Koolhydraat

Koolhydraten zijn net als bijvoorbeeld eiwitten en vetten belangrijke brandstoffen voor je lichaam. Suiker valt ook onder koolhydraten, dit is geen bouwstof, maar een brandstof. Ze geven je namelijk energie. Een belangrijk deel van het voedsel dat je iedere dag eet, bestaat uit koolhydraten. Suikers, zetmeel en vezels zijn vormen van koolhydraten in onze voeding. Ze zijn niet alleen belangrijk voor een menselijk lichaam, maar ook voor allerlei andere levende dingen op de wereld (zoals dieren en planten).

Vaak worden koolhydraten ook "suiker" genoemd, maar deze naam kan vrij verwarrend zijn.

Koolhydraten in het lichaam

Koolhydraten komen in de levende natuur heel veel voor. Het zijn chemische stoffen waarin alleen koolstof ('kool'), waterstof ('hydraat') en zuurstof verwerkt zit. Als het lichaam een koolhydraat afbreekt komen er alleen water en koolstofdioxide vrij. Koolhydraten zijn daarom een schone brandstof. In het bloed komen drie soorten koolhydraten voor:

• Glucose
• Fructose
• Galactose

Glucose komt het meeste in het bloed voor; fructose en galactose komen slechts in kleine hoeveelheden voor. De lever verandert fructose en galactose in glucose. Glucose is namelijk "de brandstof" van het lichaam. Hierdoor moet alles in glucose verandert worden.

Koolhydraten worden verteerd door enzymen in speeksel, alvleeskliersap en darmsap. In speeksel zit amylase, dat breekt zetmeel af tot glucose-kettingen van verschillende lengte. Amylase zit ook in het sap dat uit de alvleesklier komt. Door de inwerking van dat enzym blijft een tweevoudige suiker over in het darmsap. Daarin zit ook maltase en dat maakt de vertering af, zodat er glucose overblijft. De vertering van zetmeel bestaat dus uit een aantal stappen en vergt tijd. Als de vertering klaar is zal de glucose door het darmslijmvlies worden opgenomen in het bloed. Daar is verder geen hormoon bij nodig.

De lever kan glucose uit het bloed halen en van die glucose weer een ketting van glucosedeeltjes maken. Die vorm van zetmeel noemen we glycogeen. De lever heeft een glycogeenreserve, dat betekent dus een reserve aan brandstof.

Zetmeel

Zetmeel is een koolhydraat die in het lichaam wordt omgezet in glucose (je brandstof). Zetmeel is een natuurlijke stof die voorkomt in planten. Het komt vrij door fotosynthese.

Zetmeel kun je vinden in:

• knolgewassen, zoals aardappelen
• peulvruchten  
• granen, zoals tarwe, mais en rijst
• graanproducten, bijvoorbeeld brood en pasta 
• bewerkte levensmiddelen, zoals margarine (boter), koekjes, chocolade, chips, vleesproducten, zuivel en snacks.  
• bindmiddel

Vezels

Voedingsvezels (kortweg vezels) is de verzamelnaam voor een diverse groep koolhydraten die niet in de dunne darm worden verteerd. Voedingsvezels zijn voornamelijk afkomstig uit de celwand van planten. Belangrijke bronnen van vezels zijn groente, fruit, aardappelen, brood, ontbijtgranen, peulvruchten en noten. 

Suiker

Suiker is een zoete stof, die van nature voorkomt in voedingsmiddelen zoals in fruit, maïs, suikerriet, rijst, tarwe en aardappelen. Gemiddeld eten we per persoon ongeveer 30 kilo suiker per jaar, veel he? Suiker kent ook vele vormen. Zo heb je bijvoorbeeld natuurlijke suikers en toegevoegde suikers. Natuurlijke suikers zijn suikers die van nature al in het product zit. Daarmee wordt bedoeld dat het niet door de fabriek erin gestopt is, daar tegenover heb je toegevoegde suikers. Dat zijn die later aan het product zijn toegevoegd.

Er zijn verschillende redenen waarom suiker wordt toegevoegd aan een product. Het voornamelijke doel van het toevoegen van suiker  is het zoet maken van een product. Maar haast zoete smaak kan het ook voor andere doeleinden aan een product zijn toegevoegd zoals;

•  het is een conserveermiddel; dat een product langer houdbaar is, zoals in jam.

•  het is een stabilisator; dat een product er hetzelfde uit blijft zien en bijvoorbeeld niet verkleurd.

• het is een kleurmiddel; dat een product een bepaalde kleur houdt.

• voor de structuur; dat een product een bepaalde structuur heeft.

Geheime suikers

Als je kijkt naar verpakkingen in de supermarkt zie je vaak het ingrediënt suiker staan. Je weet dan meteen dat ze suiker toegevoegd hebben aan het product, maar wist je dat er ook andere namen zijn voor suiker? er zijn namelijk verschillende soorten suikers!

tafelsuiker (sacharose)

Suiker

De meest bekende is tafelsuiker; poedersuiker, suikerklontjes, tafelsuiker, kristalsuiker en ga zo maar door horen hierbij. Al deze suikers bestaan uit glucose en fructose, dat zijn twee stofjes. Ze noemen dit ook wel Sacharose. Sacharose is een zoete stof, die van nature voorkomt in voedingsmiddelen als suikerriet en suikerbiet. Het wordt dus niet in een fabriek gemaakt, maar uit suikerriet of suikerbiet gehaald. Wanneer je echt 'suiker' ziet staan op de verpakking gaat het om tafelsuiker.

