Griekse mythologie
De Griekse mythologie is de verzameling van de Griekse mythen en sagen. Dit zijn verhalen over goden, halfgoden en de relaties tussen goden en mensen. De Grieken geloofden in meer dan één scheppergod. Zij waren polytheïstisch (poly = veel en theos = god) en vereerden vele goden. Zij hadden voor bijna alles wel een god, zoals bijvoorbeeld Poseidon, de god van de zee, of Athena, de godin van de wijsheid en de oorlog.
De godenverhalen werden aan elkaar doorverteld. Daarom zijn er soms verschillende versies van een mythe. De Griekse goden hadden buitengewone krachten en konden er ook als mensen uitzien. Ook gedroegen ze zich als mensen. Ze wilden allemaal graag de macht hebben en waren vaak jaloers, kwaad, maar ook vrolijk en heldhaftig. Wanneer er belangrijke beslissingen moesten worden genomen vroeg men vaak om raad. Men ging naar de tempel in Delphi om een orakel (een raadselachtige voorspelling van de goden) te vragen.
Mythen en sagen
Mythen en sagen bestaan in meerdere religieën en ook in de Griekse mythologie. Mythen en sagen zijn verhalen waarin goden of halfgoden een rol spelen en het gaat over de relatie tussen goden en mensen. De Griekse mythologie is het geheel van Griekse mythen en sagen.
Mythen zijn verhalen over goden of halfgoden waarin een boodschap zit of een mysterie wordt verklaard. Mythen zijn geen waargebeurde verhalen en zijn meer symbolisch. Sagen zijn heldenverhalen, waarin ook fantasie zit. Verder lijken mythen en sagen op elkaar en zijn er veel overeenkomsten. Een belangrijke Griekse mythe is Theogonia, het verhaal over ontstaan van de wereld en de goden, dit verhaal heet Theogonia. Dat is geschreven door Hesiodus. Er zijn nog veel meer beroemde mythen, zoals die over de Minotaurus. In de mythen en sagen spelen helden vaak een hoofdrol. Dikwijls verslaan ze een eng wezen.
Mythen en sagen werden gebruikt om dingen te verklaren, waarvan de mensen niet wisten hoe die kwamen. Later kwam de mens erachter dat er echte verklaringen waren. Steeds meer wetenschappers en filosofen onderzochten hoe de wereld werkelijk in elkaar zat. Ook vroegen de mensen destijds raad aan de goden via een orakel. Het orakel gaf zijn antwoord door een de priester, die het weer aan het volk vertelde. Een orakel is een heiligdom dat een voorspelling doet.
De goden waren heel belangrijk voor het Griekse volk. Ze maakten tempels en altaren vol met offers voor hen. Op de Akropolis stond een belangrijke tempel. Ze moesten de goden wel goed vereren, anders waren ze bang dat ze bijvoorbeeld een enge ziekte kregen. Er werden ook sportwedstrijden voor ze gehouden zoals de Olympische Spelen. Die spelen worden nu nog steeds wereldwijd gehouden, maar niet meer als godenverering.
Oorsprong
Scheppingsverhaal
Lang geleden was er niets. De aarde bestond nog niet. Alles was gewoon zwart. Er was geen zwaartekracht. Er was geen gras, geen bomen, geen struiken en geen dieren. Er waren geen huizen, geen hutten, geen hotels en geen bungalows; zelfs geen mensen. Dit heette Chaos. Op een dag gebeurde er eens iets. Uit het niets ontstond een godin. Deze godin was heel speciaal. Niet alleen was ze het enig ding dat bestond (behalve Chaos), maar ze was ook het tegenovergestelde van alles wat te maken had met Chaos. Deze godin heette Gaia. Een tijdje na deze belangrijke gebeurtenis besloot ze om iets te doen. Ze baarde een kind: het was een jongen, en zijn naam was Uranus.
