Fjodor Dostojevski: verschil tussen versies

Versie van 7 jan 2025 15:30

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Fjodoro Dostojevski

Dostojevski in 1872
Citaat
Algemene informatie
Naam voluit
Pseudoniem
Bijnaam
Geboren	11 november 1821
Geboorteplaats	Moskou
Overleden	8 februari 1881
Nationaliteit	Rusland
Beroep	Schrijver, journalist en essayist
Werk
Jaren actief	1844-1880
Genre(s)	Romans, korte verhalen, essays, novelles, journalistische artikelen, literaire kritiek
Stroming	Realisme Naturalisme
Invloeden
Bekende werken	Aantekeningen uit het ondergrondse Misdaad en straf Boze geesten De idioot De gebroeders Karamazov
Uitgeverij(en)
dbnl
Handtekening
Website
Portaal Literatuur

Fjodor Michajlovitsj Dostojevski (geboren te Moskou op 11 november 1821 - gestorven te Sint-Petersburg op 9 februari 1881) was een van de bekendste schrijvers uit de Russische literatuur. Dostojevski had een unieke schrijfstijl. Hij schreef vaak haastig en maakte veel gebruik van nadruk en herhalingen. Overigens schreef hij niet de vrolijkste boeken; zijn personages lijden veel en worden vernederd. Toch zit er een boodschap van hoop en liefde in zijn boeken. Volgens hem had de wereld zowel een hoop verdriet als schoonheid. Dostojevski zelf leed aan epilepsie en volgens hem had dit invloed op zijn werk.

Hij schreef 15 romans, 17 kortere boeken en 3 werken die waargebeurd zijn. Zijn bekendste boeken zijn Aantekeningen uit het ondergrondse (1864), Misdaad en straf (1866), De idioot (1869), Boze geesten (1871) en De gebroeders Karamazov (1881).

Biografie

Jeugd

Vroege carrière

Gevangenschap

Huwelijken

Terugkeer naar Rusland

Latere jaren

Schrijverschap

Politieke ideologie

Religie

Alexei Kirillov uit Boze geesten laat Dostojevski's kritiek op het atheïsme zien. Hij gelooft dat hij door middel van zelfmoord de menselijk angst om te sterven weg te nemen. Als die angst wegvalt, zou er een nieuwe band tussen mens en God ontstaan, waarbij de menselijke wil tot nieuwe God wordt verheven.

Dostojevski was aanhanger van de Russisch-Orthodoxe Kerk en las veel christelijke filosofie. De religieuze invloeden zijn te merken in zijn teksten. Dostojevski verzette zich tegen het atheïsme. Voor hem was atheïst niet iemand die niet in God geloofde, maar iemand die zich tegen God verzette. Dostojevski vond het atheïsme duivels en onmenselijk. Een boek waarin dat thema terugkomt is Boze geesten (1871). Een groep atheïstische revolutionairen proberen een menselijke maatschappij op te richten zonder de hulp van God. Die maatschappij slaat echter om naar een onmenselijke maatschappij. Hij bedoelt hiermee dat degenen die wegrennen van God te maken zullen krijgen met vernietiging (van de moraal of de maatschappij).^[1]

Ook in De gebroeders Karamazov (1880) speelt religie een belangrijke rol. Het personage Dimitri vraagt in het boek "Maar wat zal er met de mensheid gebeuren?, vroeg ik hem, "zonder God en onsterfelijkheid? Alle dingen zijn dan toegestaan. Kunnen mensen dan doen wat zij willen?" Dat citaat is van Dostojevski's bekendste citaten. Dostojevski bedoelde hiermee dat religie nodig was om een moreel en goed leven te leiden. Religie en moraal zijn erg met elkaar verbonden dat er zonder religie geen moraal bestaat.^[2] Daarom verzette Dostojevski zich tegen ideologieën die God afkeurden, zoals het socialisme en het nihilisme.

Thema's en schrijfstijl

Invloed en nalatenschap

Van verschillende van Dostojevski's verhalen zijn later toneelstukken, televisieseries en films gemaakt. Een voorbeeld is De gebroeders Karamazov.

