Madama Butterfly

Madama Butterfly
Informatie
Alternatieve titel
Componist	Giacomo Puccini
Libretto	Luigi Illica Giuseppe Giacosa
Taal (origineel)	Italiaans
Land	Italië
Datum	1904
Akte(s)	3
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater & Muziek

Madama Butterfly is een opera van de Italiaanse componist Giacomo Puccini. Het is een van de bekendste Italiaanse opera's die nog altijd met enige regelmaat wordt opgevoerd. De opera is gebaseerd op het boek Madame Chrysanthème van Pierre Loti en een toneelstuk van David Belasco. Madama Butterfly werd op 17 februari 1904 voor het eerst opgevoerd in Milaan.

Het verhaal van de opera speelt zich af in Japan. De Amerikaanse generaal Pinkerton besluit om het Japanse meisje Cio-Cio-San (oftewel Madama Butterfly) te trouwen. Madama Butterfly denkt dat dit huwelijk voor eeuwig is, maar eigenlijk wil Pinkerton een Amerikaanse vrouw trouwen en is Butterfly slechts voor zijn verblijf in Japan. Japan had namelijk erg lakse regels rondom het huwelijk. Tijdens de bruiloft wordt Madama Butterfly door haar oom vervloekt. Pinkerton vertrekt naar de Verenigde Staten na de huwelijksnacht. Madama Butterfly wacht vervolgens drie jaar geduldig op zijn terugkeer met drastische gevolgen.

Rollen

• Cio-Cio-San/Madama Butterfly (sopraan)
• Suzuki (mezzo-sopraan)
• B.F. Pinkerton (tenor)
• Sharpless (bariton)
• Goro (tenor)
• Prins Yamadori (tenor)
• Cio-Cio-Sans oom (bas)
• Yakuside (bas)
• Commissaris van de keizer (bas)
• Cio-Cio-Sans moeder (mezzo-sopraan)
• Tante (sopraan)
• Nichtje (sopraan)
• Kate Pinkerton (mezzo-sopraan)
• Dolore (stil)

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Eerste akte

Madama Butterfly

Het verhaal speelt zich af in 1904 in de Japanse stad Nagasaki. De Amerikaanse officier Pinkerton besluit daar een huis te huren. Hij gaat namelijk binnenkort trouwen met Cio-Cio-San, een vijftienjarig meisje dat bekend staat om haar schoonheid. Haar naam is ook afgeleid van het Japanse woord voor vlinder (Cio-Cio), waardoor Pinkton haar besluit om "Madama Butterfly" (Butterfly betekent ook vlinder) te noemen. Madama Butterfly komt uit een arm huishouden en is erg blij met huwelijk. Ze besluit zich zelfs te bekeren tot het christendom als voorbereiding op hun huwelijk.

Wanneer Butterfly en Pinkerton elkaar voor het eerst ontmoeten wordt Butterfly direct verliefd op Pinkerton. Pinkerton vindt haar mooi, maar ziet het huwelijk niet als iets voor altijd. De Japanse wetgeving omtrent huwelijken is namelijk erg laks. Het achterlaten van een echtgenote staat gelijk aan een echtscheiding. Pinkerton wil alleen een korte relatie met Madama Butterfly en later een Amerikaanse vrouw trouwen. Toch laat Pinkerton hier niets van merken.

Kort na de huwelijksceremonie komt Butterfly's oom binnenstormen. Hij is een boeddhistische monnik en is boos dat zij zich tot christendom heeft bekeerd. Hierdoor vervloekt hij haar en alle gasten. Butterfly is hiervan ontdaan, maar Pinkerton geeft haar comfort. Zij zingen een liefdesduet en brengen de huwelijksnacht samen door.

Tweede akte

Kort na de huwelijksnacht vertrekt Pinkerton terug naar de Verenigde Staten. Hij zegt spoedig terug te komen, maar drie jaar verstrijken zonder enige reactie. Toch blijft Madama Butterfly geduldig op haar man wachten. Iedere ochtend kijkt ze zelfs in de haven of zijn schip eraan komt. Haar kamermeisje Suzuki probeert haar te overtuigen dat hij niet zal terugkomen. Ze legt uit dat ze bijna zonder geld zitten en Madama Butterfly een andere man (of werk) zal moeten zoeken. Dit maakt Madama Butterfly boos, waarna Suzuki haar excuses aanbiedt.