In de mythologie van de oude Grieken gebeurden dingen die tegenwoordig vreemd worden gevonden. Zo gebeurde het dat zoon Uranus en moeder Gaia samen kindjes maakten. Die kindjes waren de titanen: zes mannen en zes vrouwen; in totaal dus twaalf kinderen. Gaia en Uranus waren echter nog steeds op elkaar verliefd, en ze maakten de giganten: twaalf hele grote kinderen, en de honderdarmigen. Zoals de naam al zei hadden de honderdarmigen 100 armen.
Op den duur begon Gaia Uranus een beetje irritant te vinden. In die tijd waren de mensen heel wreed. Gaia besloot om Uranus te vermoorden. Ze vroeg aan de titanen of ze hem wouden vermoorden. De titanen deden dat met plezier. Kronos, de leider van de titanen, kreeg een mooie zeis van Gaia. Hij beende naar Uranus, en zonder er bij te aarzelen hakte hij de kop van Uranus af.
Een tiental jaren later trouwde Kronos met zijn zus Rhea. Ze kregen een mooi kind: Hestia. Toen Kronos het kind voor het eerst vastpakte, kreeg hij plots een soort flashback. Hij dacht weer aan hoe hij zijn vader tien jaar geleden had vermoord. Plots kreeg hij de angst dat zijn kind wel eens hetzelfde met hem zou kunnen doen. Zijn eerste reflex was om het kind op te slokken en dat deed hij. Uit angst voor de voorspelling dat hij door zijn zonen zou worden verstoten, at Kronos zijn kinderen dus direct na de geboorte op. Toen Rhea nog een kindje kreeg, slokt hij ook dat kind op. Dat gebeurde vier keer opnieuw. Wanneer Rhea nog een keertje een kind kreeg, kon ze het niet langer aan zien om Kronos te zien die al haar kinderen opat. Zijn vrouw Rhea wist met een list hun jongste zoon Zeus te redden. Ze gaf haar pasgeboren kindje aan de nimfen op de berg Ida. Dan raapte ze een grote steen op en wikkelde ze het in geitenvacht. Dat gaf ze aan Kronos, die het zonder aarzelen opslokte.
Hera, Hades, Demeter, Hestia, Poseidon en Zeus zijn zus en broers en allen kinderen van Kronos en Rhea.
Ondertussen groeide de zuigeling, die een jongen was, op. De nimfen noemden hem Zeus. Eenmaal volwassen dwong Zeus zijn vader de verzwolgen kinderen terug te geven. Toen Zeus de leeftijd had bereikt van twaalf jaar, ging hij naar de grot waar Kronos en Rhea woonden. Hij meldde zich aan als wijnschenker. Toen hij de wijn ging inschenken voor Kronos, zette hij een paar mosterdzaadjes in de wijn van zijn vader. Toen Kronos zijn wijn dronk, moet hij gaan overgeven. De mosterdzaadjes hadden het gewenste effect: Kronos gaf al zijn broers en zussen over. Eens zijn broers en zussen herboren waren, was het een fluitje van een cent om de titanen te verslaan. Toen de titanen verslaan waren, was het een begin van een nieuw tijdperk, namelijk het tijdperk van de goden.
Zeus deelde later de wereldheerschappij met zijn broers: Hades werd heerser over de onderwereld, Poseidon heerste over de zeeën en zelf behield hij de hoogste macht en de hemeltroon. Kronos stuurde ook Cyclopen, grote reuzen met één oog, naar het diepste van de onderwereld. Hades, Poseidon en Zeus wisten ze te bevrijden. Uit dank maakte de Cyclopen een onzichtbaarheidsmantel voor Hades, een drietand waarmee Poseidon aardbevingen mee kon veroorzaken en Zeus kreeg een bliksemschicht. Dat waren hun gaves.
Twaalf goden van de Olympus
Op de berg Olympus, de hoogste berg van Griekenland, verbleven de Olympische goden. Dat was ook de plek waar de troon van Zeus stond. De goden gingen regelmatig naar beneden om mensen te helpen, te straffen en zelfs om kinderen te maken. Als er een kind kwam van een mens en een god, werd hij een halfgod. De halfgoden hadden bijzondere eigenschappen. Ze verrichtte heldendaden en ze werden door iedereen bewonderd. De twaalf olympische goden waren bijna allemaal oppermachtig, als de macht van de ene god ophield, begon de macht van een andere god. Alleen Zeus was echt oppermachtig. In een heleboel dingen leken de goden op de mensen. Ze hadden dezelfde emoties en ook dezelfde zwakke plekken.