Dostojevski een van de twee bekendste Russische schrijvers uit de 19e eeuw. De andere belangrijke persoon is Lev Tolstoj, die bekend staat om zijn boeken Oorlog en vrede en Anna Karenina. Dostojevski's werken hadden een grote invloed op schrijvers uit zijn tijd. Ook had hij een invloed op de psychologie en de filosofie. Dostojevski schreef personages met veel psychologische diepgang, waardoor de lezer precies weet hij zij zich voelen en wat zij denken. Bijvoorbeeld: In Misdaad en straf beschrijft hij de schuldgevoelens en angst van Raskolnikov na het plegen van een dubbele moord. Raskolnikov moet steeds om zijn hoeden zijn om niet gepakt te worden. Hierdoor wordt hij zelfs ziek en leeft een eenzaam bestaan. Dostojevski had een grote invloed op verschillende schrijvers, zoals Franz Kafka, Knut Hamsun, James Joyce, Aleksandr Solzjenitsyn en Anton Tsjechov.

Daarnaast staat Dostojevski bekend om zijn filosofische ideeën. Zijn boeken worden vaak gerekend tot het existentialisme en worden soms vergeleken met de ideeën van Friedrich Nietzsche. Nietzsche las tijdens zijn leven enkele korte werken van Dostojevski. Veel thema's komen overeen met zijn werken. Ook andere existentialistische filosofen, zoals Jean-Paul Sartre en Albert Camus, haalden invloed uit Dostojevski's verhalen. Bijvoorbeeld: In Aantekeningen uit het ondergrondse verwerpt de Ondergrondse Man het idee van een utopische samenleving. Hij gelooft dat mensen vroeger of later tegen hun eigen belang zullen handelen. Mensen snakken namelijk naar vrijheid en identiteit, zelfs als dat voor meer lijden zorgt.

Overzicht van literaire werken

Onderstaande tabel toont een overzicht van Dostojevski's romans en novelles. Die boeken zijn allemaal naar het Nederlands vertaald met uitzondering van Khozayka (1847). Daarnaast schreef Dostojevski een serie van korte verhalen (zoals Witte nachten uit 1848), artikelen en essays en gedichten. Een groot deel hiervan is niet vertaald naar het Nederlands en daarom niet opgenomen in onderstaand overzicht.

Raskolnikov en Marmeladov praten met elkaar in Misdaad en straf.

Nederlandse naam	Russische naam	Jaar
Arme mensen	Бедные люди	1846
De dubbelganger	Двойник	1846
Netotsjka Nezvanova	Неточка Незванова	1849
Ooms droom	Дядюшкин сон	1859
Het dorp Stepantsjikovo en zijn bewoners	Село Степанчиково и его обитатели	1859
De vernederden en gekrenkten	Униженные и оскорблённые	1861
Aantekeningen uit het dodenhuis	Записки из Мёртвого дома	1862
Aantekeningen uit het ondergrondse	Записки из подполья	1864
Misdaad en straf	Преступление и наказание	1866
De speler	Игрок	1867
De idioot	Идиот	1869
De eeuwige echtgenoot	Вечный муж	1870
Boze geesten	Бесы	1871
De jongeling	Подросток	1875
De gebroeders Karamazov	Братья Карамазовы	1880

Bronnen

Bronvermelding

↑ Dostoevsky and the religious experience. An analysis of The Possessed Sara Gacía Sanz. Church Communication and Culture (2017).
↑ “If there is a God, then anything is permitted”: On Dostoevsky, freedom, and religious violence Slavoj Žižek. ABC News Australia (22 januari 2024).

[1] Dostoevsky and the religious experience. An analysis of The Possessed Sara Gacía Sanz. Church Communication and Culture (2017).

[2] “If there is a God, then anything is permitted”: On Dostoevsky, freedom, and religious violence Slavoj Žižek. ABC News Australia (22 januari 2024).

