Gelderlandfabriek
De Gelderlandfabriek is een fabriek dicht naast het station van Culemborg. Het heeft verschillende functies gehad. Het is ontworpen door architect P.J. Verschuijl. Het is niet dat je het nu niet meer kan bezoeken, nu is het een creatieve hotspot. Het is een monument van de sociaaleconomische geschiedenis van Culemborg. Binnen in de fabriek zijn ook resten van de locomotiefloods te zien.
De Gelderlandfabriek is een fabriekscomplex met een locomotiefloods eraan vast. In 1868 was het een locomotiefloods. Deze loods is de oudste nog bestaande locomotiefloods van Nederland. De spoorbrug over de lek en de bouw van deze locomotiefloods maakte in die tijd goederenverkeer tussen ’s-Hertogenbosch en Utrecht mogelijk. Het is helaas maar kort in gebruik geweest. Maar heeft anders dan andere panden rond het spoor, de oorlog goed doorstaan.
In de jaren ’30 was het een meubelfabriek van het meubelmerk Gelderland. Het kwam te zitten in de oude locomotiefloods en aangebouwde delen. Op verschillende plekken in het pand werd gewerkt aan nu inmiddels bekende merken. Ook werden banken en stoelen gemaakt samen met andere leuke accessoires. Na het vertrek van de meubelfabriek zag een groep creatieve zelfstandigen de mogelijkheden van het pand. Ze maakten daar hun werkruimtes en ontwikkelde een toekomstplan. Met succes: veel mensen en partijen hielpen en steunden het plan van de mensen. Het proces van mooie dingen maken kan doorgaan in de Gelderlandfabriek.
In 2016 is de Gelderlandfabriek in een creatieve hotspot verandert, er zitten nu allemaal ateliers. In deze ateliers worden spullen gemaakt die in het winkeltje te koop zijn.
Ook zit er een restaurantje, Una Volta. Dit is gevestigd in het oudste deel van de fabriek. Hier kun je 7 dagen per week terecht vanaf 11 uur voor koffie, lunch, borrel en diner. Het gloednieuwe restaurant bevindt zich in het oudste deel van de fabriek. Het heeft een open keuken waar gerechten worden bereid met Italië als oorsprong. Veel producten worden dus geïmporteerd uit Italië maar vooral ook producten van dichtbij. Zo komen de groenten van de Culemborgse stadsboerderij Caetshage en er wordt gewerkt met eerlijk vlees van dieren uit Nederlandse weilanden. De gerechten worden pas klaargemaakt na de bestelling, dus niks wordt van tevoren gemaakt of ingevroren.
De Gelderlandfabriek is te huur. Voor ZZP’ers, voor organisatoren van festivals, voor bedrijven, voor theatervoorstellingen, voor fotografen, voor verenigingen, voor jarigen en voor alle anderen die op zoek zijn naar een unieke, speciale en natuurlijk super creatieve locatie. Een tijdje geleden is het nog gekraakt geweest door mensen. (Dat houdt in dat er mensen in gaan wonen zonder toestemming of vergunning.)
Op de toiletmuren van de fabriek zie je de historie van de fabriek. Hoe het is getransformeerd van locomotiefloods naar een creatieve hotspot. De Gelderlandfabriek heeft een interessante bouwhistorische ontwikkeling doorgemaakt. Het fabriekscomplex heeft dan ook een grote bouwhistorische waarde. De voormalige locomotiefloods is architectuurhistorisch van grote waarde vanwege het bouwtype en de bouwstijl zijn beide erg uniek.
Het heeft dus veel belangrijke functies gehad, of dat nou de locomotiefloods of de meubelzaak was. Het is echt een bijzonder bouwwerk.