De twaalf Olympische goden zijn:
- Zeus - De oppergod, de god van de bliksem
- Hera - Godin van het huwelijk (en de liefde samen met Aphrodite).
- Poseidon - God van de zeeën, aardbevingen en paarden.
- Demeter - Godin van de landbouw en het graan.
- Hermes - God van de handel, boodschapper van de goden en beschermer van de dieven en de reizigers.
- Pallas Athena - Godin van de wijsheid, techniek en de krijgskunst.
- Ares - God van de oorlog.
- Aphrodite - Godin van de liefde.
- Apollo - God van het licht, de zon, de muziek, de schone kunsten en het orakel van Delphi.
- Artemis - Godin van de jacht, de bossen en van de maan.
- Hephaistos - God van de vulkanen en het vuur.
- Hestia - Godin van de haard.*
- Dionysos - God van de wijn.*
* Hestia verdween na een tijdje van Olympus en werd vervangen door Dionysus.
Zeus
Zeus is de machtigste van alle goden op Olympus. Maar ook de bekendste god. Als je de machtigste god bent ben je een oppergod. Als hemelgod beheerst hij alle weersverschijnselen: bliksem en donder komen rechtstreeks van hem. Zeus is getrouwd met zijn zuster Hera. Men zegt dat hun huwelijksnacht wel 300 jaar duurde! Zeus kan in alle vormen voorkomen zoals een zwaan. Om met Hera kinderen te krijgen moest hij eerst in haar kamer zien te komen. Hij veranderde zichzelf in een mus en vloog door het raam naar binnen. Hera vond het musje zo mooi dat ze hem knuffelde en stevig vasthield. Toen veranderde het musje in Zeus. Samen kregen zij 4 kinderen: Ares, Hebe, Eileithyia en Hephaistos. Zeus zag ook nog een mooie vrouw Leda, een koningin van Sparta, een grote stad. Hij wist haar te verleiden door zichzelf in een zwaan te veranderen. Leda werd verliefd op de zwaan en toen legde Leda eieren! Ze kregen Helena en nog veel meer kinderen. Zeus heet in de Romeinse mythologie Jupiter.
Hera
Hera is de Griekse hemelvorstin en godin van het huwelijk en de geboorte. Ze was de zus en vrouw van haar machtige broer Zeus. Samen hadden zij 4 kinderen: Ares, Hebe, Eileithyia en Hephaistos, alhoewel men soms zei dat Hephaistos eigenlijk alleen maar het kind van Hera was. Hera spendeerde de meeste tijd om wraak te nemen op de stervelingen die minnaressen waren van Zeus (of ze nou onschuldig waren of niet) en hun kinderen die ze met Zeus kregen. Hera heet in de Romeinse mythologie Juno.
Poseidon
Poseidon was de broer van Zeus en Hades en god van de zee, de aardbevingen en van de paarden. Poseidon en Amphitrite kregen 3 kinderen: Triton, Rhode en Benthesicyme. Net zoals Zeus was Poseidon niet erg trouw. Hij en Demeter kregen twee kinderen: Despoena (een Nimf) en Arion (een wild paard). Hij is ook de vader van Halirrhothius, Orion, Parnassus, Cycnus (die werd gedood door Achilles) en Eumolpus. Poseidon had ook 3 kinderen bij Aphrodite: Pelias, Rhodus en Herophilus. Ook is hij de vader van de Cycloop Polyphemus en het vliegend paard Pegasus. Poseidon heet in de Romeinse mythologie Neptunus.
