Molen

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Een molen is een werktuig dat voor verschillende zaken wordt gebruikt. Een molen kan er voor zorgen dat een gebied dat lager dan het zeeniveau ligt, droog blijft. Een molen kan ook gebruikt worden om graan te malen. Tegenwoordig worden molens veel gebruikt om windenergie op te wekken (dit zijn geen ouderwetse molens maar moderne windturbines).

  • Molen "De Ster" Utrecht

  • Windmolen

  • Standerdmolen

  • Zaagmolen het Jonge Schaap, Zaanse Schans

  • Binnenkant zaagmolen het Jonge Schaap

  • Oliemolen de Passiebloem, Zwolle

  • Slagblok om olie te persen, oliemolen De Passiebloem, Zwolle

  • Veluwse papiermolen en watermolen in Openluchtmuseum Arnhem

  • Verfmolen 'de Kat', Zaanse Schans

  • Rosmolen

Soorten molens (naar functie)

Molens hebben allemaal een bepaalde functie. Dat wil zeggen, ze doen een bepaald soort werk. Zo heb je molens die gebruikt worden als:

  • poldermolen: een molen die water van een lager niveau, naar een hoger niveau maalt. Later werden deze vaak vervangen door gemalen.
  • korenmolen: de naam zegt het al. Een molen die granen fijn maalt tot meel.
  • Oliemolen: een oliemolen wordt gebruikt om verf te maken en voor het maken van de brandstof van een olielamp ziet er zo uit.
  • Papiermolen: in een papiermolen werd vroeger van witte lappen papier gemaakt het werd dan in zo klein mogelijke stukjes gesneden daarna werd het in een groot bad met water erin gegooid waardoor het zoveel mogelijk werd opgelost daarna werd het in een pers gelegd van gaas waardoor het water er uit liep en er een mooi velletje papier achter bleef.
  • Pelmolen: een pelmolen is een molen waar gerst dat is een soortgraan tot gort en later rijst werd gepeld.
  • Slijpmolen: een slijpmolen werd vroeger gebruikt om stenen te slijpen en te polijsten. Polijsten is gladmaken net als het schuren van hout.
  • Specerijenmolen: deze molen werd gebruikt om specerijen te maken zoals: peper, nootmuskaat, kaneel, kruidnagel en nog wat andere.
  • Verfmolen: een molen voor het vermalen van grondstoffen voor verfpigmenten. Een bekende verfmolen is 'de Kat' in de Zaanse Schans bij Zaandam.
  • Volmolen: een volmolen is een molen die volde. Vollen is de wol nog steviger maken waardoor het nog meer kwaliteit heeft.
  • Zaagmolen: een zaagmolen wordt gebruikt om te zagen. De molen heeft een heel aparte vorm hij is namelijk gebouwd op een schuur die schuur heet een zaagschuur in die schuur wordt er gezaagd en omdat de molen draait kan die zaag zagen.

Soorten molens (naar vorm)

Door de eeuwen heen zijn molens van vorm veranderd. Je hebt ze dus in allerlei vormen en maten:

  • Rosmolen: De eerste molens werden aangedreven door dieren, bijvoorbeeld een paard (ros). Het dier liep rondjes rondom een as en was met een ruig verbonden aa een boom (balk)
  • Standerdmolen: Molen die in zijn geheel (kast én wieken) om een spil draait. De staander. Het is het oudste molentype. Veelal gebruikt als korenmolen.
  • Wipmolen: Dit is het oudste type poldermolen. Het is kleiner dan de standerdmolen en maalt water van een lager naar een hoger niveau.
  • Spinnenkop: Dit is een kleine wipmolen die je vooral nog in Friesland vindt.
  • Weidemolen: Deze is nog kleiner dan de spinnenkop.
  • Tjasker: De eenvoudigste "poldermolen", waarbij de wieken gelijk aan de schroefvijzel (een soort schroef waarmee het water omhoog wordt gebracht) zit.
  • Torenmolen: Hoge ronde stenen korenmolen of graanmolen in de vorm van een toren. Alleen het bovenwerk waaraan de wieken zitten kan ronddraaien.
  • Poldermolen: Je heb de Noord-Hollandse poldermolen die zwaarder is uitgevoerd dan de Zuid-Hollandse poldermolen. De Noord-Hollandse is een zogeheten binnenkruier. Hier moet de molenaar de kap met de wieken van binnenuit ronddraaien om de wieken op de wind te zetten. De Zuid-Hollandse is een buitenkruier. Hierbij zit aan de buitenkant een v-vormig geheel van balken met een rad waarmee de molenaar de kap met de wieken draait. Meerdere van die poldermolens achter elkaar noem je een molengang. Een bekend voorbeeld is die van Kinderdijk.
  • Stellingmolen: Een molen midden in de stad is niet handig. Gebouwen er omheen vangen de wind weg. Daarom werden deze molens in de hoogte gebouwd; een stelling.
  • Grondzeiler: Molen waarbij de wieken bijna de grond raken. Het tegenovergestelde dus van een stellingmolen.
  • Beltmolen: Een molen die op een soort bergje staat. In deze 'belt' onder de molen zit vaak een opslagruimte. Het zijn meestal korenmolens.
  • Paltrokmolen: Dit is een ouder type zaagmolen, vergelijkbaar met de standerdmolen. De hele zaagmolen, inclusief het zaaggedeelte, kan om zijn as draaien. De molen wordt paltrok genoemd naar een soort jas uit het Duitse Pfalz.
  • Watermolen: of waterradmolen is een molen die door water wordt aangedreven in plaats van wind. Een molen die water naar een hoger niveau 'pompt' is veelal een poldermolen. Vaak worden ze gebruikt als papiermolen.
  • Windmoter: Een modernere molen met veel zogeheten schoepen als wieken. Vaak gebruikt als poldermolen of waterpomp. Worden ook wel 'Amerikanen' genoemd omdat ze daar vandaan komen. Het is een metalen windrad met één of twee metalen staartvinnen om de 'molen' automatisch mee op of uit de wind te zetten.
  • Windturbine: Dit zijn de moderne windmolens. Deze worden gebruikt om elektriciteit op te wekken.

Zelfgemaakte video

Molen de Kaai

De molen van Buursink, ofwel de stellingmolen De Hoop in Markelo

De molen van Buursink

De molen van Buursink is een pelmolen, in een pelmolen wordt graan tot gerst, en daarna tot rijst vermaalt. Zoals je ziet op de foto hiernaast is de molen van Buursink nog een oud model. In de molen van Buursink kun je ook nog heel veel dingen kopen, zoals: meel, eieren, maden, dierenvoer, graan en zaden van bloemen en planten.

Het ontstaan van de molen

Na de Romeinse tijd waren de watermolens al in gebruik, toen werkte het nog zo: het rad aan de buitenkant van de molen werd voortgedreven door het water, en de kracht van het water bracht de tandwielen in werking, waardoor er een soort groot houten blok op en neer werd gestampt. De mensen legden daar hun graan onder om er olie van te maken, maar ook om hun kleren te wassen. Maar bij sommige riviertjes is natuurlijk geen stromend water, en daardoor is waarschijnlijk de gewone windmolen ontstaan, die nu nog op de zelfde manier werkt.

Schooltv beeldbank & YouTube

Externe links

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Molen&oldid=806711"