Melksuiker (lactose); ook heb je nog de melksuikers, een ander woord daarvoor is lactose.Ook lactose wordt niet gemaakt in de fabriek, het zit in de melk van de koe Lactose vind je in yoghurt, kwark, melk, karnemelk, chocolademelk en alle andere melkdrankjes.

Vruchtensuiker (fructose); fructose komt voor in fruit en ook in puur en ongezoet vruchtensap. Het is een suiker dat minder goed wordt opgenomen in het lichaam en is daarnaast ook twee keer zo zoet als dextrose.

Alle suikers die hierboven staan worden in ons lichaam in de lever omgezet in glucose en vormt een brandstof (een brandstof geeft ons energie)

Druivensuiker (dextrose/glucose); druivensuiker ook wel bekend als dextrose is voornamelijk te vinden in bijvoorbeeld fruit, voorverpakte vleeswaren of vlees. Dextrose wordt voornamelijk gewonnen uit zetmeel. In tegenstelling tot fructose wordt dextrose wel snel opgenomen in het lichaam. Omdat dextrose al glucose is, hoeft het niet worden omgezet en wordt het meteen opgenomen in je bloed.

Soms voegen ze in plaats van suiker, een zoetstof toe aan een product. Een zoetstof is ook een soort suiker, maar dan helemaal gemaakt in de fabriek met chemische stoffen. Met zoetstoffen proberen ze de smaak van suiker na te bootsen, maar dan zonder dat er calorieën in zitten.

Zoetstoffen

Ook zoetstoffen zijn te verdelen in twee verschillende groepen. Hieronder worden ze uitgelegd.

Natuurlijke zoetstoffen; deze worden deels gehaald uit natuurlijke dingen zoals planten of bomen. Vervolgens worden er in de fabriek chemische stoffen aan toegevoegd zodat het een zoetstof wordt. Ze noemen het daarna met een moeilijk woord polyolen. De natuurlijke zoetstof is half zo zoet tot even zoet als suiker. De smaak lijkt erg op die van suiker en ze hebben geen bijsmaak, zoals de meeste intensieve zoetstoffen. De polyolen leveren wel een beetje calorieën, maar ongeveer 2 keer zo weinig als suiker.

Naast natuurlijke zoetstoffen zijn er ook kunstmatige zoetstoffen.

Kunstmatige zoetstoffen; ook wel 'intensieve zoetstoffen' en die zijn 30 keer tot wel 37.000 keer zoeter dan suiker. De kunstmatige zoetstoffen worden kunstmatig gemaakt en bestaan dus volledig uit allerlei chemische stoffen die worden gemengd.

Alle zoetstoffen, zowel natuurlijke als kunstmatige, krijgen een e-nummer toegewezen. Ze mogen dan worden gebruikt in een product en zijn door de overheid benoemd tot een veilige stof en kan dus geen schade aanrichten.

De gevolgen van teveel suiker

Natuurlijk heeft een mens suiker nodig. Het is daarom belangrijk om niet volledig te stoppen met het eten van suiker, het is en blijft een brandstof voor het lichaam. Omdat er in zo ontzettend veel stoffen suiker gestopt wordt, heeft het ontzettend veel gevolgen op je lichaam.

Sommige dingen weet je misschien wel! Je tandarts zegt bijvoorbeeld altijd dat je niet teveel suiker mag eten omdat het slecht is voor je tanden. Daarnaast kan het ook nog andere gevolgen hebben zoals;

• verzwakking van het immuunsysteem (dit betekend dat je sneller verkouden wordt en/of ziek).
• je kan verslaafd worden. Suiker is namelijk enorm verslavend.
• het voedt een tumor, waardoor ze gaan groeien.
• het kan schimmel veroorzaken op je lichaam.
• het ontstaan van (hevigere) epileptische aanvallen en ADHD.

Er zijn natuurlijk veel meer gevolgen en je krijgt ook echt niet één van deze dingen meteen als je een paar snoepjes of koekjes eet in de week, maar het is wel belangrijk dat je een beetje let op hoeveel suiker je toch eigenlijk eet. Pak bijvoorbeeld eens een fruitje i.p.v. een sultana met suiker. Het zal je verbazen hoeveel suiker daar in zit.

Suikerfeitjes

Het zal je nu misschien niet echt meer verbazen, maar suiker zit in héél veel producten. Hier eens een lijstje van voedingsmiddelen waar verbazingwekkend veel suiker in zit.

• Ketchup
• Knakworstjes
• Sportdranken (dit is bijna een en al suiker)
• Chocolade melk
• Icetea
• koekjes voor op school (sultana, liga, ontbijtkoek)
• Groente uit blik

Bronnenlijst

• Floto-stammen, S. (2006). Het grote weetjes- en doeboek over voeding. Aartselaar: Zuid-Nederlandse Uitgeverij.
• Stroop, H. (z.j.). Verband tussen suiker en kanker weer volop actueel. Geraadpleegd van https://www.mmv.nl/sites/mmv.nl/files/Verband%20tussen%20suiker%20en%20kanker.pdf
• Voedingsdomein. (z.j.). De negatieve gezondheidseffecten van suiker. Geraadpleegd van http://www.voedingsdomein.nl/wp-content/uploads/De-negatieve-gezondheidseffecten-van-suiker-VoedingsDomein.pdf
• Voedingscentrum. (z.j.). Koolhydraten. Geraadpleegd op 27 oktober 2017 van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koolhydraten.aspx
• Voedingscentrum.nl (z.j.). Suiker. Opgehaald op 24 oktober 2017 van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/suiker.aspx
• Voedingscentrum. (z.j.). Vezels. Geraadpleegd van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vezels.aspx
• Voedingscentrum. (z.j.). Zetmeel. Geraadpleegd van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/zetmeel.aspx