Katrol

Katrollen of schijven in een blok op een zeilschip

Een katrol, schijf of poelie is een wiel op een as of de as zelf, dat is ontworpen voor beweging en verandering van richting van een strakke kabel of riem. Het is een hulpmiddel en wordt ook wel als gereedschap gebruikt. Ook wordt het gebruikt als overdracht van kracht tussen de as en kabel of riem, te ondersteunen. Een of meerdere katrollen (schijven) kunnen zich in een blok bevinden.

Vaak worden katrollen gebruikt om iets op te hijsen, zoals zeilen op een zeilboot of zeilschip.

Een katrol of schijf kan een groef of groeven hebben rond zijn omtrek om de kabel of riem te geleiden. Dat wat over het katrolsysteem loopt kan een touw, kabel, riem of ketting zijn.

Takel met twee windingen geeft vier keer zoveel trekkracht (in Newton, N)

Het vroegste bewijs van katrollen dateert uit het oude Egypte. In Romeins Egypte identificeerde de Held van Alexandrië (ca. 10-70 CE) de katrol als een van de zes eenvoudige machines die werden gebruikt om gewichten op te tillen. Katrollen worden samengesteld als een blok om een katrol-takel te vormen, waardoor je een mechanisch voordeel hebt bij het uitoefenen van grote krachten. Je kan veel meer gewicht heisen.