Cittern
De cittern of cithren (in het Frans Cistre, het Duits Cister, Waldzither en Lutherzither, het Corsicaans Cetara en in het Spaans Cistro) is een snaarinstrument uit de Renaissance (muziek). Geleerden zijn het nog steeds niet eens over de exacte geschiedenis, maar algemeen wordt aangenomen dat de cittern afstamt van de middeleeuwse citole (of cytole). Het lijkt veel op de moderne mandoline en de moderne Ierse bouzouki, en stamt af van de Engelse gitaar. Het ontwerp met platte achterkant was eenvoudiger en goedkoper te maken dan de luit. Het was ook gemakkelijker om te spelen, kleiner, minder kwetsbaar en draagbaarder. Het instrument werd bespeeld in alle lagen van de bevolking. Hiermee was de cittern een veel gebruikt instrument voor het maken van alledaagse muziek, net als de gitaar vandaag de dag. Soms wordt de naam cittern met die van de citer verwisseld, maar het zijn verschillende instrumenten.
Hoe het begon
De cittern is een van de weinige met metalen snaren bespannen instrumenten uit de renaissance. Het heeft over het algemeen vier gangen (enkele, paren of drie) snaren. De cittern kan een bereik hebben van slechts een octaaf (hele toonladder) tussen zijn laagste en hoogste snaren. De afstemming en het beperkte toonbereik geven de speler de mogelijkheid een aantal eenvoudige akkoordenvormen te spelen bij eenvoudige liedbegeleiding en dansen, maar er is toch veel moeilijkere muziek voor geschreven. Zijn heldere en vrolijke geluid maken het tot een waardevol tegengeluid voor instrumenten met darmsnaren. De Spaanse bandurria, die nog steeds wordt gebruikt, is een soortgelijk instrument.
Van de 16e tot de 18e eeuw was de cittern een gewoon Engels instrument dat in wachtruimtes van een kapperszaak lag voor klanten om zichzelf en anderen mee te vermaken terwijl ze op hun beurt wachtte. Met dat doel werd ook populaire bladmuziek voor het instrument gedrukt en in de kapperszaak gelegd. De bovenkant van de pegbox (waar de stemsleutels zitten) was vaak versierd met een klein gesneden hoofd, wat verwees naar de kapper.
Het instrument zou ook zijn bespeeld door Maarten Luther.
In het begin van de jaren '70 van de twintigste eeuw maakte de Engelse gitaarbouwer Stefan Sobell een moderne "cittern", een instrument dat voornamelijk wordt gebruikt voor het spelen van volksmuziek, dat populair is gebleken bij de folk.