Whodunit

Een whodunit of whodunnit is een genre voor detectiveverhalen. In een whodunit ligt de nadruk op wie de dader is. Het verhaal begint vaak met de moord of dood van een personage. Een detective probeert vervolgens te achterhalen wie de dader is. Aan het einde is er vaak een grote ontknoping, waarbij de dader gevonden wordt. De term is afgeleid van de Engelse vraag Who has done it? (Wie heeft het gedaan?), oftewel "Wie heeft de moord gepleegd?".

De whodunit is een van de bekendste subgenres van de detectiveverhalen. De Britse schrijfster Agatha Christie (bekend van personages als Miss Marple en Hercule Poirot) schreef een heleboel verhalen in dit genre.

Concept

De whodunit is een zeer traditioneel detectiveverhaal. Aan het begin van het verhaal vindt een moord plaats. De detective kan ingehuurd worden of is bijvoorbeeld een politieagent die de zaak onderzoekt. Het kan ook zou zijn dat de detective toevallig ter plaatse is. Dit is vaak het geval in de verhalen van Miss Marple. Zij is een oudere vrouw die vaak toevallig ter plaatse is en geïnteresseerd is in het oplossen van moorden.

Voor de lezer (of kijker) is onduidelijk wie de moord gepleegd heeft. Net als de detective heeft hij/zij dus geen idee. De lezer of kijker kan de zaak ook mee onderzoeken. In een whodunit zijn andere personages aanwezig. Zij worden ondervraagt door de detective om hun alibi te achterhalen. Waar waren zij tijdens de moord? Hierdoor worden vaak ook andere geheimen duidelijk. Zo kan een personage ruzie hebben gehad met de overledene of een geheime relatie of schulden. Tijdens de whodunit verschuift de mogelijke verdachte dan ook steeds. Ook kunnen tijdens het verhaal andere moorden gepleegd worden (bijvoorbeeld op een getuige).

De detective probeert door middel van aanwijzingen en logica te achterhalen wie de moord gepleegd heeft. In klassiek whodunits is er vaak een grote ontknoping aan het einde. Alle personages worden in een kamer gebracht, waar de detective uitlegt hoe de moord gepleegd is. Hij/zij wijst dan een verdachte aan en legt uit waarom en hoe de moord gepleegd is. In moderne whodunits hoeft dit niet altijd te gebeuren. Zo kan de dader ook vrijuit gaan.

Voorbeelden

Een van de bekendste schrijvers van whodunits is Agatha Christie. Zij schreef tijdens haar leven veel verschillende verhalen over onder andere detectives Hercule Poirot en Miss Marple. Ook de verhalen over Sherlock Holmes van Arthur Conan Doyle kunnen als whodunits gezien worden.

Tegenwoordig zijn veel misdaad- en detective-shows op televisie een whodunit. Veel afleveringen van Bones, CSI: Crime Scene Investigation, NCIS, Murder, She Wrote, Midsummer Murders en Father Brown volgen deze formule. Toch kunnen ze soms ook van deze formule afwijken.

Het bordspel Cluedo is ook een voorbeeld van een whodunit.