Caesarcijfer
_(cropped).jpg)
Een Caesarcijfer, Caesarrotatie of Rot is een versleutelmethode of geheimtaal die in de tijd van de Romeinen door Julius Caesar en Augustus gebruikt werd om gevoelige berichten uit te wisselen met anderen. Door de letters in een bericht met een vooraf vastgestelde rotatie of verschuiving te vervangen, wordt het bericht moeilijker leesbaar. Dit wordt ook wel met een moeilijk woord een substitutiecijfer genoemd.
Het originele bericht is dan wel moeilijk leesbaar, maar het is niet onmogelijk. Aan hoe effectief deze vorm van versleuteling was, kan dan ook worden getwijfeld, zie de voorbeelden hieronder. Echter, in de tijd van de Romeinen konden veel gewone mensen lezen of schrijven. Deze methode was toentertijd best veilig.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten de Duitsers een vergelijkbaar, maar ingewikkelder systeem. Dit deed men met de Enigma.
Hoe werkt het?
Hieronder volgt een voorbeeld.
| letter | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wordt | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z | A | B | C |
Hierboven was D de codeletter. Met de codeletter K krijg je deze versleuteling:
| letter | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wordt | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J |
Dat geeft de volgende woorden:
| IN | NAAM | VAN | CAESAR |
| SX | XKKW | FKX | MKOCKB |
Woorden kunnen zowel los van elkaar als vast aan elkaar worden versleuteld.
| INNAAMVANCAESAR |
| SXXKKWFKXMKOCKB |
Als woorden aan elkaar staan, is het lastiger te raden wat het originele bericht was. Als woorden los van elkaar staan, is het makkelijker te raden wat het originele bericht was.
Caesarcijferring
Een Caesarcijferring bestaat uit drie onderdelen:
- een klaretekstring
- een cijfertekstring
- een codeletter
Klaretekstring
De klaretekstring is de kleine, binnenste ring, die gebruikt wordt om letters te versleutelen met letters op de cijfertekstring
Cijfertekstring
De cijfertekstring is de grote, buitenste ring, die gebruikt wordt om letters te ontcijferen met letters op de klaretekstring
Codeletter
Dit is de letter die de zender en ontvanger afspreken zodat de ontvanger het bericht van de zender kan ontcijferen en lezen. Het is de letter waar, in het geval van het bijgevoegde sjabloon, de A naar wijst.
Caesarcijfer aanvallen
Als je het versleutelde bericht weet te onderscheppen kan je proberen de versleuteling aan te vallen. Met aanvallen wordt bedoeld, dat je probeert te achterhalen wat het originele bericht is, zonder dat je de codeletter weet.
Letterfrequentie
In elke taal zijn er letters of woorden die vaker voorkomen dan anderen. In het Nederlands komt bijvoorbeeld de E het meeste voor.
In een Nederlands bericht versleuteld met een Caesarcijfer, dan is de kans ook heel groot dat de meest voorkomende letter een E is. Aan de hand daarvan kun je het bericht ontcijferen. Het bericht moet dan wel lang genoeg zijn: een kort bericht heeft niet veel letters en dus ook niet veel E's.
Hoe maak je je eigen Caesarcijfer?
Voorbereiding
- Print de bovenstaande afbeelding uit, liefst op wat dikker papier
- Knip de 2 cirkels uit langs de zwarte dikke rand
- Maak een gaatje in het midden in elk van de cirkels
- Gebruik een splitpen of een elastiekje met 2 knoopjes om de cirkels aan elkaar vast te maken.
Het leukste is als zowel zender als ontvanger hun eigen Caesarring hebben.
Versleutelen
- Schrijf een (kort) bericht
- Draai de schijven en spreek met de ontvanger de codeletter af. De codeletter is de letter waar de binnenste A naar wijst.
- Vervang de letters van het bericht door de letters van de binnenste ring te vervangen met letters van de buitenste ring en schrijf deze op een ander blaadje
- Geef of verstuur het versleutelde bericht naar de ontvanger
Ontsleutelen
- Draai de kleinste cirkel naar de codeletter die je met de zender hebt afgesproken. De code letter is de letter waar de binnenste A naar wijst.
- Vervang de letters van het bericht door de letters van de buitenste ring te vervangen met letters van de binnenste ring.
Aanvallen
- Probeer te raden welk bericht iemand heeft gestuurd zonder te weten wat de codeletter is.