Renaissanceliteratuur

De eerste bladzijde van De goddelijke komedie; een van de belangrijkste werken uit de Renaissance.

De renaissanceliteratuur is de naam voor de literatuur die tijdens de Renaissance gemaakt werd. De renaissance was een belangrijke periode in de westerse literatuur en begon in Italië. Vanuit verspreidde de renaissance zich door heel Europa. De renaissance literatuur was de opvolger van de middeleeuwse literatuur en werd zelf door de barokliteratuur opgevolgd.

Renaissanceschrijvers keken vooral naar de Oude Grieken en Romeinen. Men vertaalde klassieke werken uit deze tijd, probeerde ze te imiteren (nabootsen) of te overtreffen. In plaats van het Latijn of Oudgrieks werd in de volkstaal geschreven. Dit was vrij bijzonder, aangezien de hogere klasse nog altijd het Latijn gebruikte in hun werken. De Italiaanse renaissance bracht de schrijvers Dante Alighieri, Francesco Petrarca en Giovanni Boccaccio voort, die door heel Europa bekend werden. Ook de Engelse toneelschrijver William Shakespeare, de Duitse kerkhervormer Maarten Luther, de Nederlandse humanist Desiderius Erasmus en de Spaanse schrijver Miguel de Cervantes zijn bekende Renaissanceschrijvers.

Een nieuw mensbeeld was een belangrijk uitgangspunt in de Renaissance. Waar voorheen het leven na de dood centraal stond, staat nu het leven op Aarde centraal. Een belangrijke ontwikkeling was de boekdrukkunst, waarmee boeken sneller gemaakt en verspreid konden worden. De renaissanceliteratuur haalde zijn inspiratie uit de klassieke literatuur van onder meer Homerus, Horatius en Vergilius. Andere invloeden waren The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer en De vorst van Niccolò Machiavelli.

Ontstaan

In de middeleeuwen stond het leven na de dood centraal. Bij alles wat een persoon deed moest hij/zij denken welke consequenties dit zou hebben voor het leven na de dood. Wanneer iemand iets verkeerd zou hebben gedaan, zou hij/zij namelijk in de hel terecht komen. Enkel mensen die goed geleefd hadden zouden in de hemel terecht komen. Het motto van de middeleeuwen was dan ook momento mori, oftewel gedenk te sterven. In de 14e eeuw ontstond in Italië interesse voor de klassieke oudheid. In Italië waren (en zijn) nog altijd veel overblijfselen van gebouwen uit de Romeinse tijd te vinden. De Italianen gingen de bouwstijl kopiëren en kregen steeds meer interesse in de Romeinse en Griekse oudheid. Hierdoor besloten ze ook werken uit deze tijd weer te gaan lezen en te vertalen naar het Italiaans. Een nieuw motto was geboren, carpe diem (Pluk de dag). In plaats van het leven na de dood moest men zich ook meer richten op het leven op Aarde. Hoewel het leven na de dood belangrijk bleef, moest men ook meer van het leven genieten. Dit betekende mooie huizen, kleding, lekker eten en mooie kunst. Deze nieuwe beweging zou uiteindelijk de renaissance worden.

De Renaissanceschrijvers haalden hun inspiratie voornamelijk uit de klassieke werken. Deze invloed vond op de volgende manieren plaats:

• Translatio (vertalen) - Renaissanceschrijvers gingen klassieke werken vertalen naar de volkstaal. De Odyssee van Homerus werd bijvoorbeeld naar het Italiaans vertaald.
• Imitatio (nabootsen) - Renaissanceschrijvers gingen klassieke werken na-apen. Ze gaven hun eigen draai aan een klassiek werk en maakten het zo eigen.
• Aemulatio (overtreffen) - Renaissanceschrijvers probeerden klassieke werken te overtreffen. Ze wilden een nog mooier en epischer werk maken dan het origineel.

Deze drie begrippen bleven belangrijk tot aan de 17e eeuw, toen de zogeheten Strijd tussen klassieken en modernen plaatsvond. De klassieken hielden zich vast aan deze drie begrippen, terwijl de modernen de creativiteit vooropstelden.

Per land

Italië

In Italië ontstond de Renaissance in de 14e eeuw. Binnen de Italiaanse renaissanceliteratuur zijn er drie belangrijke schrijvers. Als eerste was er Dante Aligheiri, die het epische gedicht De goddelijke komedie schreef. Dit gedicht vertelt het verhaal van een man die een reis maakt door de hel, vervolgens het wagenvuur en tenslotte de hemel. Het verhaal zit vol verwijzingen naar de Bijbel en de Klassieke Oudheid. De hel in het gedicht symboliseert het tijdelijke geluk, terwijl de hemel het oneindige geluk symboliseert. Hoe wij de hemel en hel vandaag de dag zien is grotendeels beïnvloed door dit gedicht. Het gedicht speelt in op de verwarring over religie in die tijd. Het werk is een zogeheten alegorie en sluit daarom ook aan bij de middeleeuwse literatuur. De tweede belangrijke Italiaanse schrijver is Francesco Petrarca. Petrarca is vooral bekend door zijn dichtvorm, het sonnet. Een sonnet is een gedicht van 14 regels. Een sonnet is ook op een bepaalde manier opgebouwd. Petrarca zag de liefde zowel als iets moois als iets verschrikkelijks. Als laatste is er de schrijver Giovannie Boccaccio, bekend van zijn werk Decamerone. Decamerone gaat over een groep mensen die de stad zijn ontvlucht vanwege uitbraak van pest. Ze besluiten elkaar verhalen te vertellen in de tussentijd. Het boek is een voorbeeld van een raamvertelling; een verhaal in een verhaal.

Engeland

William Shakespeare is een Engelse schrijver die in zijn eigen taal boeken maakten maar wel in de Griekse stijl bleef schrijven. Zo basseerde hij soms zijn verhalen op Griekse mythologie of op verhalen die geschreven waren door Romeinse schrijvers. Zo is zijn bekendste werk het toneelstuk Romeo en Julia gebaseerd op de Griekse mythe van pyramus en thisbe die ook verliefd op elkaar waren maar niet bij elkaar mochten zijn.

Shakespeare heeft ook nog veel meer andere verhalen geschreven die te maken hebben met de oude Grieken zo heeft hij ook gedicht geschreven over het liefdesverhaal tussen Venus de godin van de liefde en Adonis.