Brontekst bekijken van Huis Habsburg

{{Infobox adellijk huis
| naam              = Huis Habsburg
| wapenschild       = Familienwappen Habsburg-Stroehl.jpg
| wapenbeschrijving =
| wapenspreuk       = 
| hoofdtak          = 
| titels            = 
[[Lijst van Rooms-Duitse koningen en keizers|Keizer der Romeinen]]<br />
[[Lijst van keizers van Mexico|Keizer van Mexico]]<br />
[[Lijst van Rooms-Duitse koningen en keizers|Koning van Duitsland]]<br />
[[Lijst van koningen van Spanje|Koning van Spanje]]<br />
[[Lijst van koningen van Aragón|Koning van Aragón]]<br />
[[Lijst van monarchen van Napels en Sicilië|Koning van Sicilië]]<br />
[[Lijst van monarchen van Napels en Sicilië|Koning van Napels]]<br />
[[Lijst van heersers van Castilië en León|Koning van Castilië]]<br />
[[Lijst van koningen van Hongarije|Koning van Hongarije]]<br />
[[Lijst van heersers van Bohemen|Koning van Bohemen]]<br />
[[Lijst van heersers van Kroatië|Koning van Kroatië]]<br />
[[Filips II van Spanje|Koning van Engeland en Ierland]]<br />
[[Lijst van koningen van Portugal|Koning van Portugal]]<br />
Koning van [[Koninkrijk Dalmatië|Dalmatië]]<br />
Koning van [[Koninkrijk Galicië en Lodomerië|Galicië en Lodomerië]]<br />
[[Lijst van heersers van Oostenrijk|Aartshertog van Oostenrijk]]<br />
| stamvader         = [[Gontran de Rijke]]
| laatste heerser   = [[Karel I van Oostenrijk]]
| hoofd             = 
| verheffing        = 1780
| uitgestorven      =  
| afzetting         = 1918
| etniciteit        = 
| zijtak            = [[Albertijnse linie (Huis Habsburg)|Albertijnse linie]] <br /> [[Leopoldinische Linie (Huis Habsburg)|Leopoldinische Linie]] <br /> [[Huis Habsburg-Lotharingen|Habsburg-Lotharingen]]
| koning            =
| leden             =
| portaal           =Monarchie
| portaal2          =Oostenrijk
}}
Het '''Huis Habsburg''' was een belangrijk vorstenhuis in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Het huis was vernoemd naar het kasteel [[Habichtsburg]] in het [[Zwitserland|Zwitserse]] [[Habsburg (gemeente)|Habsburg]]. 

==Geschiedenis==
===Voorgeschiedenis===
We weten niet veel over de voorgeschiedenis van het Huis Habsburg. Voor het eerst wordt over het huis geschreven in 1160. Rond 1500 werd er meer over de huizen geschreven, maar dit is niet altijd even betrouwbaar. De verhalen werden vaak wat "Opgeleukt".

===Stamvaders===
[[Gontran de Rijke]] wordt gezien als stamvader van het Huis Habsburg. Een andere bron zegt dat het Guntram die graaf aan de Boven-Rijn zou zijn geweest. Het kan ook zo zijn dat het dezelfde personen. Als dat zo is dan stamt het Huis Habsburg af van de hertogen van [[Elzas]], een land in het huidige [[Frankrijk]]. We weten wel zeker dat Gontran de Rijke een zoon had, [[Lanzelin]]. Hij zou later graaf worden over Altenburg, in het huidige [[Zwitserland]]. Rond het jaar 1020 richtte de twee kleinzonen van Gontran de Rijke twee kloosters op. Ook werd in dat jaar het kasteel [[Habichtsburg]] gebouwd door de Habsburgers, waarnaar het huis zou worden vernoemd. Daarnaast werden er nog andere kastelen gebouwd. [[Otto graaf van Habsburg]] was de eerste die zich ''Van Habsburg'' noemde. In 11de en 12de eeuw kregen de habsburgers meer rechten en voogdijen. Zo werden ze landsgraaf van [[Elzas]] en kregen ze de voogdij over het klooster in [[Straatsburg]]. Ook maakten ze met andere huizen afspraken over de erfenis. Zo kregen ze nog meer landgoederen.

===Koningshuizen===
In de 13de eeuw ging het Huis Habsburg voor het eerste splitsen. [[Albrecht IV van Habsburg|Albrecht IV]] werd de stamvader van de oude lijn en [[Rudolf III van Habsburg|Rudolf III]] werd de stamvader van de nieuwe lijn, de Habsburg-Laufenburgse lijn. De twee lijnen mochten elkaar niet echt. De nieuwe lijn lukte het om een rijk op te bouwen in het huidige [[Zwitserland]], de oude lijn lukte dat niet. De nieuwe lijn werkte de oude lijn tegen als het een rijk probeerde op te bouwen. 

