communiceren via muurschilderingen.

Tijdens het Porfiriaat ontstond een Mexicaanse zelfbewustzijn. Voorheen had Mexico veel moeite met zijn koloniale verleden en buitenlandse inmenging. Nadat Díaz aan de macht kwam, kregen thema's als nationalisme, rechtvaardigheid en identiteit een belangrijkere rol. Kunst werd een stuk toegankelijker voor de gewone Mexicaan. Naast openbare kunst ontstonden er ook meer culturele instellingen zoals musea.

Díaz liet ook veel grote, (voor die tijd) moderne gebouwen in Mexico-Stad bouwen voor de Mexicaanse overheid. Een van die gebouwen was de Palacio Legislativo Federal, waar het Mexicaans parlement in moest komen. Het gebouw werd door de Mexicaanse Revolutie nooit afgemaakt. Enkel het geraamte van de rotunda stond overeind. Na de revolutie werd dat geraamte afgemaakt in een andere stijl als de Monument voor de Revolutie.

Bronnen

Christensen, Else en Abildgaard, Andreas (22 mei 2024). "De lange weg naar democratie in Mexico: Oostenrijkse prins stortte land in chaos". Historianet. Gelezen op 27 april 2025.
(en) Onbekend (z.d.). "How the Porfiriato Changed Mexican Art and Architecture". Mexico Historico. Gelezen op 27 april 2025.
(en) Onbekend (z.d.). "The Role of Art and Architecture During the Porifiriato". Mexico Historico. Gelezen op 27 april 2025.

