Byroniaanse held
De Byroniaanse held (Engels: Byronic hero) is een personage dat in verschillende boeken en gedichten voorkomt. Het personage is gebaseerd op en vernoemd naar de Engelse dichter Lord Byron. Byron leefde aan het begin van de 19e eeuw en staat bekend als een van de grote dichters van de Engelse romantiek. Hij stond bekend om zijn schoonheid en zijn omstreden leven.
Een Byroniaanse held is een eenzaam en trots figuur. Hij (of zij) wordt gedreven door passie, neerslachtigheid en wraak. Vaak worden Byroniaanse helden niet begrepen door de mensen uit hun tijd en hun samenleving. Ze komen vaak uit een hogere klasse, maar lappen hun laars aan regels en standen. De Byroniaanse held komt meestal een tragisch einde. Zo zijn de Byroniaanse helden ongelukkig in de liefde of sterven op een tragische manier.
De Byroniaanse held is een bekend "type" personage in verschillende literaire werken. Voorbeelden van Byroniaanse helden zijn Jevgeni Onegin (uit de roman van Aleksandr Poesjkin), Edmond Dantes uit De graaf van Monte-Cristo van Alexandre Dumas père en Healthcliff uit Woeste Hoogten van Emily Brontë.
Eigenschappen
De meeste Byroniaanse helden hebben enkele vaste eigenschappen. Qua uiterlijk worden de typische Byronische held als knap beschreven. Hij ziet er verleidelijk uit en vrouwen (en soms ook mannen) worden verliefd op hem. De held komt ook charismatisch over. Dat betekent dat hij een sterke persoonlijke uitstraling heeft. Hierdoor komt hij als aantrekkelijk en interessant over.
Byroniaanse helden hebben complexe karakters. Ze zijn vaak arrogant, intelligent, snel verveeld en zelfkritisch. De helden zijn erg bewust van zichzelf en ook vaak met zichzelf bezig. Vaak hebben de personages ook emotionele bagage die hen achtervolgt. Hierdoor kunnen zij soms een slecht humeur hebben, cynisch overkomen of juist erg listig zijn.
Over het algemeen staat de levensstijl van de Byroniaanse held haaks op de samenleving waarin zij leven. Ze geven niets om klassen, rangen en privileges. Ook haten ze normen, waarden en maatschappelijke instellingen. De Byroniaanse held wordt dan ook als uitgestotene beschouwd. Zijn levensstijl is immers erg omstreden. Hierdoor leiden ze een eenzaam en onbegrepen bestaan. In werken over Byroniaanse helden probeert de verteller de held te begrijpen.
Voorbeelden
In de 19e eeuw was de Byroniaanse held een geliefd personage. Je ziet die helden dan ook in verschillende werken. Enkele voorbeelden zijn:
- Lord Rutven uit The Vampyre van John William Polidori.
- Edmond Dantes uit De graaf van Monte-Cristo van Alexandre Dumas père.
- Healthcliff uit Woeste Hoogten van Emily Brontë.
- Edward Rochester uit Jane Eyre van Charlotte Brontë.
- David Copperfield uit David Copperfield van Charles Dickens.
- Jevgeni Onegin uit Jevgeni Onegin van Aleksandr Poesjkin.
- Grigori Aleksandrovitsj Petsjorin uit Een held van onze tijd van Michail Lermontov.
In de 20e eeuw komt de Byroniaanse held ook in enkele werken voor zoals:
- Erik uit Het spook van de opera van Gaston Leroux.
- James Bond uit de boeken van Ian Fleming.
Byroniaanse heldin?
Vaak wordt de Byroniaanse held als man afgebeeld. Toch zijn er ook enkele voorbeelden van Byroniaanse heldinnen. In het werk Don Juan van Lord Byron kan Aurora Raby als Byroniaanse heldin gezien worden. Zij is immers slim, leeft een eenzaam leven en heeft veel charisma. Ook draagt zij emotionele bagage met zich mee.
Vaak worden Catherine Earnshaw uit Woeste Hoogten van Emily Brontë en Scarlett O'Hara uit Verjaagd door de wind van Margaret Mitchell ook als Byroniaanse heldinnen gezien.