Sturm und Drang
Sturm und Drang is een periode in de Duitse literatuurgeschiedenis tussen omstreeks 1767 en 1785. De Sturm und Drang-periode is één van de bekendste periodes uit de literatuurgeschiedenis van Duitsland en komt eigenlijk alleen voor in de literatuur daar. Tijdens de Sturm und Drang-periode kwamen een aantal jonge schrijvers op. De belangrijkste vertegenwoordigers waren schrijver Johann Wolfgang von Goethe en dichter Friedrich von Schiller. De periode is tevens een vrij korte periode met nog geen twintig jaar. De Sturm und Drang was de opvolger van de Verlichting en werd zelf opgevolgd door de Romantiek en het classicisme.
Ontstaan
De periode kwam voort uit de verlichting. In Duitsland was er het verlichte absolutisme. Hoewel de vorst nog de absolute macht had, gebruikte hij deze om voor het volk te zorgen. Zo ging er veel geld naar kunst, cultuur en wetenschap. Dit bracht een culturele bloei teweeg. Tijdens de verlichting was men er georiënteerd op het verstand (de rede). De Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau bracht hier weer kritiek op. Volgens hem moest de aandacht weer op het subject (de persoon zelf) gericht worden. Hierdoor werden de belevenis en de ervaring (voornamelijk van de natuur) belangrijker.
Filosofen als Johann Friedrich Hamann en Johan Gottfried Herder hadden ook invloed op de Sturm und Drang. Hamann vertegenwoordigde het irrationalisme, oftewel het omgekeerde van de verlichtingsidealen. Herder was aanhanger van het individualisme. Hij richtte zich op de belevenis van de personages zelf. Herder komt uiteindelijk in contact met Goethe. Goethe neemt het begrip volkssoevereiniteit over van Herder. Volgens Herder was iedere cultuur uniek. Hierdoor waren de culturen niet gelijk aan elkaar, zoals in de verlichting. De culturen waren niet hetzelfde, maar wel gelijkwaardig (de ene cultuur was niet beter dan de andere). Herder geloofde in een nationale cultuur, die door middel van onder andere poëzie tot stand kon komen. Hierbij keek men naar de Engelse schrijver William Shakespeare, die één van de figuren was die iedere Engelsman wel kende.
Kenmerken
Volgens Herder was de samenleving in verval en moest men teruggaan naar vroeger. Met vroeger werden de middeleeuwen bedoeld. Dit leidde tot de kenmerken van de Sturm und Drang:
- Verheerlijking van de middeleeuwen, de natuur en het eenvoudige leven.
- De natuur moest concreet ervaren worden.
- God is geen persoon, maar eerder een bepaalde kracht.
- De vrijheid van het individu.
- Geen regels voor de literatuur zelf. Rijm en volgorden van scènes verdwijnen.
- Goede literatuur wordt bepaald door originaliteit en niet door het braaf opvolgen van regels.
- De strijd om vrijheid.
- In de dichtkunst wordt de ballade populair.
- God heeft geen macht, de mens maakt zelf dingen.
- (Soms wat) overdreven emoties.
- Ontstaan van de nieuwe woorden door dichters en schrijvers.
- De adel wordt immoreel gezien, de hoge burgerij heeft de goede moraal.
- Kritiek op het absolutisme.
Schrijven en voorbeelden
De twee belangrijkste schrijvers zijn Goethe en Schiller. Zij schreven ook de belangrijkste werken:
- Die Leiden des jungen Werthers (1774) van Goethe: Werther is verliefd op Lotte, maar Lotte is verloofd met Albert. De roman bestaat uit brieven die Werther zogezegd aan zijn vriend Wilhelm schrijft. Werther is echter zo verliefd op Lotte, dat hij haar niet kan laten gaan. Hij begrijpt dat één van de drie moet sterven. Aangezien hij geen moord kan begaan, besluit hij zelfmoord te plegen. Deze roman bracht in Duitsland een zelfmoordgolf teweeg, waardoor het boek enige jaren in Duitsland is verboden geweest.
- Prometheus (1773) van Goethe.
- Die Räuber (1780/81) van Schiller.
- Kabale und Liebe (1784) van Schiller.
- Götz von Berlichingen (1773) van Goethe.