Fluit (zeilboot)
.jpg)
Een fluitschip of kortweg fluit is een typisch Nederlands zeilschip dat oorspronkelijk door de scheepsbouwers van Hoorn is ontworpen als een speciaal vrachtschip.
Inleiding
Het is afkomstig uit de Nederlandse Republiek in de 16e eeuw. Toen werd het schip ontworpen om transporten over de oceaan te vergemakkelijken met maximale ruimte en makkelijk te bedienen door de bemanning. In tegenstelling tot rivalen was het niet gebouwd om in oorlogstijd om te bouwen tot een oorlogsschip, dus het was goedkoper om te bouwen en om twee keer zoveel vracht te vervoeren, en het kon worden gevaren door een kleinere bemanning. Bouw door gespecialiseerde scheepswerven met behulp van nieuwe gereedschappen maakte het de helft van de kosten van concurrerende schepen. Deze factoren zorgden er samen voor dat de transportkosten voor Nederlandse kooplieden sterk daalden, wat hen een groot concurrentievoordeel opleverde. De fluit was een belangrijke factor in de 17e-eeuwse opkomst van het Nederlandse overzeese rijk (koloniën). In 1670 had de Nederlandse koopvaardij in totaal 568.000 ton scheepvaart, ongeveer de helft van het Europese totaal.
Bouw
Het standaard fluyt-ontwerp minimaliseerde of nam de bewapening volledig weg om de beschikbare laadruimte te maximaliseren, en gebruikte veel takels om werkzaamheden op het schip te vergemakkelijken. Een ander voordeel was de peervorm (van voren of achteren gezien) van de romp. Hierdoor was een geringe diepgang mogelijk waardoor het schip vracht in en uit ondiepe havens en rivieren kon brengen die andere schepen niet konden bereiken. Deze scheepsklasse gebruikt voor het versterken van het Nederlandse concurrentievermogen in de internationale handel en werd in de 17e en 18e eeuw op grote schaal gebruikt door de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Het nut ervan zorgde er echter voor dat de fluit zo populair werd dat soortgelijke ontwerpen al snel werden ontwikkeld door zeegaande concurrenten van de Nederlanders. De Engelse scheepsbouwindustrie begon bijvoorbeeld het ontwerp van de fluit aan te passen in het laatste deel van de 17e eeuw toen Engelse kooplieden, die zagen hoeveel goedkoper de Nederlandse scheepvaart was, in Nederland gebouwde schepen kochten die werden buitgemaakt in de Engels-Nederlandse oorlogen.
Het ontwerp van fluiten kwam grotendeels overeen met dat van de vroege galjoenen (een schip uitgevonden in Spanje). Deze schepen wogen typisch 200-300 ton en waren ongeveer 24 meter lang.
Mythe
Het is een hardnekkige mythe dat de fluit werd ontwikkeld en functioneerde om de zogeheten Sound Tolls te omzeilen (niet te hoeven betalen). Uit de tolregisters blijkt echter dat gedurende de 70 jaar van 1562 tot 1632 het in de Sont een vaste procedure was dat de tolbeambten de vrachtbrieven gebruikten om de laadcapaciteit van de passerende schepen te bepalen. Ze gebruikten geen enkel soort meetinstrument om de breedte, lengte en diepte van de schepen te beoordelen en vervolgens de grootte van de schepen te berekenen.
Tuigage
De fluit was vierkant- ofwel dwarsgetuigd met twee of drie masten. Wanneer opgetuigd met drie masten, waren de voorste en belangrijkste (voorste twee) masten vierkant getuigd, waarbij de bezaan (achterste) mast vaak was opgetuigd met een driehoekig latijnzeil, zoals hierboven afgebeeld. Masten waren veel hoger dan die van galjoenen om een grotere snelheid mogelijk te maken. Soms waren fluiten ook bewapend en dienden ze als hulpvaartuigen, wat gebruikelijk was in de Oostzee.
Replica's
De Hector, gebouwd in Pictou, Nova Scotia, en te water gelaten in 2000, is een replica (nagebouwd) van een vroege 18e-eeuwse fluit die in de zomer van 1773 zo'n 190 Schotse immigranten naar Nova Scotia vervoerde. De replica is gebouwd volgens lijntekeningen van het Maritiem Museum Rotterdam, en gebouwd met behulp van traditionele scheepsbouwtechnieken. Sinds 2017 wordt de Hector beheerd door de Hector Quay Society en is hij open voor het publiek.
De Mayflower II is een replica van de originele en bekende Mayflower, die de pelgrims naar Plymouth in het hedendaagse Massachusetts vervoerde.