Merck toch hoe sterck (lied)
Het merck toch hoe sterck is een geuzenlied uit 1622. Het is geschreven door Adriaen Valerius, gebaseerd op een al bestaande Italiaanse melodie, de Comedianten dans. Het lied gaat over het beleg van Bergen op Zoom in 1622.
Tekst
1
- Merck toch hoe sterck nu int werck sich al steld!
- Die't allen ty Soo ons vryheyt heeft bestreden:
- Siet hoe hij slaeft, graeft en draeft met geweld!
- Om onse goet en ons bloet en onse steden.
- Hoort de Spaensche trommels slaen!
- Hoort Maraens trompetten!
- Siet hoe komt hy trecken aen!
- Bergen te besetten.
- Berg op Zoom hout u vroom,
- Stut de Spaensche scharen;
- Laet 's Lands boom end' syn stroom
- Trouw'lyck toch bewaren.
2
- 't Moedige, Bloedige, Woedige Swaerd
- Blonck En het klonck, Dat de vonken daer uyt stoven.
- Beving En leving, Opgeving der aerd,
- Wonder Gedonder, Nu onder was, nu boven,
- Door al't mijnen en't geschut,
- Dat men daeg'lycx hoorde;
- Menig Spanjaert in zyn hut
- In syn bloet versmoorde.
- Berg op Zoom Hout sich vroom,
- 't Stut de Spaensche scharen;
- 't Heeft 's Lands boom En syn stroom
- Trouw'lyck doen bewaren.
3
- Die van Oranjen Quam Spanjen aen boord,
- Om uyt het velt Als een Helt 'tGewelt te weeren:
- Maer also dra Spinola 'theeft gehoord,
- Trekt hij flocx heen Op de been met al zyn Heeren.
- Cordua kruyd spoedig voort,
- Sach daer niet te winnen;
- Don Velasco liep gestoort:
- 't Vlas was niet te spinnen.
- Berg op Zoom Hout sich vroom,
- 'tStut de Spaensche scharen;
- 'tHeeft 'sLands boom En zyn stroom
- Trouw'lyck doen bewaren.
Uitleg bij de tekst
Nummer 1 gaat over het begin van het beleg, hoe de Spanjaarden aankomen bij de stad. Maraen is een scheldwoord voor Spanjaard. Nummer 2 gaat over het verdere verloop, en nummer 3 over het eind. Met Spinola wordt Ambrogio Spinola bedoeld, degene die de stad belegerde.
Gebruik
Het lied wordt gebruikt als volkslied van de stad Bergen op Zoom. Tevens werd het lied gespeeld voor de toespraak van koningin Wilhelmina tijdens de eerste uitzending van Radio Oranje. In variaties — waaronder het Boerenkrijgslied — werd het lied door Afrikaners gezongen.