Madama Butterfly is ondertussen door haar gehele familie in de steek gelaten. Ze krijgt verschillende huwelijksaanzoeken (aangezien ieder haar als single ziet). Ook een Japanse prins probeert haar het hof te maken, maar Madama Butterfly slaat iedereen af. Ondertussen blijft zij in Pinkertons huis wonen. Op een dag komt de Amerikaanse ambassadeur Sharpless aan. Sharpless komt een brief voorlezen, waarin hij vertelt dat Pinkerton snel zal terugkeren. Madama Butterfly is zo blij dat Sharpless de brief niet kan afmaken. Toch weet hij de inhoud al.

Sharpless vraagt aan Madama Butterfly om een andere man te zoeken. Zij zit dit als een grove belediging. Op dat moment maakt Madama Butterfly bekend dat zij en Pinkerton samen een kind hebben. Ze haalt haar driejarige zoontje, Dolore, te voorschijn. Pinkerton en Sharpless weten niet van het bestaan van dit kind. Sharpless kan het hierdoor niet over zijn hart verkrijgen om de rest van de brief voor te lezen. In de brief staat namelijk dat Pinkerton een nieuwe Amerikaanse vrouw heeft. Hij biedt zijn excuses aan en vertrekt. Suzuki en Madama Butterfly versieren vervolgens het gehele huis met bloemen uit de tuin voor Pinkertons terugkomst.

Derde akte

Een tekening van het decor

Madama Butterfly, Suzuki en Dolore wachten ondertussen de hele dag op Pinkerton, maar hij komt niet aan. Suzuki en Dolore vallen in slaap, maar Madama Butterfly blijft de gehele nacht wachten op de aankomst van haar man. Suzuki wordt pas de volgende wakker en ziet dat Madama Butterfly niet heeft geslapen. Zij overtuigt haar daarom om naar bed te gaan, wat Madama Butterfly doet.

Terwijl Madama Butterfly in bed ligt, wacht Suzuki met Dolore op Pinkerton. Pinkerton komt niet veel later met Sharpless en zijn nieuwe vrouw (Kate) aan. Hierdoor hebben Kate en Pinkerton al besloten om Dolore te adopteren. Suzuki ontdekt hierdoor voor het eerst dat Pinkerton een nieuwe vrouw heeft. Pinkerton wordt emotioneel als hij ziet dat Madama Butterfly het huis voor hem gedecoreerd heeft. Voor het eerst beseft hij dat hij een grote fout heeft gemaakt. Hij vertelt aan Sharpless, Kate en Suzuki dat hij een lafaard is en het nieuws niet aan Madama Butterfly kan vertellen. Hij rent hierdoor weg voordat Madama Butterfly wakker wordt.

Uiteindelijk ontwaakt Madama Butterfly uit haar slaap. In plaats van Pinkerton vindt ze Sharpless, Suzuki en Kate. Zij vertellen het verhaal aan Madama Butterfly, wat haar hart breekt. Ze besluit haar kind aan Kate en Pinkerton te geven, maar vraagt of ze even privé afscheid van hem kan nemen. Sharpless, Suzuki en Kate wachten buiten, terwijl Madama Butterfly met Dolore naar binnengaat. Hier bidt ze tot de goden, neemt afscheid van haar kind en doet hem een blinddoek om. Ook plaatst ze een kleine Amerikaanse vlag in zijn hand. Madama Butterfly loopt vervolgens naar de andere kamer, pakt een mes en pleegt rituele zelfmoord. Pinkerton rent naar binnen, maar het is te laat en Madame Butterfly sterft.

Achtergrondinformatie

Ontstaansgeschiedenis

Puccini bedacht het verhaal van Madame Butterfly niet zelf. Er waren al verschillende verhalen die min of meer gelijk waren Madame Butterfly. Puccini haalde meeste inspiratie uit het korte verhaal Madame Butterfly van John Luther Long uit 1898. Dit verhaal is weer gebaseerd op het boek Madame Chrysanthème van de Franse schrijver Pierre Loti uit 1887. Later werd Longs versie van het verhaal omgetoverd tot een toneelstuk door David Belasco. In 1900 werd dit toneelstuk voor het eerst opgevoerd in New York en later in Londen, waar Puccini het stuk zag en het verhaal oppikte.