[1]

[2]

@@ Regel 26: / Regel 26: @@
 '''Fjodor Michajlovitsj Dostojevski''' (geboren te [[Moskou]] op 11 november 1821 - gestorven te [[Sint-Petersburg]] op 9 februari 1881) was een van de bekendste schrijvers uit de Russische literatuur. Dostojevski had een unieke schrijfstijl. Hij schreef vaak haastig en maakte veel gebruik van nadruk en herhalingen. Overigens schreef hij niet de vrolijkste boeken; zijn personages lijden veel en worden vernederd. Toch zit er een boodschap van hoop en liefde in zijn boeken. Volgens hem had de wereld zowel een hoop verdriet als schoonheid. Dostojevski zelf leed aan [[epilepsie]] en volgens hem had dit invloed op zijn werk.
-Hij schreef 15 romans, 17 kortere boeken en 3 werken die waargebeurd zijn. Zijn bekendste boeken zijn ''[[Misdaad en straf]]'' (1866), ''[[De idioot]]'' (1869) en ''[[De gebroeders Karamanoz]]'' (1881).
+Hij schreef 15 romans, 17 kortere boeken en 3 werken die waargebeurd zijn. Zijn bekendste boeken zijn ''[[Aantekeningen uit het ondergrondse]]'' (1864), ''[[Misdaad en straf]]'' (1866), ''[[De idioot]]'' (1869), ''[[Boze geesten]]'' (1871) en ''[[De gebroeders Karamazov]]'' (1881).
 ==Biografie==
@@ Regel 45: / Regel 45: @@
 ===Religie===
+[[File:Modest_Durnov_-_Kirillov_before_his_suicide.jpg|right|300px|thumb|Alexei Kirillov uit ''[[Boze geesten]]'' laat Dostojevski's kritiek op het atheïsme zien. Hij gelooft dat hij door middel van [[zelfmoord]] de menselijk angst om te sterven weg te nemen. Als die angst wegvalt, zou er een nieuwe band tussen mens en God ontstaan, waarbij de menselijke wil tot nieuwe God wordt verheven.]]
+Dostojevski was aanhanger van de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]] en las veel christelijke [[filosofie]]. De religieuze invloeden zijn te merken in zijn teksten. Dostojevski verzette zich tegen het [[atheïsme]]. Voor hem was atheïst niet iemand die niet in God geloofde, maar iemand die zich tegen God verzette. Dostojevski vond het atheïsme duivels en onmenselijk. Een boek waarin dat thema terugkomt is ''[[Boze geesten]]'' (1871). Een groep atheïstische revolutionairen proberen een menselijke maatschappij op te richten zonder de hulp van God. Die maatschappij slaat echter om naar een onmenselijke maatschappij. Hij bedoelt hiermee dat degenen die wegrennen van God te maken zullen krijgen met vernietiging (van de moraal of de maatschappij).<ref>{{Citeer bron |url= https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23753234.2017.1391674 |titel= Dostoevsky and the religious experience. An analysis of The Possessed |auteur= Sara Gacía Sanz |uitgever= Church Communication and Culture |datum= 2017 }}</ref>
+Ook in ''[[De gebroeders Karamazov]]'' (1880) speelt religie een belangrijke rol. Het personage Dimitri vraagt in het boek "Maar wat zal er met de mensheid gebeuren?, vroeg ik hem, "zonder God en onsterfelijkheid? Alle dingen zijn dan toegestaan. Kunnen mensen dan doen wat zij willen?" Dat [[citaat]] is van Dostojevski's bekendste citaten. Dostojevski bedoelde hiermee dat religie nodig was om een moreel en goed leven te leiden. Religie en [[moraal]] zijn erg met elkaar verbonden dat er zonder religie geen moraal bestaat.<ref>{{Citeer bron |url= https://www.abc.net.au/religion/slavoj-zizek-if-there-is-a-god-then-anything-is-permitted/10100616 |titel= “If there is a God, then anything is permitted”: On Dostoevsky, freedom, and religious violence |auteur= Slavoj Žižek |uitgever= ABC News Australia |datum= 22 januari 2024}}</ref> Daarom verzette Dostojevski zich tegen ideologieën die God afkeurden, zoals het [[socialisme]] en het [[nihilisme]].
 ===Thema's en schrijfstijl===
@@ Regel 94: / Regel 98: @@
 ==Bronnen==
+{{bronvermelding}}
 [[Categorie:Russisch schrijver]]