Verruimingskandidaat

Een verruimingskandidaat of verruimer is een kandidaat die meedoet aan verkiezingen in België zonder lid te zijn van een politieke partij. Desondanks staat de verruimingskandidaat wél op de lijst van die partij. Een verruimingskandidaat is bedoeld om bekendheid voor een politieke partij te werven; de kandidaat heeft niet de bedoeling om gekozen te worden. Soms worden verruimingskandidaten ook gebruikt als er een tekort is aan kandidaten in een bepaalde kieskring.

In Nederland bestaat er iets vergelijkbaars met een verruimingskandidaat, namelijk de lijstduwer. Dit is een bekend persoon die helemaal onderaan de kieslijst staat en ook geen bedoeling heeft om gekozen te worden. Hij of zij stelt zichzelf verkiesbaar om bekendheid te werven voor een politieke partij of steun uit te spreken.

Doel

In België bestaat er bij de nationale en regionale verkiezingen een kiesdrempel van 5%. Dit betekent dat een politieke partij minstens 5% van de stemmen in een bepaalde kieskring moet krijgen. Deze kieskringen vallen samen met de provincies en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (er zijn dus 11 kieskringen). Iedere kieskring heeft een bepaald aantal zetels, wat afhangt van het aantal inwoners. Om de zetels uit een bepaalde kieskring te krijgen om een partij hier minstens 5% halen. Dit geldt voor iedere kieskring apart. Een partij kan dus zetels behalen als de partij in de ene kieskring wél zetels behaald en in de andere niet.

Deze 5%-regel is erg belangrijk, aangezien een politieke partij veel zetels kan verliezen als deze één of meerdere kieskringen om de 5% terechtkomt. Politieke partijen zetten daarom onder andere verruimingskandidaten in om bekendheid te werven voor de partij. Dit zijn bekende personen die in deze kieskringen wonen, zoals oud-politici, professoren, acteurs, zangers, schrijvers of vakbondsleiders. Deze mensen hebben namelijk veel bereik (waardoor ze campagne voeren) en vallen ook op de kieslijst op.

De verruimingskandidaat maakt van tevoren bekend zijn of haar zetel niet in te willen nemen. Toch kan dit in sommige gevallen wel degelijk gebeuren. Verruimingskandidaten worden in Vlaanderen vaak spottend een wit konijn genoemd. De verruimingskandidaten zijn namelijk niet bekend om politieke activiteiten en worden meestal onverwachts naar voren geschoven. De bijnaam verwijst naar een goocheltruc waarbij een goochelaar een wit konijn uit een hoed tovert. Toch wordt de term "wit konijn" voor meer dingen dan alleen verruimingskandidaten gebruikt.