Demeter
Demeter is de godin van landbouw en graan. Ze kreeg één kind met haar broer en vriend Zeus, Persephone. Toen Persephone werd ontvoerd was Demeter ten einde raad. Toen ze erachter kwam dat Hades haar kind had meegenomen werd ze woedend op hem en eiste haar dochter terug. Boos en kwaad stapte ze naar Zeus. Uiteindelijk mocht Persephone 3 maanden bij Hades verblijven en de andere 9 maanden bij haar moeder. Die 3 maanden dat ze weg is, is het winter en koud, zeggen de Grieken. Demeter was een godin die nooit echt op de voorgrond kwamen en altijd een beetje verdwenen was. Toch was zij er duidelijk voor de Grieken en is ze één van de machtigste godinnen van de Griekse mythologie. Demeter heet in de Romeinse mythologie Ceres.
Hermes
Hermes is de god van de dieven, handelaren, kooplieden, reizigers, boodschappers, muziek, lier en handel. Hermes is de boodschapper van de goden. Elke god gebruikt Hermes, behalve Hera, zij gebruikt Iris. Hermes brengt later ook doden naar de onderwereld. Hermes staat erg bekend om zijn caduceus, een stok met twee kronkelende slangen. Die hij van Apollo heeft gekregen. Nu staat de caduceus symbool voor geneeskunde. Waarom Apollo Hermes die caduceus heeft gegeven komt doordat hij de runderen van Apollo had gestolen. Hermes heeft zijn lier aan Apollo gegeven. Door dit ruilgebeuren is de band tussen Hermes en Apollo sterker geworden. Hermes heet in de Romeinse mythologie Mercurius.
Athena
Pallas Athena is de godin van de wijsheid en strategische oorlog. Ze beschermde wetenschap, kunstvaardigheid en ambachten. Ze was ook de godin van de vredige oorlog. Haar vogel was de uil. Volgens de Griekse mythen en sagen werd de godin met helm, speer en schild geboren uit het voorhoofd van Zeus. Daardoor had Zeus een bijzondere band met deze dochter. Het was zijn lievelingetje. Ze had gevochten tegen een Titaan, Pallas, toen ze hem had vermoord noemde ze zichzelf Pallas Athena. Athena was een van de drie maagdelijke godinnen (Hestia en Artemis waren ook maagdelijke godinnen) want ze werd nooit verliefd en kreeg geen kinderen. Athena heet in de Romeinse mythologie Minerva.
Ares
Ares is de god van de oorlog. Hij is een zoon van Zeus en Hera. Beiden verafschuwden ze hun zoon Ares om wat hij allemaal deed. Trouwens, de meeste goden vonden Ares maar een vervelende god. Ares is nooit getrouwd geweest, maar had wel meerdere kinderen met Aphrodite. Ares werd meestal vergeleken met Eris, en met zijn tweelingzonen, Phobos (Paniek) en Deimos (Angst). Hades was ook zijn bondgenoot omdat hij er voor zorgde dat Ares veel verloren zielen kreeg om zijn oorlogen te voeren. Ares heet in de Romeinse mythologie Mars.
Aphrodite
Aphrodite, is de godin van de liefde en vruchtbaarheid. Volgens de schrijver Homerus is Aphrodite de dochter van Zeus en Dione. Hesiodos vertelt een ander verhaal: bij hem wordt zij geboren uit het schuim van de zee in Cyprus waar ook het belangrijkste heiligdom gewijd aan Aphrodite staat. Ze was getrouwd met Hephaestus, maar had liever Ares als minnaar. En met hem kreeg ze veel kinderen: Phobus, Deimos, Eros, Harmonia en nog meer. Aphrodite heet in de Romeinse mythologie Venus.
Apollo
Apollo is de god van het licht, de muziek, de schapen, de dolfijn, de hinde, de zwaan, de raaf, de kraai, de slang, de boog, de pijl, de lauwerkrans, de citer, de lier, de steden, de koloniën, de geneeskunde, het wild, de zon, de logica, de kunst, de wolf, het boogschieten, de jacht, de kudden, de profetie (voorspelling) en leider van de herders. Hij is de tweelingbroer van Artemis en een zoon van Zeus.
Artemis
Artemis is de godin van de jacht, het boogschieten, de maan en van de dieren in het bos. Ze is de tweelingzus van Apollo. De jager Aktaion ging jagen met zijn vijftig jachthonden. Toen hij dorst had ging hij drinken bij een beekje. Maar daar was Artemis naakt aan het baden. Hij zag haar gespierde en mooie lijf en werd meteen verliefd. Artemis merkte dat Aktaion haar zat te bekijken en veranderde hem onmiddellijk in een hert. Toen Aktaion weg rende volgden zijn eigen honden hem en stierf een afgrijselijke dood.