In totaal schreef Puccini vijf versies van Madama Butterfly. Oorspronkelijk had de opera slechts twee aktes. Op 17 februari 1904 werd deze versie getoond in La Scala in Milaan. Na de voorstelling herschreef Puccini de gehele opera en voegde een derde akte toe. Deze versie werd opgevoerd in Bescia op 28 mei 1904 en was een groot succes. Toen de opera in 1906 in New York zou worden opgevoerd, maakte Puccini nog een derde versie. Later maakte hij nog een vierde versie die in Parijs werd opgevoerd. De vijfde en uiteindelijke versie schreef hij in 1907. Deze laatste versie wordt meestal opgevoerd.

Ontvangst

Een poster voor Madama Butterfly uit 1904

Madama Butterfly is tegenwoordig een van de populairste opera's ter wereld. Het staat ook in de lijst met 10 meest opgevoerde opera's. In het Metropolitan Opera in New York wordt de opera sinds 1907 ieder seizoen opgevoerd, behalve tussen 1942 en 1945. Dit kwam doordat de Verenigde Staten toen in oorlog waren met Japan. Men vond het daardoor niet geschikt om een opera op te voeren die zich in Japan afspeelt (en een Amerikaan als slechterik heeft).

Puccini's eerste versie van de opera werd vrij slecht ontvangen. Puccini's zus noemde Madama Butterfly zelfs een mislukking, aangezien het grootste gedeelte van het publiek de zaal verlaten had voor het einde. Toch werden Puccini's latere versies juist erg goed ontvangen. Madama Butterfly groeide uit tot een van zijn meest succesvolle opera's.

Orientalisme

Toch is er ook een hoop kritiek op Madama Butterfly vanwege de manier waarop de Japanse cultuur wordt gerepresenteerd. Tot het einde van de 20e eeuw was het gebruikelijk dat de Japanse personages door westerse zangers gespeeld werden. Om "Aziatisch" te lijken schminkten zij hun gezicht wit of geel, wat door sommige Aziatische mensen als problematisch gezien wordt. In de meeste huidige opvoeringen maakt men hierdoor gebruik van Aziatische operazangers.

Verschillende Amerikaanse intellectuelen zien Madama Butterfly als een vorm van orientalisme. Orientalisme is een term die door Edward Said bekend werd gemaakt. Deze term wordt gebruikt voor het representeren van oosterse culturen door westerse kunstenaren, waarbij meestal gebruik wordt gemaakt van stereotypes. In Madama Butterfly komen ook veel Japanse stereotypes voor. Zo worden vrouwen als onderdanig en zwak gezien en worden in de meeste voorstellingen als poppen verkleed. Ook worden zij als kinderen afgebeeld.

Ondanks deze problematische onderdelen is de opera ook erg kritisch op het kolonialisme. Pinkerton staat symbool voor het Amerikaans imperialisme (de uitbreiding van de Amerikaanse macht over de wereld). In het stuk is Pinkerton vooral met zichzelf bezig, wat zijn acties negatief beïnvloedt en uiteindelijk leidt tot de dood van Madama Butterfly. Hij durft zich niet te verantwoorden of excuses aan te bieden en doet dit pas als het te laat is.

Verwerkingen

Madama Butterfly werd voor het eerst verfilmd in 1915, maar dit was een stille versie (waarbij er geen muziek was). In 1922 verscheen er ook een stille film onder de naam The Toll of the Sea, wat losjes op het verhaal gebaseerd is. In de hoofdrol speelt Anna May Wong en het verhaal speelt zich af in China in plaats van Japan. Pas in 1954 verscheen de eerste verfilming met muziek. Sindsdien is de opera verschillende keren verfilmd, waaronder in 1974 en in 1995.

In 1989 verscheen de musical Miss Saigon, wat ook op Madama Butterfly gebaseerd is. Miss Saigon speelt zich echter af in Vietnam tijdens de Vietnamoorlog. Het verhaal gaat over de onmogelijke liefde tussen het Vietnamese meisje Kim en de Amerikaanse luitenant Chris Scott. De musical werd opgevoerd op Broadway, West End en in het Circustheater in Scheveningen.

In 2011 verscheen in Japan ook een boek en een televisieserie over Madama Butterfly genaamd Coo-Coo-san. Twee jaar later ontstond er ook een musical over dit verhaal.