@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 ==Voorgeschiedenis==
 ===Wie was Porforio Díaz?===
+Porforio Díaz (1830-1915) was een Mexicaanse generaal en politicus. Hij vocht als soldaat in de [[Amerikaans-Mexicaanse Oorlog]]. Díaz was oorspronkelijk een liberaal en een groot tegenstander van de dictator [[Antonio López de Santa Anna]]. Tijdens de [[Revolutie van Ayulta]] vocht hij tegen Santa Anna. Santa Anna werd toen afgezet en Mexico onderging verschillende liberale hervormingen (de [[Reforma]]). Ook vocht hij in de [[Hervormingsoorlog]] tegen de conservatieven. Díaz was ook een van de belangrijkste generaals tijdens de [[Franse interventie in Mexico]] (1861-1867).
+Het Porfiriaat is vernoemd naar Porforio Díaz. Tijdens deze periode had hij een grote invloed op de Mexicaanse politiek. Hij had de absolute macht en veel historici beschouwen Díaz als een [[dictator (politiek leider)|dictator]]. Tijdens een groot deel van het Porfiriaat had hij de functie van president van Mexico.
 ===Franse inventie van Mexico===
+[[File:Batalla_del_5_de_mayo_de_1862.jpg|right|300px|thumb|De [[Slag bij Puebla]] op 5 mei 1862 tijdens de Franse interventie. De Mexicaanse Republikeinen wonnen toen van de Fransen. De Mexicaanse feestdag [[Cinco de mayo]] (letterlijk 5 mei) wordt gevierd ter herinnering aan de slag.]]
+In 1861 vielen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Spanje Mexico binnen. Kort voor de interventie hadden de liberalen de Hervormingsoorlog gewonnen. Mexico had voor de oorlog al grote schulden, maar tijdens de oorlog liepen de schulden verder op. De Fransen, Britten en Spanjaarden hadden allemaal geld geleend aan Mexico. Zij wilden graag dat Mexico hun geld terugbetaalde. De nieuwe Mexicaanse president, [[Benito Juárez]], besloot om het betalen van de staatsschuld met twee jaar uit te stellen. Voor de Fransen, Spanjaarden en Britten was dat de druppel die de emmer deed overlopen. Zij besloten om Mexico binnen te vallen. De Britten en Spanjaarden trokken zich na één jaar uit de strijd. De Fransen bleven doorvechten tot 1867.
+De Fransen probeerden Mexico in een keizerrijk te veranderen (het [[Tweede Mexicaanse Keizerrijk]]). Sommige Mexicanen steunden dat keizerrijk en stonden aan de kant van de Fransen. Andere Mexicanen wilden juist dat Mexico een republiek bleef. Zij werden de ''Republikeinen'' genoemd. Díaz stond aan de kant van de Republikeinen. Uiteindelijk wonnen zij de oorlog. De Fransen werden daarna uit Mexico verdreven. Ook kwam er een einde aan het keizerrijk en werd Mexico weer een republiek.
+Voor Mexico was het verdrijven van de Fransen een belangrijk moment in de geschiedenis. Mexico liet zien dat er niet te sollen viel met hen. Ook lieten ze zien dat Mexico een zelfstandig land was en geen buitenlandse invloeden (meer) gedulde. Mexico kreeg hierdoor meer nationaal zelfbewustzijn. Nog steeds zijn honderden pleinen, straten en monumenten vernoemd naar de Republikeinse leiders tijdens de interventie.
 ==Verloop==
@@ Regel 26: / Regel 35: @@
 ==Nagedachtenis==
+[[File:Busto_de_Porfirio_Díaz_en_Tlaxiaco,_Oaxaca,_México,_2018.jpg|right|250px|thumb|Een [[buste]] van Porfirio Díaz in [[Tlaxiaco]] in de deelstaat [[Oaxaca (staat)|Oaxaca]].]]
+Tijdens het Porfiriaat ging Mexico enkele veranderingen door. Het land kreeg het eerste nationale [[onderwijs]]systeem, veel nationale instellingen en instanties werden opgericht, cultuur en wetenschap bloeide op en veel [[infrastructuur]] (zoals spoorwegen, snelwegen, kanalen en telefoonlijnen) werden aangelegd. Ook staat het Porfiriaat bekend om zijn politieke en economische stabiliteit. Toch zien veel Mexicanen Porfirio Díaz als een schurk. Hij was een dictator die gebruikmaakte van onderdrukking en discriminatie. Ook was er grote ongelijkheid in Mexico. Het Porfiriaat heeft dan ook geen positieve naam voor de meeste Mexicanen.
+In Mexico zijn er nog steeds aanhangers van het ''porfirismo''. De ideologie wordt vooral aangehangen door extreemrechtse Mexicanen. Het ''porfirismo'' is een [[conservatisme|conservatieve]], [[militarisme|militaristische]] en [[nationalisme|nationalistische]] ideologie. Volgens de aanhangers van die ideologie was Mexico een welvarend en vreedzaam land. Zij willen terug naar die periode. Mexicaanse linkse partijen gebruiken ook vaak de term ''neoporfirismo''. Voormalig president [[Andrés Manuel Lopéz Obrador]] schreef een boek hierover. Volgens hem is het ''porfirismo'' nooit verdwenen naar de Mexicaanse Revolutie. De [[Institutioneel Revolutionaire Partij]] voerde in de jaren 1980 een aantal grote [[neoliberalisme|neoliberale]] hervormingen uit. Volgens Lopéz Obrador was dat een heropleving van de ideologie van Porfirio Díaz. Ook beschuldigde hij de [[Nationale Actiepartij]] van hetzelfde.
