James Bradley
| Wetenschapper | |||
| |||
| Portret van Bradley door Thomas Hudson , ca. 1744 | |||
| Persoonlijke info | |||
|---|---|---|---|
| Volledige naam | James Bradley | ||
| Geboren | september 1692 | ||
| Geboorteplaats | Sherborne, Gloucestershire | ||
| Geboorteland | .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
| ||
| Overleden | 13 juli 1762 | ||
| Overleden te | Chalford, Gloucestershire | ||
| Gehuwd met / relatie |
Ja | ||
| Bekend van | |||
| Vakgebied | Astronomie, Priester | ||
| Actief | ca. 1718-1762 | ||
| Bekend van | Aberratie van licht, nutatie van de Aardas en Astronoom Royal (Koninklijk Astronoom) | ||
| |||
James Bradley werd geboren in september 1692 in Sherborne (Gloucestershire). Hij overleed op 13 juli 1762 in Chalford. Hij was een Engelse astronoom en priester die vanaf 1742 de derde koninklijke astronoom was. Hij is vooral bekend om twee fundamentele ontdekkingen in de astronomie, de zogeheten aberratie van licht (1725–1728) en de nutatie van de Aardas (1728-1748).
Deze twee ontdekkingen werden "de meest briljante en nuttige van de eeuw" genoemd in de astronomische wetenschap.
Levensloop en werk
Bradley was de zoon van William Bradley en Jane Pound. Zijn neef John was ook een astronoom. Na het volgen van lessen op Westwood's Grammar School in Northleach in Gloucestershire, ging hij op 15 maart 1711 naar Balliol College in Oxford en behaalde hij de diploma's van Bachelor of Arts (1714,) en Master of Arts (1717). Zijn vroege waarnemingen werden gedaan in de pastorie van Wanstead in Essex, onder toeziend oog van James Pound, zijn oom was priester en een ervaren astronoom. Bradley werd op 6 november 1718 verkozen tot fellow van de Royal Society. Hij ging eerst als diaken en priester werken. Die functies gaf hij op toen hij in 1721 John Keill opvolgde als hoogleraar astronomie aan de Universiteit van Oxford.
In 1742 werd Bradley aangesteld om Edmond Halley op te volgen als Koninklijk Astronoom.
Vanwege zijn goede reputatie kon hij een duur meetinstrument (kwadrant) aanschaffen om zijn verdere metingen te doen. De metingen die Bradley in tien jaar tijd in Greenwich verzamelde zouden van onschatbare waarde blijken.
Daarna ging zijn gezondheid snel achteruit en stierf hij in Skiveralls House op 13 juli 1762.
Ontdekkingen
Bij het waarnemen van sterren vanaf de aarde met een telescoop, lijkt het of die sterren niet altijd op dezelfde positie staan aan de hemelboog. Na lang onderzoek en vele waarnemingen op twee sterren zou blijken dat het met de lichtsnelheid en de ellips (ovaal) die de aarde maakt in plaats van een cirkel rond de zon wat altijd verondersteld werd.
Ook ontdekten ze dat er iets moest zijn bij het draaien van de aarde om zijn as. Uiteindelijk trokken ze de conclussie dat de draaing rond de aardas iets wiebelig verloopt in de tijd. Dit fenomeen noemde Bradley nutatie. Je ziet het ook als je een tol laat ronddraaien (spinnen).
Op grond van zijn metingen kon hij een eerste schatting maken van de lichtsnelheid. Hij stelde het op 295.000.000 meter per seconde. Deze staat tegenwoordig vast op 299.792.458 m/s.
Gemiddeld doet het licht van de zon er 8 minuten en 12 seconden over om bij de aarde te komen. Maar omdat de aarde niet in een cirkel maar in een ellips (ovaal) ronddraait, zal die tijd de ene keer er iets langer over doen (grotere afstand) dan de andere keer als de aarde dichter bij de zon staat. Dit fenomeen noemde hij aberratie.
Abberatie seizoenen
Muur-kwadrant, gemaakt door John Bird 1773
Nutatie of precessie bij een gyroscope
De ontdekking van de aberratie van licht was tevens het bewijs voor de beweging van de aarde rond de zon, en dus voor de juistheid van de theorieën van Aristarchus, Copernicus en Kepler. Ook de seizoenen konden nu beter verklaard worden.
De ontdekking van de aberratie werd aangekondigd aan de Royal Society in januari 1729. Bradley ging door met waarnemen en onderzoeken om zeker van zijn zaak te zijn. Na de publicatie van zijn werk over de aberratie ging Bradley door met het observeren, ontwikkelen en controleren van zijn tweede grote ontdekking, de nutatie van de aardas, maar hij kondigde dit pas in druk aan op 14 februari 1748, toen hij de realiteit ervan had getest door minuutwaarnemingen gedurende een hele omwenteling (18,6 jaar) van de zogeheten maansknopen. Dit zijn de snijpunten waar de baan van de Zon (ecliptica) en de baan van de Maan elkaar rond de aarde kruisen. Een maansverduistering kan alleen plaatsvinden als de volle maan zich in de buurt van een van de maanknooppunten bevindt.
Het begrijpen van de bewegingen van hemellichamen is behoorlijk ingewikkeld.