Hephaistos
Hephaistos is de god van de smeedkunst en het vuur en smid van de goden. Hij is de zoon van Zeus en Hera. Hera vond Hephaistos zo lelijk dat ze hem van de Olympus afgooide. Hephaistos belandde pijnlijk op het eiland Limnos, waar hij werd opgevoed. Later nam hij wraak op zijn moeder Hera, door een troon te maken voor zijn moeder. Toen Hera op de troon zat, kon ze niet meer opstaan. Ze smeekte Hephaistos haar los te maken. Hephaistos maakte haar los, op één voorwaarde, hij zou trouwen met de mooiste godin, Aphrodite. Hera beloofde het en Hephaistos maakte haar los. Een paar weken later begon het huwelijk van de manke Hephaistos en de mooie Aphrodite. Maar Aphrodite was helemaal niet blij met haar manke en kreupele man. Ze was verliefd op Ares. Toen ze met Ares in bed dook, viel er een door Hephaistos gemaakte net naar beneden en zaten Aphrodite en Ares opgesloten in het net. Hephaistos rende naar buiten toe en riep alle goden bij elkaar om Aphrodite en Ares belachelijk te maken. Alle goden lagen in een deuk. Hephaistos heet in de Romeinse mythologie Vulcanus.
Hestia
Hestia is de godin van het huis, de haard, het gezin, de familie en het haardvuur. Ze is de oudste zus van Zeus. Hestia komt bijna nooit in een mythe voor en als ze in een mythe voorkomt heeft ze alleen een klein rolletje. Voor de rest was Hestia erg belangrijk voor de Griekse vrouwen, omdat Hestia de godin van het gezin en de familie is en vrouwen daar een belangrijke rol in spelen. Hestia heet in de Romeinse mythologie Vesta. Vesta was nog belangrijker voor de Romeinen. De Romeinen hebben zelfs een feestdag naar haar vernoemd. Op 9 juni was de Vestalia. Huismoeders brachten dan hun offers naar de tempel van Vesta en er werd aan het eind van de feestdag een groot vuur gemaakt.
Hades
Hades is heerser van de Onderwereld, het diepste, donkerste en engste deel van de onderwereld heet de "Tartarus". Soms noemde men hem ook wel eens de Koning van de Doden, de God van Rijkdom of de God van Kostbare Metalen, omdat men deze metalen diep onder de grond vond en daar woonde Hades. Hades is het meest bekend door de mythe van de ontvoering van Persephone. Nadat hij Zeus om haar hand had gevraagd, ontvoerde hij Persephone naar de Onderwereld waar hij haar Koningin van de Onderwereld maakte. Hades verliet de onderwereld bijna nooit, maar er was een keer dat hij verliefd werd op Minthe, een Nimf. Toen Persephone erachter kwam werd zij verschrikkelijk jaloers en veranderde Minthe in een kruid dat men "mint" noemt. Hades had een mantel waarmee hij onzichtbaar kon worden. De Onderwereld lag in het verre Westen, aan de rand van de wereld. Hades is een verschrikkelijk god maar zeker geen kwaadaardige. Hij verliet nauwelijks de Onderwereld en mocht nooit op Olympus komen. Hades heet in de Romeinse mythologie Pluto of Dis (Pater).
Uitdrukkingen
Veel uitdrukkingen en spreekwoorden zijn afkomstig uit de Griekse mythologie. Voorbeelden hiervan zijn een tantaluskwelling, de doos van Pandora, een sisyfusarbeid, de Achilleshiel, een Oedipuscomplex, een augiasstal, een achillespees, een Odyssee, een Muze en een orakel(spreuk). Ook dragen heel wat planeten, sterren en andere hemellichamen namen uit de Griekse mythologie.
Media
Informatie
Goden (Geschiedenis voor kinderen)
| Griekse mythologie | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||