 ==Samenleving==
 ===Politiek===
+Mexico was aan het begin van Porfiriaat nog een [[democratie]]. Dat veranderde tijdens het tweede termijn van president Díaz (de periode 1884-1888). Vanaf toen werden de presidentsverkiezingen vervalst, zodat Díaz aan de macht bleef. De tegenstanders van Díaz verloren hun plekje in het parlement. Hierdoor verdween de [[oppositie]] en kon Díaz steeds makkelijker wetten doorvoeren. Dat gebeurde niet enkel op federaal niveau. Ook in de staten verdween de oppositie, gouverneurs waren trouw aan Díaz en zelfs in gemeenteraden was er steeds minder tegenstand.
+Díaz maakte gebruik van ''jefes politicos'' (politieke bazen) die communiceerden tussen Díaz en de lokale overheden. Díaz beloofde dat lokale politici konden doen voor de bevolking wat zij wilden. De lokale politici mochten echter niet tegen het beleid van Díaz ingaan. Daarnaast had de president een soort van privétroepen; de ''Rurales''. Zij waren verantwoordelijk om de orde op het platteland te behouden.
 ===Economie===
 ===Kunst en cultuur===
+[[File:'Panzacola_Bridge'_(1860)_by_José_María_Velasco_-_Museo_Soumaya_-_Mexico_2024.jpg|right|300px|thumb|''De brug van Panzacola'' van [[José María Velasco Gómez]]]]
+Porfirio Díaz was een groot fan van Europese kunst. Tijdens het Porfiriaat werden daarom veel gebouwen gebouwd in een Franse, Italiaanse of Spaanse stijl. De Franse [[academische kunst]] werd een standaard voor publieke gebouwen in Mexico. Die academische kunst probeerde de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer te geven ([[realisme (kunststroming)|realisme]]). Ook legde academische kunst een grote nadruk op techniek. Kunstschilders als [[José María Velasco Gómez]] en [[Ignacio Manuel Altamirano]] waren beïnvloed door de academische kunst. Zij schilderden de Mexicaanse landschappen en het leven van Mexicanen tot in detail. Later kreeg ook het [[impressionisme]] aanhang in Mexico. Die Europese stijl werd in Mexico gemengd met inheemse stijlen. Aan het einde van het porfiriaat ontstond het [[muralisme]], maar die stroming werd pas na de Mexicaanse Revolutie echt populair. De muralisten probeerden sociale en politieke thema's te communiceren via muurschilderingen.
+Tijdens het Porfiriaat ontstond een Mexicaanse zelfbewustzijn. Voorheen had Mexico veel moeite met zijn koloniale verleden en buitenlandse inmenging. Nadat Díaz aan de macht kwam, kregen thema's als [[nationalisme]], [[rechtvaardigheid]] en [[identiteit]] een belangrijkere rol. Kunst werd een stuk toegankelijker voor de gewone Mexicaan. Naast openbare kunst ontstonden er ook meer culturele instellingen zoals musea.
+Díaz liet ook veel grote, (voor die tijd) moderne gebouwen in Mexico-Stad bouwen voor de Mexicaanse overheid. Een van die gebouwen was de [[Palacio Legislativo Federal]], waar het Mexicaans parlement in moest komen. Het gebouw werd door de Mexicaanse Revolutie nooit afgemaakt. Enkel het geraamte van de rotunda stond overeind. Na de revolutie werd dat geraamte afgemaakt in een andere stijl als de [[Monument voor de Revolutie]].
 ==Bronnen==
+* Christensen, Else en Abildgaard, Andreas (22 mei 2024). [https://historianet.nl/oorlog/burgeroorlog/de-lange-weg-naar-democratie-in-mexico-oostenrijkse-prins-stortte-land-in-chaos "De lange weg naar democratie in Mexico: Oostenrijkse prins stortte land in chaos".] ''Historianet''. Gelezen op 27 april 2025.
+* {{Engels}} Onbekend (z.d.). [https://www.mexicohistorico.com/paginas/How-the-Porfiriato-Changed-Mexican-Art-and-Architecture.html "How the Porfiriato Changed Mexican Art and Architecture".] ''Mexico Historico''. Gelezen op 27 april 2025.
+* {{Engels}} Onbekend (z.d.). [https://www.mexicohistorico.com/paginas/The-Role-of-Art-and-Architecture-During-the-Porfiriato.html "The Role of Art and Architecture During the Porifiriato".] ''Mexico Historico''. Gelezen op 27 april 2025.
 [[Categorie:Geschiedenis van Mexico]]