De zoon van Albrecht IV, Rudolf IV, lukte het wel om een rijk op te bouwen. Uiteindelijk kreeg de oude lijn een groter rijk dan de nieuwe lijn. Rudolf IV werd zelfs koning van het [[Heilige Roomse Rijk]]. Vanaf dien heette hij [[Rudolf I (Rooms-koning)|koning Rudolf I]]. Nadat hij koning werd kregen de Habsburgers meer macht in Centraal-Europa. Ze kregen onder meer macht over [[aartshertogdom Oostenrijk]] en [[hertogdom Stiermarken]]. Verder werd het gebied steeds meer uitgebreid naar het oosten, waardoor ze bezittingen in Zwitserland verloren. Zo verplaatsten het rijk zich steeds meer het oosten. Hierdoor kreeg Zwitserland het kasteel van de Habsburgers en kregen steeds minder macht in Zwitserland.

===Grootmacht===
Eeuwen lang is het Huis Habsburg een belangrijk Europees vorstenhuis geweest. Vanaf 1438 tot aan 1806 kwamen alle keizers van het Heilige Roomse Rijk, met uitzondering van [[Keizer Karel VII Albrecht|Karel VII]], uit het Huis Habsburg. Door huwelijken en sterfgevallen kregen de Habsburgers steeds meer macht. Zo kregen ze [[Hertogdom Bourgondië]] en later werden leden van het huis koning van [[Spanje]], [[Hongarije]] en [[Bohemen]]. [[Filips I van Castilië|Filips de Schone]] en [[Keizer Karel V|Karel V]] waren keizer van het rijk naast Oostenrijk. Na de troonsafstand van Karel V kreeg zijn zoon [[Filips II van Spanje|Filips II]], onder meer Spanje en Nederland. Zijn broer [[Keizer Ferdinand I (1503-1564)|Ferdinand I]] kreeg de Duitse gebieden. Door huwelijk voegde Ferdinand ook [[Hongarije]], [[Bohemen]] en [[Silezië]] toe aan zijn rijk. Na de [[Westfaalse Vrede]] kregen de Habsburgers steeds minder macht. De Spaanse en de Oostenrijkse tak stierven uit. In 1804 ontstond het [[keizerrijk Oostenrijk]] en de Habsburger [[Keizer Frans II|Frans II]] werd keizer. Korte tijd regeerde de Habsburgse [[Maximiliaan van Mexico]] als keizer over het [[Tweede Mexicaanse Keizerrijk]]. Later ontstond in 1867 [[Oostenrijk-Hongarije]]. Tot aan 1918 (Na de Eerste Weredloorlog) hadden de Habsburgers veel macht.

==Regeerde landen==
Hieronder zie je een overzicht van alle landen waar het Huis Habsburg regeerde:
{| class="wikitable"
|-
! Land
! Periode
! tegenwoordige land
|-
| {{AT}}
| 13de eeuw - 1918
| {{AT}}
|-
| [[Bestand:Flag of Bohemia.svg|20px]] [[Bohemen]]
| 1526 - 1918
| {{CZ}}
|-
| {{HU}}
| 1301 - 1918
| {{HU}}
|-
| [[Bestand:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Heilige Roomse Rijk]]
| 1438 - 1806
| voor een groot deel<br /> {{DE}}
|-
| {{ES}}
| 16de - 17de eeuw
| {{ES}}
|-
| {{PT}}
| 16de - 17de eeuw
| {{PT}}
|-
| [[Bestand:Flag of the Grand Duchy of Tuscany (1840).svg|20px]] [[Groothertogdom Toscane]]
| 19de eeuw
| {{IT}}
|-
| {{NL}}
| 1482-1581
| {{NL}}
|-
| [[Zuidelijke Nederlanden]]
| 1482-1795
| {{BE}}
|-
| [[Bestand:Bandera del Segundo Imperio Mexicano (1864-1867).svg|20px]] [[Tweede Mexicaanse Keizerrijk|Mexicaanse Keizerrijk]]
| 1864-1867
| {{MX}}
|-
|}

==Takken==
Huis Habsburg bestaat uit allemaal takken, een soort van afdelingen:
*Huis Habsburg (de stam)
**[[Huis Habsburg-Lotharingen]] (Oostenrijkse tak)
***Huis van Oostenrijk
***Huis van Oostenrijk-Teschen
**Huis Oostenrijk-Este (Belgische en Italiaanse tak)
**Huis van Oostenrijk-Hongarije (Hongaarse tak)
**Huis van Mexico (Mexicaanse tak)

[[Categorie:Adellijk huis|H]]
[[Categorie:Habsburg]]