De Chinese nachtegaal

De stervende keizer met de Dood naast zijn bed

De Chinese nachtegaal of De nachtegaal is een sprookje van Hans Christian Andersen. Het verhaal gaat over een nachtegaal die iedere dag zingt voor de keizer van China. Op een dag krijgt de keizer een mechanische nachtegaal, maar wanneer deze breekt wordt hij ziek. Het sprookje werd in 1843 opgeschreven door Andersen. Andersen zelf noemde het verhaal De nachtegaal, maar in het Nederlands wordt het sprookje ook vaak De Chinese nachtegaal genoemd.

Vaak worden Andersens verhalen aangepast, maar De Chinese nachtegaal is vrijwel hetzelfde gebleven zoals Andersen het schreef.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Lang geleden was er eens een keizer in China. De keizer hield van mooie dingen, waardoor zijn paleis er mee gevuld was. Op een dag liep hij door de tuin van het paleis heen en hoorde het mooiste gezang van vogels. Hij vroeg welke vogel zo mooi kon zingen, waarna een nachtegaal te voorschijn kwamen. Hoewel nachtegalen mooi kunnen zingen, zijn ze niet bijzonder mooi. Iedere avond gaat de keizer naar de nachtegaal toe, waarna deze voor hem zingt.

Op een dag krijgt de keizer een cadeau. Dit is een mechanische nachtegaal. Deze zingt net zo mooi als de echte nachtegaal, maar is gemaakt van goud en versiert met juwelen. Ook kan de keizer hem aanzetten wanneer hij wilt. De echte nachtegaal hoeft hierdoor niet meer te komen en voelt zich beledigd. De keizer geniet erg van zijn cadeau, maar op een dag gaat de mechanische nachtegaal stuk.

Doordat de mechanische nachtegaal stuk gaat, komt er geen geluid meer uit. Het gevolg is dat de keizer ziek wordt. Hij wordt zelfs zo ziek dat de dood nabij is. Op een avond komt de Dood aan zijn bed en wil hem meenemen naar het hiernamaals. De keizer wil dit niet, waarna de echte nachtegaal te voorschijn komt. Met zijn gezang zorgt hij ervoor dat de Dood wordt weggejaagd. De volgende dag is de keizer van China weer beter en vraagt de nachtegaal hem te vergeven. De nachtegaal besluit dit te doen en iedere avond komt hij voor de keizer zingen.

Achtergrondinformatie

Ontstaan

De keizer krijgt een mechanische nachtegaal

Het sprookje is geschreven in 1843 door Andersen. Hij schreef het sprookje voor de Zweedse operazangeres Jenny Lind. Andersen ontmoette haar in 1840 en werd verliefd op Lind. Lind hield echter niet op dezelfde manier van Andersen. Vaak wordt gedacht dat Andersen het verhaal voor haar schreef. Linds bijnaam was namelijk De Zweedse nachtegaal en stond bekend vanwege haar mooie stem.

Een andere bron van inspiratie was het gedicht Ode to a Nightingale van de Britse dichter John Keats.

Verschillende versies

Hoewel Andersens sprookjes vaak worden aangepast (vooral het einde), blijft De Chinese nachtegaal vaak hetzelfde. Dit komt doordat het sprookje wel een vrolijk einde heeft en er minder zware, religieuze zaken in het gedicht zitten. Toch zijn er kleine verschillen:

• De nachtegaal komt in sommige versies iedere avond naar de slaapkamer van de keizer toe. Hier zingt het voor het raam of vliegt in de kamer binnen om hier te zingen. In andere versies gaat de keizer zelf iedere avond naar de paleistuin om het gezang te horen.
• De beschrijving van de mechanische nachtegaal verschilt per versie. Soms wordt geschreven dat de mechanische nachtegaal is gemaakt van edele metalen (goud en zilver) en bekleed met edelstenen. In andere versies ziet de mechanische nachtegaal er veel minder lux uit. De keizer is dan toch gefascineerd door, aangezien het een nieuwe techniek is die niemand heeft.
• In sommige versies wordt de mechanische nachtegaal cadeau gedaan door de keizer van Japan. In andere versies is het onduidelijk wie de mechanische nachtegaal cadeau doet.
• De uitbeelding van de Dood verschilt per versie, maar vaak wordt het gezien als Magere Hein.

Bewerkingen

De keizer wordt ziek wanneer de mechanische nachtegaal breekt.

Het verhaal van De Chinese nachtegaal is de inspiratie geweest voor verschillende ballet- en muziekstukken, waaronder een muziekstuk bij Igor Stravinski. In 1982 werd er ook een musical van het sprookje gemaakt met Sarah Brightman. In 1983 was er een speciale opvoering op televisie met Mick Jagger als de keizer. In 2008 heeft de Vlaamse schrijver Peter Verhelst een kinderboek gemaakt van het sprookje; Het geheim van de keel van de nachtegaal.

In het Sprookjesbos van de Efteling zijn er twee versies geweest van de Chinese Nachtegaal. De eerste versie opende in 1952. Het bestond uit een muurtje met tak waarop een nachtegaal zat. Iedere paar minuten zong de nachtegaal een lied waarna de bloemen voor het muurtje opende. Deze versie werd in 1979 gesloten, aangezien de bloemen vaak niet openden. Het was erg duur en kostte veel moeite om de bloemen te laten werken. In 1979 werd het sprookje vervangen door Draak Lichtegeraakt. De tak waarop de nachtegaal zat is nog altijd zichtbaar.

De tweede versie opende in 1999 en bevindt zich aan het einde van het Sprookjesbos. Het bestaat uit het paleis van de Chinese keizer met een grote Chinese tuin eromheen. Binnen wordt het sprookje iedere paar minuten verteld. Men ziet de slaapkamer van de keizer waar de stervende keizer licht. Wanneer het avond wordt verschijnt de Dood die door de nachtegaal wordt weggehaald. Aan het einde komen twee hofhouders de kamer binnen, wanneer ze merken dat het weer goed gaat met de keizer.